Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới

Đòi hỏi khách quan

Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển không phải là sự lựa chọn mang tính chủ quan mà là yêu cầu cấp thiết, xuất phát từ các yếu tố khách quan trong nước và thế giới. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xu hướng bảo hộ mậu dịch, biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng và an ninh phi truyền thống... đặt ra thách thức lớn với các quốc gia, nhất là nước đang phát triển. Bên cạnh đó, để đạt mục tiêu trở thành nước phát triển thu nhập cao vào năm 2045, đòi hỏi phải thay đổi tư duy từ tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng theo chiều sâu, từ tư duy quản lý hành chính sang tư duy kiến tạo phát triển.

Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới- Ảnh 1. — Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia do Ban Bí thư T.Ư Đảng tổ chức ngày 13.1

Do đó, tôi thật sự tâm đắc với những nội dung cơ bản về vấn đề "Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển" thể hiện trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

Đổi mới tư duy phát triển trước hết phải đổi mới nhận thức về dụng lực và mục tiêu của sự phát triển. Hiện nay tư duy phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta còn chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ với đầu tư công lớn. Bước vào kỷ nguyên mới đòi hỏi phải đổi mới tư duy phát triển, dựa vào đột phá phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Mở rộng và làm sâu sắc hơn tư duy hội nhập, phát triển bền vững, hội nhập thể hiện trong dự thảo văn kiện không còn là "hội nhập có chọn lọc" mà là "chủ động hội nhập", tích cực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu; xây dựng vị thế trong các lĩnh vực chiến lược như công nghệ cao, logistic, năng lượng sạch... Phát triển bền vững không còn là một khái niệm chung chung mà có nội hàm rất cụ thể và sâu sắc. Đó là phát triển xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, phát triển cân bằng giữa tăng trưởng, môi trường và an sinh xã hội...

Chuyển mạnh sang quản trị phát triển hiện đại, coi đổi mới thể chế là khâu đột phá, dự thảo văn kiện nhấn mạnh vai trò kiến tạo, phát triển, điều tiết vĩ mô, thay vì can thiệp trực tiếp của nhà nước. Đồng thời, khẳng định sự cần thiết phải có sự cải cách mạnh mẽ thể chế, chính sách, loại bỏ mọi rào cản, thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, hiệu quả. Dự thảo cũng khẳng định nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố cốt lõi để cạnh tranh và phát triển trong kỷ nguyên mới, đồng thời xây dựng tư duy phát triển hài hòa, không để ai bỏ lại phía sau.

Tư duy kiến tạo, chủ động, thích ứng

Để "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển" trong kỷ nguyên mới trở thành vấn đề lý luận hoàn thiện, thể hiện tầm nhìn, trí tuệ và ngọn đuốc soi đường của Đảng, tôi xin đóng góp một số ý kiến:

Một là, vấn đề "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển" cần được thể hiện thành một quan điểm lớn trong dự thảo văn kiện. Bởi đây là vấn đề lớn mang tính lý luận, có ý nghĩa chỉ đạo toàn bộ nội dung của dự thảo báo cáo chính trị. Theo đó, đề nghị bổ sung vào sau mục II của báo cáo chính trị, lấy "quan điểm" trong mục II thành mục III: "Quan điểm tiếp tục đổi mới tư duy phát triển đất nước trong giai đoạn mới".

Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới- Ảnh 2. — Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố cốt lõi để cạnh tranh và phát triển trong kỷ nguyên mới

Trong mục III đề nghị làm rõ các vấn đề sau:

- Làm rõ nội hàm của khái niệm "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới". Hiện nhiều người còn đang hiểu chung chung, chưa thấy hết giá trị lý luận và thực tiễn của vấn đề.

- Khái quát nội dung của vấn đề "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển" trong kỷ nguyên mới, như: đổi mới từ tư duy "quản lý, mệnh lệnh" sang tư duy "kiến tạo và phục vụ", từ tư duy "bao cấp xin cho" sang tư duy "tự chủ, tự cường", từ tư duy "tập trung" sang tư duy "phân cấp, phân quyền cho địa phương", từ tư duy phát triển kinh tế thuần túy sang tư duy phát triển bền vững, bao trùm...

