Tích hợp IPHM vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao

An Giang lồng ghép IPHM vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao nhằm hướng tới canh tác xanh, giảm chi phí, nâng chất lượng và thương hiệu hạt gạo.

Chuyển từ bảo vệ cây trồng sang nuôi dưỡng hệ sinh thái

Sau sáp nhập địa giới hành chính, An Giang là tỉnh đứng đầu khu vực ĐBSCL về sản xuất lúa nhờ mở rộng không gian và hội tụ trọn vẹn các lợi thế sinh thái của vùng. Theo đó, tỉnh xác định con đường phát triển lúa gạo xanh - chất lượng - phát thải thấp, chọn Chương trình Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) làm “xương sống” kỹ thuật trong thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030.

Các cánh đồng thí điểm tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao được An Giang tích hợp chương trình IPHM. Ảnh: Trung Chánh.

Đây được xem là bước chuyển từ “bảo vệ cây trồng” sang “nuôi dưỡng hệ sinh thái” trong sản xuất lúa. Bà Nguyễn Thị Lê, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh An Giang cho biết, IPHM kế thừa IPM (quản lý dịch hại tổng hợp) truyền thống nhưng tiến một bước dài hơn. Thay vì chỉ tập trung vào dịch hại, IPHM quản trị toàn bộ sức khỏe hệ sinh thái cây lúa, từ đất, nước, dinh dưỡng, sâu bệnh đến đa dạng sinh học.

Ba trụ cột trọng tâm của IPHM là sử dụng giống lúa xác nhận, áp dụng quản lý dịch hại tổng hợp, giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Khi thực hành đồng bộ, nông dân có thể tiết kiệm 15 - 20% chi phí sản xuất, giảm ô nhiễm môi trường, nâng độ an toàn thực phẩm.

Quy mô và mục tiêu của An Giang đủ lớn để tạo hiệu ứng vùng. Toàn tỉnh hiện có hơn 617.000ha đất lúa với cơ cấu mùa vụ gồm đông xuân, hè thu, thu đông và vụ mùa, mỗi năm gieo trồng lên tới hơn 1,35 triệu ha, sản lượng đạt từ 8,5 - 8,7 triệu tấn. Con số này không chỉ khẳng định vị thế An Giang là “vựa lúa của vựa lúa” mà còn đặt ra yêu cầu sản xuất theo chuẩn mực quốc gia và quốc tế về giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn.

Liên kết chuỗi, nâng thương hiệu gạo

Để IPHM thật sự đi vào đồng ruộng, tỉnh An Giang tăng cường công tác đào tạo, mục tiêu đến năm 2030 có tối thiểu 5 giảng viên IPHM cấp quốc gia, khoảng 20 giảng viên cấp tỉnh và mỗi xã có diện tích sản xuất lớn bố trí ít nhất 2 cán bộ phụ trách IPHM trực tiếp hướng dẫn. Mô hình huấn luyện vừa học vừa làm theo vòng đời cây lúa (khoảng 13 tuần) giúp cán bộ nguồn và nông dân nhận diện hệ sinh thái, ra quyết định dựa trên quan sát đồng ruộng thay vì thói quen phun thuốc phòng ngừa.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam (thứ tư từ trái qua) cùng các đại biểu tham quan cánh đồng tham gia Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao được An Giang tích hợp chương trình IPHM tại Hợp tác xã Phú Hòa. Ảnh: Trung Chánh.

Bên cạnh đó, tăng cường liên kết chuỗi giá trị lúa gạo với nhiều hợp tác xã tham gia IPHM kết nối với doanh nghiệp bao tiêu theo quy trình khép kín từ khâu giống, kỹ thuật canh tác, thu hoạch, sấy, chế biến và tiêu thụ. Lợi ích các bên khi tham gia chuỗi giá trị là đầu vào ổn định, chi phí giảm, đầu ra cam kết, giá trị gia tăng chia sẻ công bằng hơn. Về lâu dài, đây chính là tiền đề để xây dựng thương hiệu gạo An Giang với giống chất lượng, sản xuất theo tiêu chuẩn gạo Việt xanh giảm phát thải, quản trị đồng nhất chất lượng các lô hàng.

IPHM cũng là chìa khóa cho mục tiêu tăng trưởng xanh. Giảm phân bón và giảm thuốc bảo vệ thực vật hóa học đồng nghĩa giảm ô nhiễm môi trường, cân bằng hệ sinh thái. Cơ giới hóa đồng bộ các khâu sản xuất, áp dụng nông nghiệp số và quy trình tưới ngập - khô xen kẽ giúp giảm phát thải khí nhà kính. Khi môi trường và sức khỏe cộng đồng được cải thiện, chi phí “ẩn” của hệ thống lương thực giảm xuống, năng lực cạnh tranh của hạt gạo Việt canh tác xanh sẽ tăng lên.

Tuy nhiên, để IPHM lan tỏa trên diện rộng, bứt phá, cần đẩy mạnh công tác truyền thông. Việc xây dựng các mô hình trình diễn giữa ruộng đối chứng - ruộng IPHM phải được tổ chức liên tục để nông dân thấy rõ hiệu quả. Đặc biệt, bộ máy khuyến nông, bảo vệ thực vật và các tổ chức xã hội nghề nghiệp cần phối hợp chặt chẽ cùng nông dân ra đồng trong từng mùa vụ canh tác.

Khi IPHM trở thành chuẩn sản xuất chứ không còn là mô hình, Đề án 1 triệu ha lúa ở An Giang sẽ có nền móng vững chắc, nông dân có lợi nhuận, môi trường được bảo vệ, thương hiệu gạo được nâng tầm. Đó chính là con đường để An Giang giữ vai trò đầu tàu sản xuất lúa gạo bền vững không chỉ ở khu vực ĐBSCL mà còn của cả nước.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/tich-hop-iphm-vao-de-an-1-trieu-ha-lua-chat-luong-cao-d782530.html