Trong những thập niên trước, công tác tuyên giáo chủ yếu vận hành theo phương thức truyền thống, lấy diễn đàn trực tiếp làm trung tâm: hội nghị tuyên truyền, loa phát thanh phường xã, tài liệu tuyên truyền, pa-nô, áp-phích, tờ rơi… Đây là những công cụ phù hợp trong điều kiện xã hội chưa có internet, phương tiện truyền thông đại chúng còn hạn chế, người dân chủ yếu tiếp cận thông tin qua kênh chính thống do Đảng, Nhà nước kiểm soát. Mô hình “truyền đạt một chiều” - nơi người làm tuyên giáo là “người nói” còn công chúng là “người nghe” - từng phát huy hiệu quả trong bối cảnh ấy.
Tuy nhiên, sự phát triển bùng nổ của công nghệ số và truyền thông mới đã làm thay đổi căn bản cấu trúc truyền thông xã hội. Công chúng hiện đại không còn là người tiếp nhận bị động, mà trở thành chủ thể tạo lập, chia sẻ, thậm chí định hình thông tin. Giới trẻ - lực lượng có mức độ tiếp cận công nghệ cao nhất - lựa chọn hình thức truyền thông ngắn, nhanh, giàu hình ảnh và cảm xúc: video clip dưới 1 phút, infographic, podcast, bài viết kèm hình động hoặc livestream tương tác. Trong khi đó, công nhân, nông dân, đồng bào vùng sâu vùng xa - từng là nhóm đối tượng khó tiếp cận - nay cũng đã có điện thoại thông minh, 4G, Wi-Fi phủ sóng đến tận bản làng, xưởng máy, thậm chí trên nương rẫy. Họ sử dụng mạng xã hội như một “người bạn đồng hành” hàng ngày, không chỉ để giải trí mà còn để tìm hiểu chính sách, xu hướng đời sống và phản hồi các vấn đề xã hội.
Trong bối cảnh đó, công tác tuyên giáo, dân vận không thể đứng ngoài cuộc, càng không thể đi sau thực tiễn truyền thông. Việc vẫn áp dụng cách truyền đạt cũ kỹ, ít sáng tạo, mang tính giáo điều dễ dẫn đến khoảng cách giữa nội dung tuyên truyền với nhu cầu tiếp nhận của xã hội. Nếu chậm một nhịp là mất cơ hội lan tỏa, nếu sai một bước là tạo ra khoảng trống để thông tin giả len lỏi. Trong thời đại bùng nổ thông tin, công tác tuyên giáo, dân vận không được phép chậm nhịp. Đó không chỉ là một nguyên tắc mang tính kim chỉ nam, mà còn là bài học cho những ai làm công tác tuyên giáo, dân vận hôm nay: nếu không kịp thời, chính xác và phù hợp, thì sẽ tạo ra khoảng trống để thông tin sai lệch, độc hại len lỏi và lấn át tiếng nói của sự thật.
Đặc biệt, trong thời đại “hậu sự thật”, khi cảm xúc được ưu tiên hơn lý trí, mạng xã hội trở thành nơi mà tin giả, tin xuyên tạc và các luận điệu phản động có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt, vai trò của tuyên giáo càng trở nên then chốt. Nếu không chủ động chiếm lĩnh không gian truyền thông, cung cấp thông tin đúng đắn, kịp thời, hấp dẫn và dễ lan tỏa, thì công tác tuyên giáo, dân vận sẽ bị động, yếu thế trước một “trận đồ truyền thông” đầy biến động. Trong thực tế, đã có không ít trường hợp một thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng lớn đến ổn định xã hội, uy tín tổ chức Đảng, chính quyền địa phương, bởi lực lượng tuyên giáo chưa kịp phản ứng, hoặc phản ứng không đúng cách, không hiệu quả.
Chính vì thế, chuyển từ truyền thông một chiều sang truyền thông đa chiều, tương tác, cá nhân hóa thông điệp là yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. Người làm công tác tuyên giáo không chỉ cần giỏi lý luận, sâu sắc về tư tưởng, mà còn phải am hiểu ngôn ngữ truyền thông số, kỹ năng thiết kế nội dung số (content creator), biết sử dụng các nền tảng như Facebook, TikTok, YouTube, Zalo, Telegram… để truyền tải nội dung tuyên truyền một cách linh hoạt, sáng tạo và phù hợp từng đối tượng cụ thể.
