Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến

Chiều 25/10, tọa đàm trao đổi về hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến được tổ chức trong khuôn khổ chuỗi hoạt động Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng.

Chiều 25/10, tọa đàm trao đổi về hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến được tổ chức trong khuôn khổ chuỗi hoạt động Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội).

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Thế Tùng nhấn mạnh, hiện nay, thế giới đang bước vào kỷ nguyên số, với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ đã trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội trên phạm vi toàn cầu.

Tuy nhiên, cùng với những cơ hội to lớn đây, không gian mạng cũng làm nảy sinh, gia tăng của các loại tội phạm công nghệ cao. Đặc biệt, thời gian gần đây, hoạt động tội phạm lừa đảo trực tuyến diễn ra hết sức phức tạp, có xu hướng tăng mạnh, gây thiệt hại lớn cho người dân các quốc gia.

Tại Việt Nam, những năm gần đây chứng kiến sự phát triển mạnh về khoa học công nghệ, mức độ ứng dụng, sử dụng Internet đứng thứ hạng cao trong khu vực, thế giới.

Tính đến 9/2025, Việt Nam có hơn 78,4 triệu người sử dụng Internet chiếm khoảng 80% dân số; hơn 72 triệu người sử dụng mạng xã hội; gần 170 triệu kết nối di động tại Việt Nam, tương đương khoảng 170% dân số.

Bên cạnh những lợi ích khoa học công nghệ đem lại, Việt Nam đối mặt với những khó khăn, thách thức lớn đối với công tác bảo đảm an ninh, trật tự trên không gian mạng.

Điển hình là xu hướng gia tăng của tội phạm mạng, tội phạm lừa đảo trực tuyến diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều địa bàn, lĩnh vực như: tài chính, môi giới việc làm, thương mại điện tử gây thiệt hại lớn và bức xúc trong dư luận xã hội, hoạt động sản xuất và đời sống người dân.

Năm 2024, Bộ Công an Việt Nam đã phát hiện hơn 6.000 vụ việc liên quan hoạt động lừa đảo trực tuyến, với tổng số thiệt hại lên tới hơn 12.000 tỷ đồng. Công an các đơn vị, địa phương điều tra, khởi tố nhiều vụ án, bị can về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Tội phạm lừa đảo xảy ra ở hầu hết các địa phương trong cả nước, chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự, đa dạng về hình thức, phạm vi hoạt động xuyên quốc gia.

Các đối tượng liên tục thay đổi phương thức, sử dụng nhiều thủ đoạn phạm tội mới; hoạt động tinh vi, chuyên nghiệp hơn; có sự móc nối, học tập kinh nghiệm của các băng nhóm tội phạm trên thế giới... Đặc biệt, các đối tượng hoạt động thực hiện hành vi phạm tội hiện nay chủ yếu nằm tại địa bàn quốc gia láng giềng, địa bàn vùng giáp biên Việt Nam.

Đây cũng là một trong những khó khăn của cơ quan chức năng trong quá trình điều tra truy bắt xử lý loại tội phạm này.

Tội phạm lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam ngoài việc triệt để lợi dụng các đặc tính ẩn danh, xuyên biên giới, các kỹ thuật, sự phát triển khoa học công nghệ mới, các đối tượng còn nắm bắt các sự kiện, xu thế liên quan đến hoạt động, đời sống của người dân để xây dựng, nâng cấp các kịch bản lừa đảo ngày càng tinh vi, chuyên nghiệp, làm cho các nạn nhân ngày càng khó khăn trong việc nhận biết để chủ động phòng ngừa.

Qua công tác phòng ngừa, đấu tranh, xử lý tội phạm lừa đảo trực tuyến, Bộ Công an Việt Nam xác định 4 nhóm thủ đoạn lừa đảo chính hiện nay.

Thủ đoạn mạo danh bao gồm một số hành vi, như giả danh cơ quan thực thi pháp luật Công an, Viện kiểm sát, Tòa án thông báo nạn nhân có liên quan đến vụ án, yêu cầu người dân cập nhật lại phiên bản VNeID, mã định danh cá nhân; giả danh nhân viên công ty điện lực, cấp nước, cơ quan thuế yêu cầu nộp tiền để chiếm đoạt hoặc cài ứng dụng giả mạo chứa mã độc chiếm quyền điều khiển thiết bị và chiếm đoạt tài sản…

Thủ đoạn lừa đảo tình cảm, bao gồm một số hành vi, như xây dựng nhân vật ảo với hình ảnh, lý lịch đẹp, tìm cách làm quen tạo lòng tin sau đó lôi kéo tham gia vào các hoạt động mua hàng hưởng hoa hồng cao để chiếm đoạt tiền; dụ dỗ, lừa bị hại quay phim, chụp ảnh khỏa thân rồi khống chế tống tiền…

Thủ đoạn lừa đảo qua đầu tư, bao gồm tạo lập các sàn giao dịch tiền ảo, sàn vàng, cổ phiếu, thương mại điện tử… để kêu gọi người dân tham gia đầu tư. Đến khi người chơi nạp số tiền lớn vào các sàn này thì các đối tượng sẽ đánh sập sàn hoặc “đánh cháy” tài khoản người chơi chiếm đoạt số tiền đầu tư.

Thủ đoạn phát tán mã độc, bao gồm các hành vi phát tán mã độc xâm nhập vào hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu của tổ chức, cá nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp có quan hệ đầu tư kinh doanh với đối tác nước ngoài. Sau khi chiếm đoạt cơ sở dữ liệu, tội phạm nghiên cứu, giả mạo email tương tự của đối tác nước ngoài rồi nhắn tin, gửi email đề nghị thay đổi số tài khoản thụ hưởng yêu cầu đối tác thanh toán qua tài khoản giả mạo đã chỉ định để chiếm đoạt; xây dựng website giả mạo ngân hàng, sàn thương mại điện tử… gửi link chứa mã độc đến cho khách hàng dưới dạng các chương trình khuyến mãi, khi bị hại click vào link chứa mã độc, tội phạm sẽ chiếm quyền điều khiển thiết bị di động để thực hiện các hành vi chiếm đoạt tài sản...

