Thể chế bứt phá, tăng trưởng bứt tốc

Việt Nam đang đối diện thách thức lớn để hiện thực hóa khát vọng tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới. Cắt giảm thủ tục hành chính, cải cách thể chế là "chìa khóa vàng" mở khóa năng lực sản xuất nội tại của nền kinh tế.

Mục tiêu "hai con số" – thách thức của mô hình tăng trưởng truyền thống

Sau giai đoạn phục hồi mạnh mẽ từ ảnh hưởng của đại dịch, kinh tế Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng của quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng để bứt phá. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), GDP quý III/2025 tăng 8,23% so với cùng kỳ và dự kiến cả năm đạt khoảng 8,3–8,5%. Thành tích này giúp Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những nền kinh tế năng động nhất khu vực. Tuy nhiên, khát vọng lớn hơn mà Chính phủ và giới chuyên gia hướng tới là mục tiêu tăng trưởng bình quân hai con số trong giai đoạn 2026–2030.

Để hiện thực hóa khát vọng này, rõ ràng Việt Nam không thể tiếp tục dựa hoàn toàn vào các động lực cũ như khai thác lao động giá rẻ, tăng trưởng tín dụng và đầu tư công đơn thuần. Những động lực này đã bắt đầu bộc lộ giới hạn và không đủ sức nặng để đưa nền kinh tế vào quỹ đạo tăng trưởng "thần tốc" mới. Thay vào đó, cần phải tạo ra những đột phá mang tính hệ thống, tập trung vào việc khơi thông nguồn lực nội sinh.

Thể chế bứt phá, tăng trưởng bứt tốc - Ảnh 1. — Khi doanh nghiệp không còn phải lo lắng về những thủ tục không cần thiết, họ sẽ tập trung toàn lực vào sản xuất và đổi mới.

Yếu tố được nhận định là mấu chốt nhất hiện nay chính là cải cách thể chế và môi trường kinh doanh. Dù đã có nhiều nỗ lực, gánh nặng về thủ tục hành chính (TTHC) và các quy định kinh doanh vẫn còn là rào cản lớn, tạo ra chi phí tuân thủ cao, làm xói mòn niềm tin và trì hoãn các quyết định đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất ổn, việc các tập đoàn đa quốc gia và nhà đầu tư nội địa tìm kiếm sự ổn định và minh bạch trong chính sách càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Các chuyên gia kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp đều đồng thuận rằng, năng lực tăng trưởng tiềm năng của Việt Nam đang bị "đóng băng" bởi sự chồng chéo và phức tạp của các quy định. Nếu có thể giảm chi phí thời gian và tiền bạc cho các thủ tục hành chính, nguồn lực khổng lồ sẽ được giải phóng, tạo ra hiệu ứng cấp số nhân cho năng suất và đầu tư. Chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Minh Phong nhận định rằng, mục tiêu quan trọng nhất của cải cách hành chính là tạo ra sự thông thoáng, công bằng và dự đoán được của chính sách. Khi doanh nghiệp không còn phải lo lắng về những thủ tục không cần thiết, họ sẽ tập trung toàn lực vào sản xuất và đổi mới. Đây là một cuộc cạnh tranh về tốc độ và chi phí, nơi mà thủ tục hành chính là một điểm yếu chí mạng nếu không được khắc phục triệt để.

Sự chuyển đổi mô hình tăng trưởng đòi hỏi phải chuyển từ đầu tư theo chiều rộng (tăng số lượng) sang đầu tư theo chiều sâu (tăng chất lượng và hiệu quả). Để đạt được tăng trưởng hai con số, tốc độ tăng năng suất lao động xã hội cần phải đạt mức 6-7% mỗi năm, một mục tiêu không thể đạt được nếu chi phí tuân thủ thủ tục vẫn cao và rủi ro chính sách vẫn còn. Sự thay đổi phải đến từ việc kiến tạo một môi trường kinh doanh thông thoáng, an toàn và có tính dự báo cao, đặt doanh nghiệp vào vị thế cạnh tranh sòng phẳng trên trường quốc tế.

Các doanh nghiệp nội địa, vốn đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt, là những người cảm nhận rõ nhất gánh nặng này. Bà Lê Thị Minh Hòa, Giám đốc Công ty Sản xuất thiết bị công nghiệp Minh Việt chia sẻ: "Chúng tôi muốn đầu tư mở rộng nhà máy nhưng quá trình xin giấy phép xây dựng, phòng cháy chữa cháy và thủ tục về đất đai mất quá nhiều thời gian, đôi khi kéo dài hơn cả thời gian lắp đặt dây chuyền. Nếu mỗi dự án chúng tôi tiết kiệm được 6 tháng thủ tục, chúng tôi có thể đưa sản phẩm ra thị trường sớm hơn, tạo ra doanh thu và lợi nhuận cao hơn, đó chính là động lực tăng trưởng thực chất". Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy, thể chế cởi trói không chỉ là cải cách trên giấy tờ mà là đòn bẩy vốn và đòn bẩy thời gian trực tiếp cho doanh nghiệp.

