TUYỂN SINH 2025: Không có ‘điểm ảo’, chỉ có phân hóa thật

Mùa tuyển sinh đại học 2025 ghi nhận nhiều ngành và trường có điểm chuẩn cao, thậm chí đạt ngưỡng tuyệt đối 30 điểm. Điều này làm dấy lên những băn khoăn quen thuộc: thí sinh ngày nay giỏi hơn thật hay đây chỉ là “điểm ảo” do các phương thức xét tuyển khác nhau? Trong cuộc trả lời phỏng vấn với Báo điện tử Chính phủ, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn khẳng định, nhìn tổng thể, điểm chuẩn năm 2025 không tăng bất thường. Điểm cao ở một số ngành phản ánh đúng sự phân hóa, đồng thời khẳng định những ngành xã hội đang cần nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng thu hút thí sinh.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, điểm cao ở một số ngành phản ánh đúng sự phân hóa - Ảnh: VGP/Nguyễn Mạnh

Điểm chuẩn chung hạ, ngành chiến lược bứt phá

Thứ trưởng cho biết: "Nếu tính tổng thể, điểm trung bình trúng tuyển của tất cả các ngành, trường, theo tất cả phương thức quy về thang 30 năm nay là 19,11. Năm 2024 con số này là 22,05. Như vậy tổng thể điểm chuẩn giảm đáng kể".

Nguyên nhân chính đến từ phổ điểm thi tốt nghiệp THPT. Điểm trung bình năm nay thấp hơn ở ba môn toán, tiếng Anh và sinh học. Nhưng ở chiều ngược lại, số điểm tuyệt đối tăng mạnh. "Năm nay có khoảng 15.000 điểm 10, gấp rưỡi so với năm 2024. Riêng khối A0 có hơn 5.000 điểm 10, trong khi năm 2024 chỉ có khoảng 1.300. Môn toán năm nay có hơn 500 điểm 10, năm ngoái không có em nào đạt tuyệt đối. Điều này cho thấy sự phân hóa rất tốt: những em giỏi thì đạt điểm rất cao", ông nói.

Sự phân hóa khiến một số ngành có sức hút lớn như trí tuệ nhân tạo, thiết kế vi mạch, khoa học máy tính, sư phạm có điểm chuẩn vọt lên. "Đây chính là những ngành chúng ta đang mong muốn thu hút nhân lực. Việc điểm chuẩn cao ở những ngành này là tín hiệu rất mừng", Thứ trưởng khẳng định. 

Việc quy đổi điểm nhằm bảo đảm công bằng cho mỗi thí sinh - Ảnh: VGP/Thu Trang

Quy đổi điểm: Công bằng trong sự khác biệt

Một trong những thay đổi quan trọng của kỳ tuyển sinh năm 2025 là việc Bộ GD&ĐT yêu cầu các trường phải quy đổi điểm trúng tuyển tương đương giữa các phương thức xét tuyển. Điều này nhằm bảo đảm rằng, dù thí sinh xét tuyển bằng thi tốt nghiệp THPT, học bạ hay kỳ thi đánh giá năng lực, thì điểm chuẩn cuối cùng cũng phản ánh cùng một mức năng lực đầu vào.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn lý giải: "Các năm trước, khi không có yêu cầu này, có những bất thường: cùng một ngành, điểm chuẩn theo thi tốt nghiệp có thể cao, nhưng theo học bạ lại thấp hơn nhiều, thậm chí ngược lại. Năm nay chuyện đó không xảy ra nữa".

Tuy nhiên, song song với quy định chung, nhiều trường vẫn áp dụng hình thức quy đổi chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế như IELTS, SAT để thay thế môn tiếng Anh hoặc cộng thêm điểm. Đây là quyền tự chủ của các cơ sở đào tạo, nhưng theo Thứ trưởng, không thể xem nhẹ trách nhiệm: "Ngoại ngữ rất quan trọng, có chứng chỉ phản ánh quá trình học tập thực chất. Nhưng để bảo đảm công bằng, Bộ đã quy định: tổng điểm ưu tiên không quá 10% và điểm xét tuyển không được vượt quá 30".

