Vươn khơi cùng Tổ quốc (Kỳ cuối)

Chung sức đưa nghề khai thác biển phát triển vững bền

Kỳ cuối:

Cùng với việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản, các địa phương đang siết chặt quản lý tàu thuyền tại cảng, tuyên truyền nâng cao nhận thức của ngư dân, tăng cường kiểm soát, ngăn chặn khai thác IUU... Đây không chỉ là yêu cầu trước mắt nhằm gỡ “thẻ vàng” cảnh báo, mà còn là điều kiện để xây dựng, phát triển nghề biển bền vững, có trách nhiệm.

Siết chặt kiểm soát tại cảng

Sáng sớm tại cảng cá Đông Tác (phường Phú Yên), những con tàu nối nhau trên cầu cảng, chuẩn bị ra khơi đánh bắt. Giữa không khí gấp gáp trước giờ xuất bến, cán bộ, chiến sĩ Trạm Kiểm soát Biên phòng Đà Rằng vẫn miệt mài kiểm tra thiết bị giám sát hành trình (VMS), đối chiếu giấy phép khai thác, đăng ký thuyền viên và số lao động, đồng thời nhắc nhở ngư dân ghi chép nhật ký hành trình. Tất cả các khâu kiểm soát đều được thực hiện nghiêm túc, nhanh gọn, vừa đảm bảo an toàn, vừa đúng quy định.

Cán bộ Đồn Biên phòng Tuy Hòa tuyên truyền các quy định chống khai thác hải sản bất hợp pháp cho ngư dân.

Thượng úy Phan Ngọc Dương, Trưởng trạm Kiểm soát Biên phòng Đà Rằng, cho biết: "Để ngăn chặn khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU), cán bộ trạm không chỉ tuyên truyền, vận động chủ tàu, thuyền trưởng chấp hành pháp luật mà còn yêu cầu ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài. Trạm cũng quản lý chặt chẽ thuyền viên, tàu cá trước khi xuất, nhập cảng, đảm bảo các tàu đánh bắt có giấy tờ đầy đủ, trang thiết bị an toàn kỹ thuật theo quy định".

Cùng với những nỗ lực của lực lượng chức năng, bản thân ngư dân cũng ý thức trách nhiệm trên mỗi chuyến biển. Ông Mai Văn Tám, ngư dân phường Tuy Hòa, chia sẻ: “Chấp hành các quy định chống khai thác IUU không chỉ bảo vệ uy tín nghề cá Việt Nam mà còn bảo vệ sinh kế và quyền lợi của hàng triệu lao động trong ngành. Do đó, mỗi lần ra khơi, chúng tôi đều ý thức phải là ngư dân có trách nhiệm, tôn trọng pháp luật”.

 

"Việc gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách hiện nay của tỉnh. Nếu không được thực hiện hiệu quả, vấn đề này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng chung của tỉnh, sinh kế của người dân và sự ổn định xã hội".

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thiên Văn

Nghề câu cá ngừ đại dương ở Đắk Lắk bắt đầu từ đầu thập niên 1990, là một trong những nơi khởi nguồn sớm nhất của nghề này tại Việt Nam. Riêng phường Tuy Hòa hiện có 340 tàu với 1.782 lao động hoạt động tại các ngư trường giáp ranh Philippines, Malaysia, Indonesia - khu vực được xếp vào nhóm nguy cơ cao vi phạm IUU. Với vai trò then chốt trong chống khai thác IUU, từ đầu năm đến nay, Đồn Biên phòng Tuy Hòa đã tiếp cận hơn 7.200 ngư dân, hướng dẫn hơn 1.400 lượt chủ tàu, thuyền trưởng ký cam kết tuân thủ pháp luật, đồng thời nhắc nhở hơn 1.100 lượt phương tiện hoạt động gần ranh giới biển duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình.

Đại úy Nguyễn Minh Hoàng, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Tuy Hòa thông tin: "Ngoài tuyên truyền, vận động ngư dân chấp hành pháp luật, giám sát tàu cá qua thiết bị hành trình, kiểm tra giấy phép và trang thiết bị an toàn, chúng tôi còn tổ chức tuần tra, phát hiện và xử lý vi phạm theo quy định. Ngoài ra, hơn 600 lượt thuyền trưởng và chủ phương tiện được tuyên truyền trực tiếp về các quy định chống khai thác IUU, không tham gia hoạt động nghề cấm, bảo vệ nghề cá bền vững".

Hợp sức gỡ “thẻ vàng” IUU

Ngày 23/10/2017, Liên minh châu Âu (EU) chính thức cảnh báo “thẻ vàng” đối với hải sản khai thác của Việt Nam, vì cho rằng còn tồn tại nhiều vi phạm liên quan đến các nguyên tắc về IUU. Việc này đã tạo ra thách thức lớn đối với ngành thủy sản cả nước, nhất là khi EU là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng. Để gỡ được “thẻ vàng”, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ và kiên trì của cả hệ thống chính trị, các ngành chức năng và từng ngư dân.

