Phát triển đô thị carbon thấp là một biện pháp quan trọng để ngăn chặn lượng khí thải carbon dioxide. Các nước trên thế giới đã đạt đến một sự đồng thuận về vấn đề này. Việt Nam không ngoại lệ, là một nước đang phát triển và đang vận dụng mô hình công nghiệp truyền thống thải carbon cao.
Giải pháp thiết thực ngắn chặn khí thải carbon dioxide
Biến đổi khí hậu ngày càng trở nên khắc nghiệt và là mối quan tâm chung của nhân loại. Các hoạt động sản xuất công nghiệp, năng lượng, giao thông-vận tải, xây dựng… là những yếu tố thúc đẩy quá trình đô thị hóa.
Nhiều thành phố, đô thị còn phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí gây ra các rủi ro về sức khỏe bệnh tật như bệnh về đường hô hấp, các nguy cơ dẫn đến tử vong sớm, thậm chí vượt qua cả thuốc lá. Do đó, việc cắt giảm thâm dụng carbon, phát triển mô hình đô thị ít carbon là giải pháp tối ưu.
Theo nhiều chuyên gia, mô hình đô thị carbon thấp thông qua việc giảm thiểu hoặc ngừng sử dụng năng lượng để giảm phát thải khí nhà kính, ngăn ngừa hiện tượng ấm lên của khí hậu toàn cầu được kỳ vọng là giải pháp cơ bản để triệt tiêu tận gốc nguyên nhân của hiện tượng biến đổi khí hậu.
Các đô thị có thể giảm lượng khí thải carbon xuống mức tối thiểu (lý tưởng là bằng không hoặc âm) qua việc quy hoạch và thiết kế đô thị hiệu quả, sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, công nghệ hiện đại trong quản lý và vận hành, thay đổi lối sống cư dân.
Với những cam kết của cộng đồng quốc tế về chống biến đổi khí hậu, các mô hình đô thị carbon thấp trên thế giới cũng dần phát triển hơn. Tính đến năm 2022, đã có khoảng hơn 1000 đô thị trên toàn cầu thực hiện các bước chuyển đổi để ứng phó với biến đổi khí hậu. Một số siêu đô thị tiêu biểu như: Rio de Janeiro, New York, Paris, Tokyo, Oslo, Mexico City, Melbourne, London, Milan, Cape Town, Buenos Aires, Caracas, Copenhagen, Vancouver và Hong Kong. Bên cạnh đó, hàng trăm đô thị của các quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Anh, Đan Mạch, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và cả quốc gia đang phát triển lớn nhất thế giới là Trung Quốc cũng hướng đến mô hình các đô thị carbon thấp.
Mục tiêu hướng đến của nhiều đô thị Việt Nam
Tại Việt Nam, một số thành phố đã quan tâm đến việc phát triển mô hình đô thị carbon thấp như Đà Nẵng, Hội An, Đà Lạt, Cần Thơ, TP HCM, Nam Định, Huế, Cao Lãnh, Sa Pa.
Các thành phố đã xây dựng báo cáo kiểm kê khí nhà kính, đánh giá mức độ rủi ro của biến đổi khí hậu, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp và lộ trình thực hiện đi kèm một số chương trình, dự án ưu tiên qua đó nâng cao nhận thức của chính quyền và người dân đô thị.
Với kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050, Thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu giảm 10% phát thải vào năm 2030 và tiến tới nền kinh tế carbon thấp, phát triển bền vững hoặc giảm phát thải 30% nếu có sự hỗ trợ của quốc tế.
Theo Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan, trên địa bàn TPHCM có 140 cơ sở lớn trong các lĩnh vực năng lượng, xây dựng, công thương cần thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo Quyết định 01/2022/QĐ-TTg.
Để triển khai hoạt động này, từ đầu năm 2022, thành phố đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) thành lập Nhóm công tác chung giữa thành phố và WB về sự phát triển toàn diện và bền vững. Nhóm công tác chung có 8 nhóm kỹ thuật để tập trung xây dựng 8 đề án thành phần, trong đó có Nhóm phát thải carbon thấp.
Kế hoạch đô thị carbon thấp ở TPHCM bao gồm các hoạt động, khuyến nghị và đề xuất hành động cần thiết nhằm đạt mục tiêu phát triển của thành phố trong lĩnh vực phát thải carbon thấp, chương trình đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên, đề xuất tháo gỡ các vướng mắc về chính sách với các bộ, ngành trung ương và tổ chức kêu gọi hỗ trợ vốn, kỹ thuật từ WB và các đối tác để triển khai kế hoạch carbon thấp. Nhóm phát thải carbon thấp đang làm việc để điều chỉnh các biện pháp khuyến khích, phương pháp tiếp cận nhằm ưu tiên các hoạt động có tác động cao nhất với chi phí hiệu quả nhất có thể.
Tại Quảng Nam, quá trình lập quy hoạch chung đô thị đối với các đô thị động lực của tỉnh đều đã có nghiên cứu bước đầu ứng phó biến đổi khí hậu thông qua các dự báo kịch bản tần suất ngập lụt, đánh giá thực trạng phát triển đô thị dựa trên bộ chỉ tiêu xây dựng đô thị tăng trưởng xanh làm cơ sở đề xuất, thúc đẩy thực hiện các chính sách, hoạt động xây dựng đô thị.
Quảng Nam đã nghiên cứu, tiếp cận việc xây dựng và phát triển đô thị thông minh cho đô thị tỉnh lỵ Tam Kỳ thông qua dự án hợp tác với Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA). Quảng Nam cũng đặt mục tiêu xây dựng đô thị di sản Hội An đạt chuẩn đô thị thông minh vào năm 2030. Ngành giao thông của tỉnh đã tích cực triển khai Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính về 0 vào năm 2050.
Thùy Trang