Không dừng lại ở công cụ, một chiến lược tuyên giáo hiện đại cần được kiến tạo dựa trên hệ sinh thái truyền thông mới, trong đó ứng dụng AI (trí tuệ nhân tạo) để tổng hợp dữ liệu, phát hiện xu hướng dư luận; dùng big data (dữ liệu lớn) để phân loại nhóm công chúng theo độ tuổi, vùng miền, hành vi tiếp nhận; triển khai social listening (lắng nghe xã hội) để phát hiện sớm mầm mống phản cảm, tiêu cực và định hướng xử lý. Đồng thời, cần xây dựng một “trung tâm chỉ huy tuyên truyền số” với mô hình quản trị hiện đại, kết nối từ Trung ương đến cơ sở, có thể điều phối nhanh các chiến dịch truyền thông trong thời gian thực.
Tuy nhiên, công nghệ chỉ là công cụ. Cốt lõi vẫn là tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược và bản lĩnh chính trị của người làm tuyên giáo. Bởi mục tiêu cuối cùng không chỉ là “nói cho dân nghe”, mà là “dân tin, dân hiểu, dân làm theo và dân cùng lan tỏa”. Muốn vậy, người cán bộ tuyên giáo trong thời đại số cần đóng vai trò như một “người kể chuyện chính trị” hấp dẫn, kết nối tư tưởng Đảng với tâm thức nhân dân bằng thứ ngôn ngữ hiện đại, dễ hiểu, chạm tới cảm xúc.
Ở các địa phương miền núi như Sơn La, nhiệm vụ đó lại càng đặc biệt: cần tuyên truyền chính sách bằng ngôn ngữ dân tộc, kể những câu chuyện văn hóa bản địa, dùng hình ảnh gần gũi với đời sống nông thôn, vùng sâu vùng xa. Tuyên giáo phải tích hợp yếu tố bản sắc - công nghệ - cảm xúc để nội dung tuyên truyền thực sự sống trong lòng dân chứ không nằm trên văn bản.
Trong bối cảnh chuyển đổi số và bùng nổ thông tin hiện nay, công tác tuyên giáo không thể đi theo lối mòn truyền thống. Tại Sơn La - một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn, địa bàn rộng, dân cư phân tán và có tới 12 dân tộc anh em sinh sống - nhiệm vụ này lại càng đặt ra những yêu cầu đặc thù. Những năm qua, ngành Tuyên giáo Sơn La đã có nhiều bước chuyển mình mạnh mẽ, thể hiện tinh thần chủ động, bản lĩnh, linh hoạt và bám sát thực tiễn địa phương, góp phần lan tỏa chủ trương của Đảng đến từng bản làng, từng người dân.
Việc xây dựng và duy trì hiệu quả trang thông tin điện tử và fanpage “Tuyên giáo, Dân vận Sơn La” là một minh chứng rõ nét cho tư duy mới của ngành. Không chỉ cập nhật kịp thời các thông tin chính thống, những video clip ngắn, sinh động, thân thiện với người xem, đặc biệt là sử dụng ngôn ngữ dân tộc Mông, Thái, đã rút ngắn khoảng cách giữa tuyên truyền và tiếp nhận thông tin. Đây không chỉ là cách "nói cho dân hiểu", mà còn là cách "nói theo ngôn ngữ của dân", “nói đúng lúc, đúng đối tượng”. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Tuyên truyền phải thiết thực, đúng lúc, đúng chỗ, nói đúng đối tượng, đúng lúc người ta cần.”
Những sản phẩm này đã tiếp cận hiệu quả đến các vùng sâu, vùng xa – nơi mà mạng xã hội có thể đến trước cả báo giấy – qua đó khẳng định vai trò dẫn dắt thông tin của hệ thống tuyên giáo địa phương trong trận địa truyền thông thời đại số.
Tại các phường như: Mộc Châu, Mộc Sơn, Vân Sơn, Thảo Nguyên, xã Thuận Châu, xã Yên Châu… (Trước đây là huyện Mộc Châu, Yên Châu, Thuận Châu) phong trào thi trắc nghiệm trực tuyến tìm hiểu Nghị quyết Đại hội Đảng, lịch sử Đảng bộ địa phương đã thu hút hàng chục nghìn lượt người dân, cán bộ, đảng viên tham gia. Đây không đơn thuần là “thi để biết”, mà là “học để hiểu – hiểu để làm theo”, đúng tinh thần Đại hội XIII của Đảng: “Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng… đổi mới nội dung, phương thức công tác tuyên truyền theo hướng chủ động, thuyết phục, hiệu quả, thiết thực, phù hợp với từng đối tượng.”
