Thổi hồn cho du lịch cộng đồng bằng nghề dệt thổ cẩm

Làng Kép (xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) những năm gần đây vươn mình trở thành điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống. Nơi đây, nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Jrai không chỉ được hồi sinh mà còn thổi vào đó hơi thở mới, trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Từ nghề truyền thống, dệt thổ cẩm của đồng bào Jrai đang trở thành sản phẩm du lịch độc đáo

Thổ cẩm kể chuyện giữa đại ngàn Tây Nguyên

Về làng Kép, du khách dễ dàng bị cuốn hút bởi hình ảnh những khung cửi dựng san sát bên hiên nhà sàn, nơi các nghệ nhân Jrai miệt mài đưa thoi, dệt nên những hoa văn đặc trưng mang hồn cốt của núi rừng.

Mỗi tấm vải là một câu chuyện, một lát cắt văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, được truyền từ đời này sang đời khác.

Chị Rơ Châm Suynh, thành viên Tổ hợp tác dệt thổ cẩm làng Kép chia sẻ: “Nghề dệt từ mẹ bày cho, từ nghề mình có thể làm ra túi, quần, áo. Ngoài ra, bây giờ nghề dệt còn phục vụ du lịch, khách đến xem nữa. Nhờ vậy mà giữ được nghề truyền thống và có thêm thu nhập để cải thiện cuộc sống”.

Họa tiết trên vải mô phỏng thiên nhiên và đời sống sinh hoạt thường nhật của cộng đồng.

Thổ cẩm Jrai sử dụng ba gam màu chủ đạo: đen, đỏ và trắng. Những họa tiết trên vải mô phỏng thiên nhiên và đời sống sinh hoạt thường nhật của cộng đồng: hình chim, hoa, người, vật dụng sinh hoạt... mang tính biểu tượng cao.

Theo chị Rơ Châm Háo, một nghệ nhân trong làng: “Làm dệt là để không quên phong tục từ thời xưa, làm khố, túi, khăn. Khi du khách đến, họ thích các loại túi nhỏ, túi lớn, khăn. Mình làm để họ mua, để nghề còn sống”.

Mỗi sản phẩm thổ cẩm không chỉ là món quà lưu niệm mà còn là cầu nối giữa du khách và văn hóa bản địa, là biểu tượng cho sự gắn kết giữa bảo tồn và phát triển.

Không chỉ dừng lại ở việc gìn giữ nghề truyền thống, chị H Uyên Niê (38 tuổi), người khởi xướng Tổ hợp tác dệt thổ cẩm làng Kép đã mạnh dạn đưa ra hướng đi mới: gắn nghề dệt với phát triển du lịch cộng đồng.

Chị chia sẻ: “Khi các nghệ nhân dệt ra sản phẩm, giá trị cao, nhưng nhu cầu tiêu thụ của khách chưa nhiều. Vì thế, chúng tôi thay đổi cách làm là phát triển các sản phẩm thành quà lưu niệm. Thí dụ, một tấm vải có thể may thành túi, ví hoặc các mặt hàng nhỏ, từ đó đáp ứng nhu cầu của khách khi trải nghiệm nghề dệt”.

Tham gia mô hình du lịch cộng đồng, nghệ nhân sẽ được hưởng thành quả, có thêm thù lao.

Sự sáng tạo của chị H Uyên Niê không chỉ dừng ở sản phẩm. Năm 2019, chị đã vận động thành lập Tổ liên kết dệt thổ cẩm gắn với du lịch cộng đồng tại làng Kép, bắt đầu với 15 thành viên. Chỉ sau 5 năm, số lượng thành viên đã tăng gấp đôi. Mô hình hoạt động theo hình thức luân phiên, giúp mọi nghệ nhân có cơ hội tham gia hướng dẫn du khách và bán sản phẩm của mình.

“Chúng tôi ưu tiên các nghệ nhân là phụ nữ nghèo. Khi họ trực tiếp tham gia mô hình du lịch cộng đồng thì sẽ được hưởng thành quả, có thêm thù lao. Từ đó, họ sẽ có thêm động lực giữ nghề, giữ văn hóa,” chị H Uyên Niê chia sẻ.