Trước diễn biến phức tạp của tội phạm lừa đảo trực tuyến, Bộ Công an Việt Nam đã tập trung triển khai đồng bộ các biện pháp công tác từ phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh, xử lý các loại tội phạm, tổ chức một cách thông nhất, xuyên suốt từ Trung ương xuống địa phương.

Nổi bật như: tham mưu sửa đổi, hoàn thiện các quy định liên quan đến an ninh mạng, quản lý viễn thông, dịch vụ tài chính số nhằm thu hẹp khoảng trống pháp lý bị tội phạm lừa đảo trực tuyến lợi dụng.

Tăng cường công tác nắm tình hình, điều tra, xử lý nghiêm các vụ việc lừa đảo có tính chất điển hình, xuyên quốc gia, công nghệ cao. Thường xuyên phối hợp các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới rà soát, phát hiện và phối hợp ngăn chặn các website, tài khoản có dấu hiệu hoạt động lừa đảo trực tuyến.

Các cơ quan chức năng của Việt Nam cũng đẩy mạnh công tác phòng ngừa xã hội, tuyên truyền cảnh báo cho người dân... Đặc biệt, mới đây nhất chúng tôi cũng đã phối hợp với Google, TikTok triển khai những chiến dịch tuyên truyền phòng, chống tội phạm lừa đảo; thành lập Liên minh niềm tin số với sự tham gia của các nền tảng, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, người có uy tín, ảnh hưởng trên không gian mạng cùng tham gia công tác tuyên truyền, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ...

Thứ trưởng Bộ Công an cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng. “Trong đó, Bộ Công an Việt Nam nhận thức rõ, sâu sắc rằng không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết toàn bộ những thách thức về an ninh mạng mạng và chống tội phạm mạng.

Thời gian qua, Việt Nam đã tăng cường phối hợp với các quốc gia trong đấu tranh với tội phạm lừa đảo xuyên quốc gia và đã được kết quả tốt” - Thứ trưởng Bộ Công an cho biết.

Thời gian tới, các loại tội phạm có yếu tố công nghệ cao, đặc biệt là tội phạm lừa đảo trực tiếp tiếp tục diễn biến phức tạp. Các đối tượng sẽ tăng cường lợi dụng các công nghệ mới, triệt để lợi dụng thành tựu khoa học kỹ thuật để xây dựng kịch bản tiếp cận người dân nhằm thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Hình thành các tổ chức tội phạm hoạt động xuyên biên giới, đặt trụ sở tại các quốc gia có nhiều kẽ hở trong hệ thống pháp luật để nhắm đến nạn nhân tại nhiều quốc gia trên toàn thế giới.

“Để giải quyết những khó khăn, thách thức nêu trên, Bộ Công an Việt Nam đánh giá cần phải có sự chung tay, phối hợp, cùng hành động của các quốc gia trên thế giới” - Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh.

Tại buổi tọa đàm, từ thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến hiện nay, các đại biểu từ các quốc gia, tổ chức quốc tế đã thảo luận, đánh giá, chia sẻkinh nghiệm, đề xuất những giải pháp để phòng chống hiệu quả các loại tội phạm mạng trong đó có tội phạm lừa đảo trực tuyến trong thời gian tới.

Các đại biểu nêu rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến còn gặp một số khó khăn, thách thức.

Tội phạm triệt để lợi dụng các ứng dụng OTT, mạng xã hội, dịch vụ internet xuyên biên giới, công nghệ mới, như AI, Deepfake… để tiếp cận đến người dân, thực hiện hành vi lừa đảo trực tuyến; lợi dụng các phương tiện thanh toán điện tử, cổng trung gian thanh toán, thanh toán quốc tế, các loại tiền điện tử, tiền mã hóa luôn chuyển, che dấu dấu vết dòng tiền phạm tội mà có.

Công tác phối hợp giữa lực lượng chức năng và các nhà cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp xuyên quốc gia chưa đáp ứng được yêu cầu, ảnh hưởng đến tiến độ điều tra, xác minh xử lý các vụ việc. Tội phạm triệt để lợi dụng địa bàn nước ngoài để hoạt động phạm tội.

Trong khi công tác hợp tác quốc tế trong hỗ trợ xác minh, điều tra hoạt động của tội phạm còn hạn chế chưa đạt hiệu quả cao. Ngoài ra, mỗi quốc gia có hệ thống pháp luật, quy trình điều tra khác nhau, gây khó khăn trong việc chia sẻ thông tin và phối hợp hành động.

Phát biểu tại hội thảo, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper nhấn mạnh đây là thời điểm tốt để trao đổi về vấn đề này.

Trước đây lừa đảo chủ yếu ở góc độ cá nhân nhưng hiện nay có cả những trung tâm lừa đảo, đường dây lừa đảo quốc tế, gây thiệt hại lớn về kinh tế và an ninh. Từ đó càng khẳng định không một quốc gia nào có thể một mình giải quyết, đòi hỏi tăng cường hợp tác quốc tế và giữa các quốc gia.

Đại sứ cho biết, tiếp theo là việc nâng cao nhận thức của người dân về các rủi ro, nguy cơ của lừa đảo trực tuyến, nhất là các đối tượng dễ bị tổn thương như người già, trẻ em,.../.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/thuc-day-hop-tac-quoc-te-trong-phong-chong-toi-pham-lua-dao-truc-tuyen-post1072662.vnp