Cải cách thể chế – nguồn vốn vô hình của tăng trưởng

Trong bối cảnh đó, cải cách thể chế và cắt giảm thủ tục hành chính không chỉ là nhiệm vụ hành chính mà đã trở thành giải pháp kinh tế vĩ mô mang tính đột phá. Đây chính là động lực chính để tạo ra sự khác biệt, thu hút vốn đầu tư chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo dựng niềm tin cho thị trường.

Chính phủ đang triển khai quyết liệt các nghị quyết nhằm cắt giảm 50% thời gian và 50% chi phí tuân thủ TTHC so với năm 2024. Trọng tâm là việc số hóa 100% hồ sơ và kết quả giải quyết TTHC, cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cũng như thực hiện nghiêm ngặt việc đánh giá tác động chính sách ngay từ khâu xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Những cam kết này cho thấy quyết tâm chính trị ở cấp cao nhất nhằm tạo ra một bước nhảy vọt về môi trường kinh doanh.

Các chuyên gia nhận định, trong giai đoạn phát triển mới, động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng không chỉ đến từ vốn đầu tư hay xuất khẩu, mà nằm ở cải cách thể chế và cải thiện chất lượng quản trị quốc gia.

Thể chế bứt phá, tăng trưởng bứt tốc - Ảnh 2. — Cải cách hành chính trở thành mệnh lệnh hành động để giải phóng sức sản xuất và khơi thông nguồn lực cho tăng trưởng

Đánh giá về vai trò của cải cách, ông Phong cho rằng, mục tiêu tăng trưởng hai con số trong 5 năm tới là một thách thức lớn nhưng hoàn toàn có thể đạt được nếu Việt Nam tạo được đột phá thể chế. “Nếu chỉ dựa vào xuất khẩu, nền kinh tế khó có thể bứt phá trong ngắn hạn. Cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nhu cầu trong nước và đặc biệt là cải cách hành chính – thể chế,” ông nói. Theo ông, một hệ thống thể chế thông thoáng, minh bạch và tinh gọn sẽ tạo ra “nguồn vốn vô hình” khổng lồ cho nền kinh tế, giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao năng suất và gia tăng sức cạnh tranh. Khi cải cách thể chế được đồng hành với ổn định kinh tế vĩ mô, Việt Nam sẽ có nền tảng vững chắc để duy trì tăng trưởng cao và hướng tới khát vọng bứt phá.

Cải cách hành chính không còn là khẩu hiệu, mà đang trở thành mệnh lệnh hành động để giải phóng sức sản xuất và khơi thông nguồn lực cho tăng trưởng. Ổn định vĩ mô hôm nay không chỉ nằm ở việc giữ lạm phát thấp, mà còn thể hiện ở tính minh bạch, nhất quán và dự báo được của chính sách. Khi “luật chơi” rõ ràng, thủ tục gọn nhẹ, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư dài hạn, chuyển vốn từ trạng thái phòng thủ sang mở rộng sản xuất – kinh doanh.

Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2025, 75% doanh nghiệp FDI đánh giá tính ổn định và dự báo được của chính sách quan trọng hơn cả ưu đãi thuế. Điều này cho thấy, cải cách thể chế không chỉ mang ý nghĩa hành chính mà đã trở thành yếu tố cốt lõi của năng lực cạnh tranh quốc gia.

Một minh chứng rõ nét là trong lĩnh vực tài chính công, Bộ Tài chính đã triển khai chương trình cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính năm 2025, lấy người nộp thuế làm trung tâm. Các cải cách mạnh mẽ trong thuế, hải quan và chuyển đổi số đã giúp rút ngắn đáng kể thời gian kê khai, hoàn thuế, thông quan, tiết kiệm hàng trăm giờ làm việc mỗi năm cho doanh nghiệp, đồng thời tăng tính minh bạch và niềm tin thị trường.

Cải cách thể chế vì thế không chỉ là “điều kiện cần”, mà đã trở thành “động cơ tăng trưởng” – liều thuốc kích thích giúp Việt Nam tiến nhanh hơn tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong thập kỷ tới, với nền tảng là bộ máy tinh gọn, chính sách minh bạch và tinh thần phục vụ doanh nghiệp làm trung tâm./.

Nguồn: https://vtv.vn/the-che-but-pha-tang-truong-but-toc-100251022111331038.htm