Mô hình này không chỉ tăng thu nhập cho người dân mà còn góp phần lan tỏa tinh thần tự chủ, tự lực trong cộng đồng, đặc biệt là đối với phụ nữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Cần được tiếp sức để lan tỏa

Làng Kép hiện đang đón từ 4.000-5.000 lượt khách mỗi năm. Dù con số này chưa lớn, nhưng là tín hiệu tích cực trong bối cảnh các mô hình du lịch cộng đồng tại Tây Nguyên còn khá khiêm tốn.

Góp phần làm nên thành công đó không thể không nhắc đến những nghệ nhân như bà Rơ Châm Monh, năm nay đã ngoài 70 tuổi, vẫn cần mẫn bên khung cửi mỗi ngày. Dù tuổi cao, bà vẫn giữ được đôi bàn tay khéo léo, dệt nên những hoa văn tinh xảo, thể hiện tinh thần gìn giữ bản sắc không mệt mỏi.

Bà tâm sự: “Mong lớp trẻ giữ nghề dệt của cha ông. Dù biết là khó, nhưng hãy cố gắng. Khi dệt, mình vừa bảo tồn được nét đẹp văn hóa, vừa có thêm thu nhập khi khách mua vải”.

Du khách đến trải nghiệm du lịch cộng đồng và nghề dệt vải thổ cẩm tại làng Kép.

Chính quyền địa phương cũng nhìn nhận rõ vai trò và tiềm năng của mô hình này. Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ia Ly Nguyễn Tiến Dũng đánh giá: “Mô hình du lịch cộng đồng gắn với nghề dệt thổ cẩm tại làng Kép đang trở thành điểm nhấn của địa phương. Chị H Uyên Niê là người năng nổ, sáng tạo, luôn tìm cách tạo việc làm cho phụ nữ nghèo. Chúng tôi đang tính đến việc tuyển dụng chị vào biên chế để bảo đảm công tác tham mưu phát triển văn hóa-du lịch cộng đồng cho xã”.

Hiện nay, chị H Uyên Niê đang tích cực kết nối với các công ty lữ hành để đưa khách tới làng Kép, đồng thời tìm kiếm nguồn lực mở rộng không gian sinh hoạt chung, nơi dạy nghề, trưng bày sản phẩm và đón khách. Với chị, mỗi tấm vải thổ cẩm là một “thông điệp văn hóa” cần được truyền đi bằng cả trí tuệ và trái tim.

Việc làng Kép hồi sinh nghề dệt gắn với du lịch cộng đồng là minh chứng sinh động cho chủ trương của Đảng và Nhà nước trong phát triển kinh tế-xã hội gắn với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đã nhấn mạnh: “Phát triển du lịch phải gắn với bảo vệ môi trường, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.

Các nghệ nhân truyền lửa đam mê nghề dệt thổ cẩm cho thế hệ mai sau.

Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tạo điều kiện để các địa phương như Ia Ly phát huy tiềm năng bản địa.

Làng Kép hôm nay không còn là một ngôi làng Tây Nguyên trầm lặng. Tiếng khung cửi rộn ràng, những tấm vải thổ cẩm rực rỡ sắc màu, những bàn tay khéo léo và tấm lòng đầy tâm huyết của người dân, đặc biệt là chị H’Uyên Niê, đang viết nên một hành trình mới: hành trình của bảo tồn, phát triển và lan tỏa văn hóa Jrai.

Câu chuyện của làng Kép là minh chứng cho một hướng đi đúng: kết hợp giữa bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch cộng đồng, không chỉ góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, mà còn làm sáng lên những giá trị truyền thống giữa nhịp sống hiện đại hôm nay.

PHÚC THẮNG

Nguồn: https://nhandan.vn/thoi-hon-cho-du-lich-cong-dong-bang-nghe-det-tho-cam-post914782.html