Tổng Bí thư: 'Hướng tới hệ thống pháp luật dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện'

Chiều 4.11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV. Dành 15 phút phát biểu trước phiên thảo luận, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh đến những vấn đề lớn, hệ trọng cũng như gợi mở những ý kiến đóng góp của các đại biểu - những người trực tiếp làm luật - tới dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIV.

Hướng tới hệ thống pháp luật “dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện”

Theo Tổng Bí thư, tiếng nói của các đại biểu Quốc hội hôm nay không chỉ là ý kiến góp ý cá nhân; đó là tiếng nói của cử tri mà các đại biểu là đại diện, là tiếng nói của thực tiễn đời sống, kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, là tiếng nói của những người làm luật.

Tổng Bí thư: 'Mô hình 2 cấp thiết kế thế nào để dân không xa chính quyền' - Ảnh 1.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu trước phiên thảo luận tổ về dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIV

ẢNH: GIA HÂN

Tổng Bí thư gợi mở một số nhóm nội dung để cùng trao đổi, đào sâu, làm rõ thêm.

Thứ nhất, về thể chế và pháp luật, trong thực tiễn, vẫn còn tình trạng “luật thì đúng mà làm thì khó”, “trên nghị trường thì thông, xuống cơ sở thì vướng”.

Từ bất cập thực tiễn, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu tập trung nói thật rõ: vì sao có những đạo luật, nghị định, thông tư ban hành rất công phu, rất dày, nhưng cán bộ cơ sở không dám làm; doanh nghiệp loay hoay, xoay sở; người dân lúng túng, xuôi ngược? Chỗ nào chồng chéo, chỗ nào còn cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành, chỗ nào trao quyền mà lại buộc người ta chịu trách nhiệm vượt quá khả năng kiểm soát của họ?

“Chúng ta phải hướng tới hệ thống pháp luật “dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện”. Câu chữ trong luật phải ngắn gọn, rõ nghĩa, không đánh đố, không để lại khoảng mờ cho sự lạm dụng hay né tránh. Chính sách ban hành ra phải đo được tác động, kiểm soát được rủi ro, đặc biệt là phải tạo thuận lợi chứ không tạo thêm thủ tục. Một đạo luật tốt không phải là đạo luật viết hay, mà là đạo luật đi được vào cuộc sống”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư nêu rõ, Nhà nước pháp quyền không chỉ là có hệ thống luật pháp đầy đủ. Nhà nước pháp quyền trước hết là sự thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, là sự kiểm soát quyền lực, là công khai, minh bạch, là giải trình trước nhân dân.

"Đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin - cho"

Tổng Bí thư mong muốn các đại biểu tập trung vào câu hỏi: Chúng ta đã làm đủ chưa để mỗi quyền lực đều được ràng buộc trong khuôn khổ pháp luật, vận hành đúng thẩm quyền, đúng mục đích, đúng lợi ích của nhân dân chưa?

Còn khoảng trống nào khiến người dân thấy “muốn thì được, không muốn thì thôi”? Còn tình trạng nào mà người dân phải “xin” những thứ lẽ ra họ được hưởng? Nếu chưa có câu trả lời đầy đủ, đó chính là chỗ Nhà nước pháp quyền chưa hoàn chỉnh.

Thứ hai, xây dựng Nhà nước pháp quyền của chúng ta là xây dựng một nhà nước mạnh nhưng không lạm quyền; có kỷ cương nhưng không xa dân; hành động quyết liệt nhưng vẫn nhân văn, thuyết phục, có đối thoại. Những định hướng như thế cần được làm thật rõ trong văn kiện Đại hội XIV.

Tổng Bí thư: 'Mô hình 2 cấp thiết kế thế nào để dân không xa chính quyền' - Ảnh 2.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính

ẢNH: GIA HÂN

Thứ ba, về phân cấp, phân quyền và tổ chức bộ máy, phải trả lời cho được 2 câu hỏi: phân cấp những gì, cho ai, đi liền với điều kiện gì? Cơ chế chịu trách nhiệm, kiểm tra, giám sát sẽ như thế nào?

Tổng Bí thư yêu cầu nơi nào cấp dưới có thể quyết nhanh, sát dân hơn cấp trên thì phải mạnh dạn giao quyền. Nhưng giao quyền không phải là “đẩy việc xuống”, “đẩy rủi ro xuống”. Giao quyền phải đi cùng nguồn lực, nhân lực, công cụ và cả vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung chứ không phải chịu trách nhiệm cá nhân một cách oan uổng.

Liên quan tới mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đang từng bước sắp xếp lại, hướng tới bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, Tổng Bí thư cho biết, đây là nội dung rất mới, rất quan trọng, rất nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến đời sống người dân và cán bộ cơ sở.

"Mô hình 2 cấp phải thiết kế thế nào để dân không bị xa chính quyền, không bị đứt gãy dịch vụ công? Đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin - cho ngoài thực tế. Điều quan trọng nữa là chính quyền cơ sở phải có quyền gì, phải có nguồn lực nào cho nhiệm vụ kiến tạo phát triển ở cơ sở", Tổng Bí thư nêu.

Cùng đó là mối quan hệ giữa 3 cấp chính quyền: T.Ư; tỉnh, thành phố; cơ sở. Theo Tổng Bí thư, 3 cấp phải là một chỉnh thể vận hành thông suốt, chia sẻ trách nhiệm và hỗ trợ nhau. Tuyệt đối không phải 3 lớp “chuyền trách nhiệm cho nhau” để nhân dân chạy vòng quanh. "Các đồng chí là đại biểu Quốc hội, đi cơ sở rất nhiều, xin góp ý thật kỹ cho những chỗ này", Tổng Bí thư đề nghị.