Điều này cho thấy cách tiếp cận hai chiều: một mặt, Bộ công nhận giá trị của việc học ngoại ngữ và các thành tích tích lũy dài hạn; mặt khác, đặt ra giới hạn để tránh tạo lợi thế quá mức cho một nhóm thí sinh. Chính ở điểm này, ông cũng cảnh báo mặt trái: "Nếu em nào chú tâm quá nhiều vào tiếng Anh để có chứng chỉ thì có thể lơi là các môn học khác. Cái đó chúng tôi lo hơn, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến kết quả thi mà còn ảnh hưởng đến việc học tập sau này ở đại học".

Thực tế, không có công thức quy đổi nào hoàn hảo. Khoảng cách giữa điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp, hay giữa kỳ thi đánh giá năng lực với thi THPT, luôn khó để chuyển đổi chính xác tuyệt đối. Song theo Thứ trưởng, khi đã lựa chọn sử dụng nhiều phương thức, các trường buộc phải đưa ra nguyên tắc và công bố rõ ràng: "Điểm chuẩn theo phương thức này là 25, thì phương thức kia phải lý giải vì sao tương đương với mức 70 hay 80. Đó là trách nhiệm của các trường".

Ông cũng nhấn mạnh rằng sự công bằng cần được nhìn trong phạm vi cụ thể: "Quan trọng nhất, khi vào một ngành thì các em được đối xử công bằng. Bởi vì đó mới là cạnh tranh thật sự. Sự khác biệt giữa các trường trong cách quy đổi là bình thường, phản ánh đặc thù riêng".

Chính cách tiếp cận này giúp giải thích vì sao năm nay có một số ngành, đặc biệt là sư phạm ngoại ngữ, đạt tới mức 30 điểm tuyệt đối. Một phần là do chỉ tiêu ít, sức hút lớn, nhưng cũng có phần từ cách tính cộng điểm và quy đổi ngoại ngữ. Thứ trưởng thẳng thắn: "Điều đó cũng hơi bất hợp lý, nên cần xem xét thêm. Nhưng nhìn chung, chính sách đã được thiết kế để dần hạn chế bất công bằng, chứ không phải tạo ra ưu ái".

Quy đổi vì thế không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà còn là lời cảnh báo về sự cân bằng: cần rèn luyện ngoại ngữ, nhưng không thể đánh đổi bằng việc lơ là các môn học nền tảng khác. 

Lọc ảo không ảo, mà là nhân văn - Ảnh: VGP/Thu Trang

Lọc ảo: Không "ảo" mà công bằng

Năm nay hệ thống "lọc ảo" được vận hành nhiều vòng không phải để "tạo ảo", mà để đảm bảo mỗi thí sinh được xét trúng nguyện vọng cao nhất mình xếp. Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn giải thích: "Chúng ta dùng từ lọc ảo là cái từ mà có lẽ là dùng từ lâu nó quen. Nhưng thực chất đây là quá trình xét tuyển". Mấu chốt, theo ông, là cơ chế ưu tiên nguyện vọng: "Khi một em mà có nhiều nguyện vọng thì cái việc hệ thống để xét cho các em trúng tuyển một nguyện vọng mà mình yêu thích nhất, nguyện vọng đặt lên đầu. Đấy là cái điều mấu chốt".

Lý do phải chạy nhiều vòng đến từ cả yếu tố quy mô và kỹ thuật. "Số lượng thí sinh thì có tăng một chút… và thứ hai nữa là không còn xét tuyển sớm thì số nguyện vọng tăng lên". Bên cạnh đó, năm nay Bộ yêu cầu các trường rà soát kỹ để hạn chế sai sót: "Bộ muốn chạy thêm các lần khác. Và khi chạy mỗi lần ấy thì nó sẽ ổn định dần". Trong một hệ thống với "mấy trăm trường đại học, cao đẳng… một trường thay đổi có thể ảnh hưởng đến cái trường khác", việc chạy nhiều vòng là tất yếu. Quy trình nhiều vòng chính là để toàn bộ hệ thống dần đạt đến điểm cân bằng chung.