Mô hình “Thư viện số cộng đồng” tại xã Chiềng Mung (trước đây là xã Chiềng Bằng huyện Mai Sơn) là một sáng kiến mang tính kết nối cao giữa công tác tuyên giáo và giáo dục. Không chỉ hỗ trợ học sinh học trực tuyến, đây còn là nơi để người dân vùng nông thôn tiếp cận thông tin chính thống, nâng cao tri thức, góp phần thu hẹp khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn.
Tại một số trường học, các diễn đàn tư tưởng chính trị online, nơi học sinh được làm video, podcast để thể hiện nhận thức của mình về các vấn đề chính trị – xã hội, đã tạo nên làn gió mới trong giáo dục lý tưởng cách mạng. Không còn là những bài giảng khô khan, khái niệm chính trị giờ đây được “hiện đại hóa” qua lăng kính sáng tạo của học sinh. Chẳng hạn, tại một trường THPT ở xã Mường La, nhóm học sinh đã xây dựng video về cuộc đời của Bác Hồ dưới dạng kể chuyện hoạt hình kết hợp âm nhạc dân tộc – không chỉ thu hút lượt xem lớn trên TikTok mà còn khơi dậy tinh thần yêu nước một cách tự nhiên, gần gũi. Trong các đợt cao điểm như bầu cử hay phòng, chống COVID-19, hệ thống tuyên giáo từ tỉnh tới cơ sở đã vào cuộc quyết liệt, phối hợp chặt chẽ với hệ thống truyền thông chính thống và mạng xã hội. Hàng loạt thông tin chính thống được cập nhật kịp thời, góp phần định hướng dư luận, đẩy lùi thông tin sai lệch, không để "khoảng trống truyền thông" xảy ra.
Nhờ đó, niềm tin xã hội được củng cố, người dân chủ động thực hiện tốt các khuyến nghị, quy định của Nhà nước, tạo nên hiệu ứng lan tỏa tích cực. Thực tiễn đó chứng minh cho nhận định sâu sắc: “Nếu chậm một nhịp là mất cơ hội lan tỏa, nếu sai một bước là tạo ra khoảng trống để thông tin giả len lỏi.”
Trong thời đại số, người cán bộ tuyên giáo, dân vận phải thay đổi vai trò từ truyền đạt sang truyền cảm hứng, từ phổ biến sang dẫn dắt. Họ là “người kể chuyện chính trị” hiện đại, biết kết nối tư tưởng của Đảng với tâm tư của quần chúng, bằng ngôn ngữ của mạng xã hội, hình ảnh, âm thanh – chạm tới cảm xúc. Điều này đòi hỏi bản lĩnh chính trị vững vàng, tầm nhìn chiến lược và năng lực công nghệ, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Cán bộ tuyên giáo phải là người tiên phong trong nhận thức, nhạy bén với cái mới, biết cách nói cho dân hiểu, dân tin, dân làm theo.”
Chuyển đổi số trong công tác tuyên giáo, dân vận không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu hay ý chí chính trị, mà đòi hỏi một hệ sinh thái toàn diện bao gồm: nền tảng công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng, cơ chế chính sách phù hợp và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Để hiện thực hóa điều đó tại tỉnh Sơn La – một địa phương miền núi còn nhiều khó khăn – cần bắt đầu từ những bước đi bài bản, thiết thực và có lộ trình cụ thể.
Thứ nhất, cần nghiên cứu xây dựng và triển khai Đề án “Tuyên giáo, dân vận số tỉnh Sơn La” với tầm nhìn dài hạn, trong đó nhấn mạnh mục tiêu đồng bộ hóa hạ tầng công nghệ thông tin, chuẩn hóa dữ liệu tuyên truyền, phát triển nền tảng số dùng chung cho toàn hệ thống tuyên giáo từ tỉnh đến cơ sở. Đây sẽ là trụ cột hạ tầng giúp tăng cường tính kết nối, chia sẻ, đồng bộ và hiệu quả trong hoạt động tuyên truyền, giáo dục lý luận chính trị.
Thứ hai, đầu tư mở rộng vùng phủ sóng wifi tới các khu vực vùng sâu, vùng xa, đặc biệt tại các điểm trường, trạm văn hóa, trụ sở cấp xã – nơi cán bộ tuyên giáo bám cơ sở. Đồng thời, cần trang bị thiết bị số cơ bản như máy tính, máy quay, phần mềm dựng video, xử lý ảnh, quản trị nội dung số, giúp đội ngũ cán bộ tuyên giáo có đủ công cụ để thích ứng với phương thức tuyên truyền hiện đại, đa nền tảng.
