Trụ cầu Sông Lô trơ lõi: Kiến nghị khẩn sau khảo sát của cơ quan thuộc QH

(Dân trí) - Luật Xây dựng sửa đổi đã đi đến giai đoạn cuối, báo cáo thẩm tra đã trình Quốc hội và nội dung này đã thảo luận tại tổ, nhưng đúng lúc đó xảy ra vụ trụ cầu Sông Lô ở Phú Thọ xuống cấp trầm trọng.

Đó là lý do ngay trong chiều 11/11, Đoàn công tác của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường do Chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hải dẫn đầu, đã tổ chức khảo sát về tình trạng xuống cấp trụ cầu Sông Lô (Phú Thọ) để phục vụ việc thẩm tra, hoàn thiện dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10.

“Luật đã đi đến giai đoạn cuối, báo cáo thẩm tra đã trình Quốc hội và nội dung này cũng được thảo luận tại tổ, nhưng đúng trong thời gian đó xảy ra vụ trụ cầu Sông Lô hư hỏng, nên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường với trách nhiệm của cơ quan thẩm tra thấy cần trực tiếp đi thực tế để thấy bất cập, lắng nghe ý kiến, đưa hơi thở cuộc sống vào trong luật”, bà Hải nhấn mạnh.

Trong đó, bà cho biết một số nội dung cấp bách cần sửa đổi sẽ được cơ quan thẩm tra theo đuổi đến cùng, đề nghị cơ quan soạn thảo đưa vào luật, còn có những nội dung sẽ chờ đến thời điểm sửa luật toàn diện.

Đoàn công tác của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường do Chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hải dẫn đầu, đã tổ chức khảo sát về tình trạng xuống cấp trụ cầu sông Lô (Ảnh: Hồng Phong).

Lỗ hổng trong quản lý đầu tư, thi công, nghiệm thu và kiểm định cầu Sông Lô

Tại hiện trường, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cùng các thành viên đoàn công tác đã trực tiếp kiểm tra và nghe địa phương báo cáo về tình hình hư hỏng của các trụ cầu Sông Lô, đặc biệt trụ T3 và T6.

Từ vụ cầu Sông Lô, bà Hải nhận định có lỗ hổng trong chuỗi quản lý đầu tư, thi công, nghiệm thu và kiểm định công trình. Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị làm rõ với những công trình có tính năng sử dụng lớn như cầu Sông Lô, việc hậu kiểm nên tiến hành từng phần công trình hay hoàn thành xong công trình mới hậu kiểm.

“Tôi rất xót ruột khi nghe Chủ tịch tỉnh Phú Thọ nói, rằng nếu cầu đó không sử dụng được, học sinh đi học phải đi vòng 30km”, bà Hải chia sẻ và đề nghị các đơn vị đưa ra ý kiến về phương pháp hậu kiểm công trình.

Làm việc với lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ sau khi đi khảo sát thực tế, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải nhấn mạnh chủ trương khi sửa Luật Xây dựng là giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm, giảm thủ tục hành chính và tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương.

Hình ảnh trụ T3 cầu Sông Lô xuống cấp trầm trọng (Ảnh: Hoài Thu).

Báo cáo thêm về sự cố trụ cầu Sông Lô xuống cấp nghiêm trọng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Quách Tất Liêm thông tin cầu Sông Lô có tổng mức đầu tư 231 tỷ đồng.

Cầu được khởi công năm 2010, hoàn thành năm 2015, do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn làm chủ đầu tư. Tại thời điểm kiểm định năm 2024, nhiều trụ cầu bị xói sâu, lộ cọc khoan nhồi, bong vỡ bê tông, han gỉ thép và chưa làm rõ việc có được kiểm tra nghiệm thu bởi cơ quan chuyên môn về xây dựng hay không.

Theo lãnh đạo tỉnh, khi các đơn vị vào cuộc xác minh, nhà thầu thi công dự án cầu Sông Lô đã nhận trách nhiệm và có văn bản khẳng định sẽ bỏ tiền ra để khắc phục, bảo hành công trình trọn đời.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Quách Tất Liêm (Ảnh: Hồng Phong).

Ông đồng thời chỉ ra bất cập khi trước đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn vừa là chủ đầu tư, vừa quản lý dự án. “Như vậy không phù hợp vì ông vừa thẩm định, vừa kiểm tra, vừa chỉ đạo xây dựng, không thể đảm bảo khách quan”, ông Liêm nói và đề nghị phải sửa nội dung này, tách riêng vấn đề quản lý Nhà nước ra.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải quan tâm tới kiến nghị của địa phương về việc quan trắc công trình. “Hiện nay, với các công trình cầu, Luật Xây dựng không quy định cấp nào được quan trắc. Nếu quan trắc cầu này thì đã có phương án xử lý sớm”, ông Khải nói đây là nội dung cần nghiên cứu.

Theo ông, yêu cầu quan trắc định kỳ với những công trình cầu trọng yếu cần quy định trong Luật Xây dựng.

Về xử lý sự cố trong tình trạng khẩn cấp, nếu theo đúng quy trình, ông Khải cho rằng “rất mất thời gian”. Ông kiến nghị cho phép dùng kết luận tạm thời của chuyên gia làm căn cứ để hành động.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải (Ảnh: Hồng Phong).