Thứ tư, về mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và nhân dân. Tổng Bí thư chỉ ra, vai trò lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Nhưng lãnh đạo thế nào? Lãnh đạo bằng đường lối đúng, bằng nêu gương trong sạch, bằng tổ chức thực hiện hiệu quả, bằng xây dựng niềm tin nơi dân hay bằng mệnh lệnh hành chính? Câu trả lời này phải rõ, phải minh bạch, phải thuyết phục nhân dân.

Nếu nói "lấy dân làm trung tâm" thì phải thiết kế cơ chế để dân có tiếng nói thực chất, có quyền giám sát thực chất, có cơ hội tham gia thực chất vào các vấn đề.

Tổng Bí thư Tô Lâm

Thứ năm, về vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong hệ thống pháp luật và trong điều hành thực tiễn. Đảng ta là Đảng cầm quyền. Cầm quyền tức là gánh trách nhiệm trước dân về sự phát triển của đất nước, về cuộc sống hàng ngày của nhân dân. Cầm quyền không chỉ là đưa ra đường lối, mà còn là tổ chức thực hiện, kiểm tra thực hiện, chịu trách nhiệm về kết quả.

Vì vậy, các văn kiện trình Đại hội XIV không thể chỉ nói “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng” theo cách chung chung mà phải làm rõ hơn: Đảng lãnh đạo để bảo đảm mọi chính sách, mọi đạo luật đều thực sự phục vụ nhân dân, phát triển đất nước, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giữ ổn định chính trị - xã hội; giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đảng lãnh đạo để chống tư duy cục bộ ngành, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Đảng lãnh đạo để bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Tổng Bí thư: 'Mô hình 2 cấp thiết kế thế nào để dân không xa chính quyền' - Ảnh 3.

Tổng Bí thư Tô Lâm nêu 18 điểm mới và 2 câu hỏi quan trọng về dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIV

ẢNH: GIA HÂN

Thứ sáu, về tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, đổi mới quản trị quốc gia theo phương châm kiến tạo và vì dân. Thế giới thay đổi rất nhanh. Thực tiễn trong nước cũng thay đổi rất nhanh. Nếu tư duy của chúng ta chậm hơn thực tiễn thì văn kiện sẽ lạc hậu ngay, thậm chí ngay khi vừa thông qua.

Do đó, cần đọc văn kiện với tinh thần: có điểm nào vẫn còn tư duy cũ, cách nói cũ, cách làm cũ? Có điểm nào chúng ta còn giữ thói quen quản lý kiểu xin - cho, trong khi lẽ ra Nhà nước phải đóng vai trò kiến tạo, phục vụ người dân và doanh nghiệp?

Chúng ta phải khẳng định rõ hơn mô hình quản trị quốc gia trong giai đoạn tới: quản trị dựa trên pháp luật minh bạch, dữ liệu tin cậy, hạ tầng số hiện đại, bộ máy tinh gọn, cán bộ liêm chính, kỷ cương đi đôi với phục vụ. Quản trị như vậy là quản trị kiến tạo phát triển, không phải quản trị xin - cho.

Chỗ nào còn thủ tục rườm rà làm doanh nghiệp nản lòng; chỗ nào người dân bức xúc vì đi lại nhiều lần mà không giải quyết được việc; chỗ nào còn "chạy cơ chế". Chúng ta nêu thẳng, không né tránh. Có nhìn thẳng thì mới sửa được những tồn tại, hạn chế đó.

Tổng Bí thư Tô Lâm

18 điểm mới và 2 câu hỏi quan trọng

Cho biết Tiểu ban Văn kiện đã nêu 18 điểm mới, Tổng Bí thư đề nghị các đại biểu trả lời 2 câu hỏi rất quan trọng:

Thứ nhất, 18 điểm mới ấy đã đủ tầm chưa? Có điểm nào còn đang ở mức “chủ trương”, “định hướng”, “sẽ nghiên cứu”, trong khi xã hội đang đòi hỏi câu trả lời cụ thể, lộ trình rõ ràng, trách nhiệm rõ người?

Thứ hai, còn những vấn đề nào chưa được gọi tên đúng mức trong văn kiện? Còn nút thắt nào nếu không tháo gỡ bây giờ thì 5 năm tới chúng ta sẽ phải trả giá đắt hơn? Xin nói thẳng, nói hết, nói rõ những điểm đó, những phát hiện đó.

Theo Tổng Bí thư, văn kiện Đại hội là văn kiện gốc. Nếu làm rõ ngay từ đây thì sau này quá trình thể chế hóa, xây dựng luật, tổ chức thi hành sẽ thuận lợi hơn, thống nhất hơn, đỡ lúng túng hơn. Ngược lại, nếu văn kiện còn chung chung, chưa hoàn thiện, thì khi đưa vào luật sẽ sinh ra cách hiểu khác nhau, cách làm khác nhau, thậm chí “vận dụng” theo cách hiểu của cá nhân. Như vậy người chịu thiệt nhất chính là nhân dân.

“Điều Đảng mong muốn, Quốc hội mong muốn, Chính phủ mong muốn và nhân dân mong muốn có một mẫu số chung rất cụ thể, rất gần gũi, rất giản dị: đất nước phát triển bền vững; xã hội trật tự, kỷ cương, ấm áp, nhân văn; người dân được bảo vệ và được trao cơ hội vươn lên bằng sức lao động của chính mình; ai làm đúng pháp luật thì được bảo hộ, ai làm sai thì bị xử lý công bằng, không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Nguồn: https://thanhnien.vn/tong-bi-thu-huong-toi-he-thong-phap-luat-de-nho-de-hieu-de-thuc-hien-185251104150428387.htm