Hiện nay, toàn tỉnh có 4 cảng cá và 11 bến bãi truyền thống. Đây là lợi thế lớn để phát triển kinh tế biển nhưng cũng là thách thức trong công tác quản lý. Thượng tá Đỗ Trọng Đại, Phó Tham mưu trưởng Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng Đắk Lắk khẳng định việc chống khai thác IUU vẫn còn nhiều khó khăn. Một bộ phận ngư dân có thói quen xuất bến từ bãi ngang, chủ yếu đi biển ngắn ngày, dẫn đến việc kiểm soát thiếu chặt chẽ. Trong khi đó, lực lượng biên phòng mỏng, phương tiện tuần tra còn hạn chế, kinh phí duy trì hoạt động kiểm soát chưa đáp ứng yêu cầu. Hoạt động phối hợp với các ngành, địa phương cũng chưa thường xuyên, chủ yếu tập trung theo từng đợt cao điểm nên hiệu quả còn chưa đồng đều.

Các địa phương, đơn vị ký cam kết chống khai thác IUU dưới sự chứng kiến của lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành liên quan.

Thực tế này cho thấy, chỉ riêng nỗ lực của lực lượng biên phòng là chưa đủ. Muốn quản lý chặt chẽ, cần sự song hành của cơ quan quản lý chuyên ngành, chính quyền các xã, phường ven biển và ý thức từ chính mỗi ngư dân. Chủ tịch UBND xã Tuy An Đông Trần Văn Biên cho biết: Xã có gần 100 tàu cá, trong đó khoảng 2/3 là tàu khai thác vùng khơi. Suốt nhiều năm qua, trên địa bàn chưa xảy ra trường hợp nào vi phạm khai thác ở vùng biển nước ngoài. Nhằm nâng cao nhận thức cho ngư dân, địa phương đã thực hiện rất nhiều giải pháp, trong đó tập trung tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ ngư dân hoàn thiện các thủ tục quy định. Mới đây, chính quyền địa phương đã tổ chức cho ngư dân, nhất là các chủ tàu có nguy cơ vi phạm IUU ký cam kết chống khai thác IUU…

Rõ ràng nếu chỉ dừng ở những nỗ lực đơn lẻ của từng lực lượng thì khó tạo ra chuyển biến căn cơ. Chính vì thế, vai trò chỉ đạo thống nhất từ lãnh đạo tỉnh được xem là “chìa khóa” để gắn kết trách nhiệm, buộc từng ngành, từng địa phương phải vào cuộc đồng bộ. Tại buổi làm việc với đại diện các sở, ngành và 12 xã, phường ven biển mới đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thiên Văn yêu cầu phải có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ tất cả các cấp; đề nghị thủ trưởng các sở, ngành, lãnh đạo các xã, phường nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy vai trò người đứng đầu, trực tiếp chỉ đạo công tác chống IUU theo phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, đến từng tàu cá”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: "Công tác kiểm tra, xử lý tập trung vào những hành vi vi phạm rõ ràng như: tàu không đăng kiểm, không lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), không cập nhật dữ liệu khai thác hoặc xâm phạm vùng biển nước ngoài; phải quản lý chặt từ bờ, từ cơ sở, không để tình trạng buông lỏng quản lý. Lãnh đạo địa phương, xã, phường phải chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để xảy ra vi phạm trong phạm vi quản lý…".

Hơn lúc nào hết, sự hợp sức giữa các lực lượng quản lý, chính quyền cơ sở và bản thân ngư dân đóng vai trò quyết định. Nếu mỗi chủ tàu, mỗi thuyền trưởng ý thức rằng hành động vi phạm không chỉ mang lại lợi ích nhất thời mà còn kéo lùi sự phát triển chung, thì công cuộc gỡ “thẻ vàng” sẽ sớm đạt kết quả. Và khi đó, không chỉ uy tín thủy sản Việt Nam được khôi phục, mà kinh tế biển của địa phương cũng sẽ phát triển bền vững, tạo sinh kế ổn định, lâu dài cho ngư dân.

Trong 6 tháng đầu năm, tỷ lệ tàu cá được cấp phép và giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật đạt gần 60%. Chi cục Thủy sản và Biển đảo cũng đẩy mạnh việc cấp lại giấy tờ, đảm bảo tính pháp lý cho ngư dân khi tham gia khai thác. Công tác tuyên truyền pháp luật được thực hiện liên tục bằng nhiều hình thức như phát tờ rơi, thông tin trên hệ thống đài duyên hải, trực tiếp phổ biến tại các cảng, bến, giúp ngư dân nhận thức rõ hơn về hệ lụy của việc vi phạm IUU…

Nguồn: https://baodaklak.vn/kinh-te/202509/vuon-khoi-cung-to-quoc-ky-cuoi-8f125a6/