Thứ ba, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ tuyên giáo, dân vận các cấp, đặc biệt là kỹ năng sáng tạo nội dung trên mạng xã hội, xử lý tình huống truyền thông, phản bác thông tin xấu độc và lan tỏa thông tin tích cực. Lớp tập huấn cần được tổ chức thường xuyên, linh hoạt, gắn với thực tiễn, có tính ứng dụng cao.
Cuối cùng, cần phát huy vai trò của lực lượng trẻ – đoàn viên, hội viên, sinh viên – như những “đại sứ số” trong công tác tuyên truyền. Họ chính là thế hệ bản địa kỹ thuật số, am hiểu nền tảng công nghệ, có khả năng sáng tạo, lan tỏa thông điệp về Đảng, về quê hương, đất nước bằng những hình thức hiện đại, gần gũi như video ngắn, infographic, vlog, podcast...Chuyển đổi số công tác tuyên giáo không đơn thuần là đưa nội dung lên mạng. Đó là một cuộc đổi mới căn bản về tư duy, phương thức tổ chức và cách tiếp cận công chúng. Và để thành công, rất cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị với tinh thần quyết liệt, sáng tạo và dám đi đầu.
Thực hiện công tác tuyên giáo, dân vận trong thời đại số không chỉ là “người đưa tin” mà phải là “người dẫn đường” tư tưởng - lực lượng nòng cốt bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trước dòng chảy thông tin hỗn loạn, phức tạp và dễ nhiễu động hiện nay. Trong một xã hội truyền thông phân mảnh, nếu không chủ động sáng tạo thông tin, làm chủ không gian số và kịp thời định hướng dư luận, thì khoảng trống ấy sẽ bị lấp đầy bởi những thông tin sai lệch, phản cảm, thậm chí phản động. Do đó, tuyên giáo không chỉ cần đúng mà phải trúng, phải hay, phải lay động được trái tim và khối óc Nhân dân. Ở Sơn La, việc tích hợp tuyên giáo, dân vận với các lĩnh vực như gìn giữ văn hóa dân tộc, quảng bá du lịch, xây dựng nông thôn mới thông minh… chính là cách tạo nên sự cộng hưởng giữa nhiệm vụ chính trị và khát vọng phát triển bền vững. Tuyên giáo, dân vận hiện đại phải gắn lý luận với thực tiễn, gắn tuyên truyền với hành động, gắn mạng xã hội với mạng lưới nhân văn, từ đó lan tỏa những giá trị chân - thiện - mỹ, nuôi dưỡng niềm tin, hun đúc lý tưởng cách mạng trong mỗi người dân. Đó chính là biểu hiện sinh động của công tác tư tưởng trong kỷ nguyên truyền thông mới - chủ động, sáng tạo, bản lĩnh và giàu tính nhân văn.
Tuyên giáo trong kỷ nguyên số không chỉ là lực lượng “giữ lửa” tư tưởng mà phải là “người khai mở” những không gian nhận thức mới - nơi chân lý, niềm tin và khát vọng dân tộc được lan tỏa mạnh mẽ bằng ngôn ngữ hiện đại, công nghệ tiên tiến và trái tim đầy trách nhiệm. Chuyển đổi số trong công tác tuyên giáo không chỉ là ứng dụng công nghệ, mà là cuộc cách mạng về tư duy, về cách tiếp cận Nhân dân, về phương pháp truyền tải thông tin – từ đó làm sâu sắc hơn mối liên kết giữa Đảng với dân, giữa lý tưởng cách mạng với đời sống hôm nay. Tỉnh Sơn La - với bản lĩnh và khát vọng vươn lên - đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu tuyên giáo hiện đại, đổi mới, sáng tạo, vì dân và gần dân, tuyên giáo hiện đại không nằm ở khẩu hiệu lớn mà bắt đầu từ những hành động nhỏ, thiết thực, sáng tạo và gần gũi với đời sống Nhân dân. Chỉ khi mỗi cán bộ tuyên giáo, dân vận thực sự là một chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng – bản lĩnh trên không gian mạng, sâu sát ngoài thực địa – thì tuyên giáo mới xứng đáng là “người truyền lửa”, là nhịp cầu nối vững chắc giữa ý Đảng và lòng dân trong kỷ nguyên số đầy biến động nhưng cũng ngập tràn cơ hội./.
Nguyễn Thị Vân - Trường Chính trị tỉnh Sơn La
Nguồn: https://sonla.dcs.vn/tin-tuc-su-kien/noi-dung/tuyen-giao-dan-van-thoi-dai-so-doi-moi-sang-tao-lan-toa-gia-tri-dang-trong-ky-nguyen-truyen-thong-moi-5555.html
Bình luận (0)