Dự thảo Luật Xây dựng quy định việc chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, song theo ông Khải, nếu nhà thầu thi công không có năng lực, khi công trình xảy ra sự cố phải xử lý “sẽ rất mệt”. Vì thế, cần cân nhắc kiểm định bắt buộc với các công trình lớn, đồng thời tăng chế tài và trách nhiệm của các chủ thể liên quan.

“Cần quy định chế tài cụ thể, không phải cứ hỏng bỏ tiền sửa là xong”

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường) cho rằng từ bài học cầu Phong Châu, cầu Sông Lô cho thấy có những lỗ hổng trong quản lý đầu tư, thi công, nghiệm thu, hậu kiểm công trình.

Điều 9 của dự thảo luật quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ đầu tư nhưng theo ông Sơn, lại không quy định rõ tiêu chí năng lực của chủ đầu tư. Ông đề nghị xem xét quy định tiêu chí năng lực của chủ đầu tư ngay trong dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi.

Hiện nay trách nhiệm cá nhân của các tổ chức trong chuỗi thi công, giám sát chất lượng công trình đã được quy định trong dự thảo luật, nhưng ông Sơn băn khoăn khi hồ sơ năng lực của các nhà thầu thi công chủ yếu vẫn do doanh nghiệp tự kê khai. Đại biểu cho rằng cần cơ chế thẩm định thực tế, đánh giá độc lập năng lực nhà thầu để ràng buộc trách nhiệm.

“Nếu công trình hư hỏng, ví dụ do lỗi của giám sát thì chế tài xử lý nếu phát hiện sai phạm ở các khâu liên quan thế nào? Hiện nay nhà thầu nói sẵn sàng bỏ tiền ra để sửa cầu sông Lô nhưng quy định ở đâu cho phép doanh nghiệp bỏ tiền ra sửa, không phải cứ hỏng chỉ cần bỏ tiền ra sửa là xong”, ông Sơn đặt vấn đề và nói rõ cần quy định cụ thể về nội dung này.

Đại biểu hoạt động chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn (Ảnh: Hồng Phong).

Cầu Sông Lô nhiều năm không được kiểm định và đến năm 2024, khi mưa lũ xói vào chân cầu, nhà chức trách mới tiến hành kiểm định và phát hiện ra sự cố. Vì vậy, theo ông Sơn, dự thảo Luật nghiên cứu quy định về chu kỳ kiểm định bắt buộc và chế tài nếu doanh nghiệp, chủ đầu tư không thực hiện.

Đại biểu Quốc hội Vương Đức Thắng (đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường) thì cho rằng cần quản lý được năng lực của các chủ đầu tư, đơn vị thiết kế. “Chủ đầu tư phải đủ năng lực, nếu không chất lượng công trình sẽ kém”, ông Thắng cũng băn khoăn khi năng lực chủ đầu tư hiện nay chủ yếu do tự kê khai.

Ủng hộ định hướng phân cấp, phân quyền, song ông Thắng lưu ý phải rà soát kỹ, tránh việc cứ phân cấp phân quyền nhưng ở dưới không đủ năng lực để làm, vì nếu phân cấp phân quyền không nghiên cứu kỹ sẽ gây lãng phí, không hiệu quả.

Cần cảnh báo sớm, kiểm định định kỳ công trình trọng yếu

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông nhấn mạnh không vì sự việc này mà đánh giá lại quan điểm phân cấp, phân quyền cho địa phương. Đây vẫn phải là định hướng xuyên suốt, gắn với trách nhiệm của địa phương trong triển khai thực hiện.

Khẳng định địa phương có thể làm được, nhưng ông Đông lưu ý cần đánh giá năng lực để phân cấp, phân quyền phù hợp với năng lực.

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ Trần Duy Đông (Ảnh: Hồng Phong).

Kết luận buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết từ thực trạng trụ cầu Sông Lô phản ánh sự bất cập của pháp luật hiện hành và là cơ sở để xem xét lại một số quy định trong Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).

Theo đó, dự thảo Luật chưa quy định rõ tiêu chí năng lực của cơ quan được giao làm chủ đầu tư đối với từng loại công trình chuyên ngành. Vì vậy, cần bổ sung quy định bắt buộc giao chủ đầu tư cho cơ quan, tổ chức có chuyên môn phù hợp.

Bà Hải cũng nêu thực tế dự thảo Luật chưa có cơ chế thẩm định độc lập năng lực nhà thầu, dễ dẫn tới tình trạng mượn năng lực hoặc liên danh ảo nên đây cũng là vấn đề cần xem xét bổ sung.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Hồng Phong).

Đặc biệt, trong vụ việc này, các cơ quan có thẩm quyền chỉ vào cuộc sau khi báo chí phản ánh, cho thấy thiếu cơ chế phát hiện, cảnh báo và xử lý sớm sự cố.

Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhấn mạnh cần quy định bắt buộc hệ thống cảnh báo sớm và kiểm định định kỳ công trình có dấu hiệu xuống cấp. “Chúng tôi sẽ kiến nghị cụ thể với Ban soạn thảo thể hiện những vấn đề này trong luật làm tiền đề cho các văn bản dưới luật quy định cụ thể và phù hợp với thực tiễn”, bà Hải nói.

Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi dự kiến được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/tru-cau-song-lo-tro-loi-kien-nghi-khan-sau-khao-sat-cua-co-quan-thuoc-qh-20251111202629972.htm