Về lo ngại "càng lọc nhiều càng ảo", ông bác bỏ: "Không thể nói được là ảo, chạy càng nhiều lần thì… càng ảo… đấy là những người không làm chuyên môn sâu". Theo Thứ trưởng, cách làm hiện nay tạo công bằng vì tránh việc một thí sinh chiếm nhiều "suất": "Các em khi trúng tuyển hai nguyện vọng tức là các em đã lấy mất chỗ của một em khác rồi".

Ông cũng nhấn mạnh đây chủ yếu là "câu chuyện kỹ thuật": "Thực ra thí sinh với phụ huynh hay là dư luận xã hội thì không cần biết điều này". Điều người học cần nắm là logic công bằng: hệ thống xét cho thí sinh đúng nguyện vọng cao nhất có thể, phần còn lại trả về để người khác có cơ hội — một sự sắp xếp "rất trật tự" như ông mô tả. 

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn: Không thể có sự hoàn hảo tuyệt đối, nhưng từng bước chúng ta đang giảm đi sự bất công bằng - Ảnh: VGP/Nguyễn Mạnh

Hướng tới sự công bằng bền vững

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn, những đổi mới trong mùa tuyển sinh 2025 – từ quy định quy đổi điểm, giới hạn cộng điểm ưu tiên cho đến việc thực hiện lọc ảo nhiều vòng – đều nhằm hướng tới một mục tiêu chung: tạo công bằng và thuận lợi hơn cho thí sinh. "Không thể có sự hoàn hảo tuyệt đối, nhưng từng bước chúng ta đang giảm đi sự bất công bằng. Điều quan trọng là những em có năng lực thực sự, nỗ lực học tập, thì đều có cơ hội. Đó mới là bản chất của một hệ thống tuyển sinh công bằng", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thực tế mùa tuyển sinh năm nay cho thấy những tín hiệu tích cực: điểm chuẩn cao ở một số ngành không phải bất thường mà phản ánh sự phân hóa tốt, số lượng điểm tuyệt đối tăng mạnh ở khối A0 chứng minh năng lực nổi trội của nhiều học sinh, trong khi các ngành chiến lược như trí tuệ nhân tạo, công nghệ chip, sư phạm lại thu hút đông đảo thí sinh, phù hợp với định hướng nhân lực quốc gia.

Một trong những lo ngại phổ biến là điểm chuẩn cao sẽ khiến nhiều em "trượt", mất cơ hội. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng, nhận định này chưa chính xác: "Khi một ngành có chỉ tiêu 100, nếu có 200 em đạt điểm cao, thì 100 em cao nhất sẽ vào. Các em còn lại không mất cơ hội, vì đã có nhiều nguyện vọng. Có thể không trúng ngành này thì sẽ trúng ngành khác, không trúng trường này thì trúng trường khác".

Ông nhấn mạnh rằng cạnh tranh trong tuyển sinh là cần thiết, bởi nó không chỉ tạo áp lực mà còn là động lực để học tập và nỗ lực. "Nhìn tổng thể, kỳ thi năm nay phân hóa tốt, tạo ra lựa chọn phù hợp hơn với năng lực của từng thí sinh. So với Nhật Bản, Hàn Quốc, kỳ thi của chúng ta đã giảm áp lực rất nhiều", Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết. Theo ông, điều quan trọng không phải là điểm số, mà là cơ chế xét tuyển minh bạch giúp mỗi thí sinh có cơ hội đúng với năng lực của mình. 

Nguồn: https://baolangson.vn/tuyen-sinh-2025-khong-co-diem-ao-chi-co-phan-hoa-that-5057044.html