Xây dựng khung pháp lý mạnh và nhân văn bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng đã và đang là vấn đề được xã hội đặc biệt quan tâm. Trong dự thảo Luật An ninh mạng trình tại Kỳ họp thứ 10 đã bổ sung một điều riêng (Điều 20) về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Trao đổi với Báo Đại biểu Nhân dân, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh LÊ THỊ SONG AN nhấn mạnh, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý thì việc xây dựng cơ chế tự phòng vệ cho trẻ em là việc làm cần thiết và cấp thiết hiện nay.

- Thưa bà, bà đánh giá như thế nào về hệ thống chính sách pháp luật về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng ở nước ta hiện nay?

- Tôi cho rằng, hệ thống pháp luật về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng của Việt Nam thời gian qua đã có bước phát triển rõ rệt, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với thế hệ trẻ trong kỷ nguyên số. Chúng ta đã có khung pháp lý tương đối toàn diện, bao gồm các quy định trong Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng và nhiều nghị định, chương trình hành động của Chính phủ. Cùng với đó, Nghị quyết số 121/2020/QH14 ngày 19/6/2020 về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em và các nghị quyết có liên quan khác, ví dụ như nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, về giám sát, chất vấn… đều có những nội dung liên quan đến công tác tăng cường việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em, trong đó có bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Đây là nền tảng quan trọng để bảo đảm quyền được sống, học tập, vui chơi và phát triển trong môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho trẻ em.

Mặc dù hệ thống pháp luật đã được xây dựng khá toàn diện, song việc triển khai trong thực tế vẫn còn khoảng cách nhất định. Một số quy định đã được ban hành nhưng chưa được thực hiện hiệu quả; công tác phối hợp giữa cơ quan quản lý, nhà trường, gia đình và xã hội còn thiếu chặt chẽ. Chưa kể, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, cùng với tính ẩn danh, xuyên biên giới của không gian mạng đã khiến việc kiểm soát và xử lý hành vi xâm hại trẻ em trên không gian mạng trở nên phức tạp hơn.

- Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV, dự án Luật An ninh mạng đang được đưa ra thảo luận. Trong dự thảo luật, bảo vệ trẻ em trên không gian mạng được quy định riêng thành 1 điều luật. Việc này này đã đủ sức nặng để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, thưa bà?

- Trước tiên, tôi đánh giá cao việc Ban soạn thảo tiếp tục quy định một điều luật riêng về phòng, chống xâm hại trẻ em trên không gian mạng (Điều 20) trong dự thảo Luật An ninh mạng (sửa đổi). Điều này thể hiện rõ quan điểm, chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước về việc đặt trẻ em vào vị trí trung tâm của các chính sách an sinh và phát triển xã hội. Quy định này không chỉ khẳng định quyền của trẻ em khi tham gia môi trường mạng, mà còn cụ thể hóa trách nhiệm của từng nhóm chủ thể, từ cơ quan nhà nước, doanh nghiệp đến nhà trường, gia đình và lực lượng chức năng trong việc bảo vệ các em khỏi những nguy cơ, tác động tiêu cực của không gian mạng.

Tuy nhiên, để Điều 20 trong dự thảo Luật An ninh mạng thực sự trở thành lá chắn bảo vệ trẻ em trên không gian mạng thì Ban soạn thảo cần làm rõ và ràng buộc trách nhiệm pháp lý của các doanh nghiệp cung cấp nền tảng số, mạng xã hội và dịch vụ internet, đặc biệt là các nền tảng xuyên biên giới. Luật cần quy định cụ thể hơn về nghĩa vụ kiểm soát, gỡ bỏ và ngăn chặn các nội dung độc hại liên quan đến trẻ em; yêu cầu doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống kỹ thuật tự động phát hiện, cảnh báo, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để xử lý kịp thời khi phát hiện vi phạm.

Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh Lê Thị Song An phát biểu tại thảo luận Tổ

Bên cạnh đó, cần tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân và danh tính của trẻ em trên môi trường mạng và mọi tổ chức, cá nhân khi thu thập, xử lý hoặc chia sẻ thông tin về trẻ em phải tuân thủ nguyên tắc bảo mật nghiêm ngặt, được giám sát và chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng. Đồng thời, cần bổ sung cơ chế hỗ trợ, can thiệp và khôi phục cho trẻ em bị tổn thương do các hành vi xâm hại trên mạng. Việc bảo vệ phải toàn diện, không chỉ dừng ở khía cạnh pháp lý, mà còn phải có hệ thống hỗ trợ tâm lý, pháp lý và xã hội để giúp các em phục hồi, ổn định tinh thần và hòa nhập trở lại.

Ngoài ra, dự thảo luật cũng cần quy định rõ hơn vai trò của lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng trong việc chủ động phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi sử dụng không gian mạng gây nguy hại cho trẻ em. Các cơ quan quản lý nhà nước về thông tin và truyền thông cần được giao thẩm quyền kiểm tra, giám sát định kỳ việc tuân thủ của các doanh nghiệp cung cấp nền tảng số, nhằm bảo đảm quy định pháp luật không chỉ dừng ở khía cạnh hình thức, mà thật sự có sức răn đe và tính khả thi cao.

Tôi tin rằng, nếu các nội dung này được tiếp thu và hoàn thiện, Điều 20 của Luật An ninh mạng (sửa đổi) sẽ không chỉ mang ý nghĩa pháp lý, mà còn trở thành lá chắn thực chất vừa mạnh về chế tài vừa hiệu quả trong thực thi và nhân văn trong bảo vệ thế hệ trẻ trên không gian mạng.

- Bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng cần sự phối hợp như thế nào trong toàn xã hội, thưa bà?

- Tôi cho rằng, vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng hiện nay là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Pháp luật là nền tảng, là khung pháp lý quản lý xã hội, nhưng để bảo vệ trẻ em hiệu quả, điều quan trọng là chúng ta xây dựng được cơ chế tự phòng vệ cho trẻ em trên không gian mạng. Hay nói cách khác là cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, nhà trường và gia đình để nâng cao “sức đề kháng” cho trẻ em, các em có thể vừa khai thác tốt hữu ích của internet trong học tập, rèn luyện, vừa có thể miễn nhiễm với những thông tin xấu, độc trên mạng xã hội.

Trước hết, các cơ quan nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát, đồng thời đầu tư nguồn lực, công nghệ và nhân lực cho công tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Cần phát huy vai trò của lực lượng chuyên trách trong phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời hành vi vi phạm. Bên cạnh đó, các tổ chức xã hội, đoàn thể và truyền thông có vai trò không nhỏ trong việc nâng cao nhận thức, khuyến khích xã hội cùng tham gia giám sát và bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.

Chỉ khi mọi lực lượng cùng vào cuộc, với tinh thần “bảo vệ trẻ em là ưu tiên hàng đầu”, chúng ta mới có thể xây dựng được một không gian mạng an toàn, lành mạnh, nhân văn và vì tương lai của đất nước.

- Xin cảm ơn bà!

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/xay-dung-khung-phap-ly-manh-va-nhan-van-bao-ve-tre-em-tren-khong-gian-mang-10394057.html