Xác định rõ hơn tư duy phát triển trong kỷ nguyên mới là tư duy kiến tạo, chủ động, thích ứng và sáng tạo thay thế cho tư duy hành chính mệnh lệnh quyền uy, phụ thuộc và bị động.

Hai là, bổ sung, làm rõ thêm vấn đề "tiếp tục đổi mới tư duy phát triển" trong một số mục của Dự thảo Báo cáo chính trị sau đây:

+ Về mục III - Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước: Dự thảo mới nhấn mạnh những định hướng hoàn thiện thể chế trong các lĩnh vực mà chưa đề cập các tư duy xây dựng thể chế mới như "tư duy kiến tạo phát triển", lấy doanh nghiệp, người dân làm trung tâm. Một số định hướng hoàn thiện thể chế trong các lĩnh vực mới cũng cần được bổ sung nhấn mạnh trong mục III này như: thiết lập hành lang pháp lý thúc đẩy đổi mới sáng tạo, kiểm soát rủi ro như kinh tế số, xã hội số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, hoàn thiện thể chế tài chính xanh, kinh tế tuần hoàn; tiếp tục hoàn thiện thể chế kiểm soát quyền lực trong Đảng và Nhà nước.

+ Về mục V - Phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam: Cần bổ sung nội dung đổi mới tư duy xem văn hóa là một nguồn lực phát triển, là trụ cột trong chiến lược phát triển bền vững, cụ thể hóa tư duy đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho phát triển. Đổi mới tư duy về phát triển con người trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo, kinh tế số, biến đổi số của xã hội toàn cầu hóa. Cần bổ sung và nhấn mạnh hơn văn hóa trong Đảng và trong bộ máy Nhà nước, phải trở thành một nội dung xuyên suốt trong xây dựng Đảng, đạo đức công vụ và văn hóa chính trị.

+ Về mục VI - Xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại ngang tầm khu vực và thế giới: Cần bổ sung nội dung đổi mới toàn diện nội dung và phương pháp giảng dạy bằng việc ứng dụng công nghệ số. Đổi mới chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu của thời kỳ hội nhập toàn cầu. Phương pháp dạy học hiện đại, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Xây dựng các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế. Có chính sách thúc đẩy toàn diện và công bằng trong tiếp cận giáo dục.

+ Về mục XIII - Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam: Cần khẳng định mạnh mẽ và bổ sung quan điểm: tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam theo hướng kiến tạo phát triển, liêm chính, hành động, phục vụ nhân dân và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Bổ sung thêm định hướng: đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị Nhà nước, xây dựng nền hành chính công minh bạch, sử dụng công nghệ để đảm bảo công khai, minh bạch, dễ tiếp cận.

+ Về mục XII - Phát huy mạnh mẽ vai trò chủ thể của nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc: Đề nghị bổ sung quan điểm nhân dân không chỉ là người tham gia mà là chủ thể cùng với Nhà nước đồng kiến tạo thể chế, chính sách, pháp luật, đồng hành cùng Đảng và Nhà nước trong kiểm soát quyền lực, đồng hưởng lợi và đồng trách nhiệm. Nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ số để người dân tham gia trực tiếp và thường xuyên vào quá trình ra quyết định, phản biện và giám sát. Cần xây dựng cơ chế pháp lý để người dân, MTTQ và các tổ chức xã hội của nhân dân thực hiện một cách thực chất chức năng giám sát và phản biện. Mở rộng nội hàm của khái niệm đại đoàn kết không chỉ là về dân tộc, tôn giáo, vùng miền, trong nước và nước ngoài mà còn về giới, thế hệ, tầng lớp mới, doanh nhân, trí thức, người yếu thế.

Nguồn: https://thanhnien.vn/tiep-tuc-doi-moi-tu-duy-phat-trien-trong-ky-nguyen-moi-18525110219352667.htm