100.000 kỹ sư bán dẫn: Bài toán nhân lực chưa từng có

Tại hội thảo “Xây dựng chính sách và giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam” diễn ra ngày 17-12-2025 tại TP.HCM, mục tiêu đào tạo 100.000 kỹ sư bán dẫn vào năm 2030 được đặt ra như một thách thức lớn, quyết định khả năng hiện thực hóa chiến lược phát triển ngành trong những thập kỷ tới.

Khi bán dẫn trở thành nền móng của kinh tế số

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó cục trưởng tập sự Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, cho rằng công nghiệp bán dẫn đã vượt ra khỏi khuôn khổ của một ngành công nghệ cao thông thường, trở thành hạ tầng gắn với an ninh công nghệ và năng lực tự chủ quốc gia.

“Chiến lược phát triển bán dẫn đòi hỏi cách tiếp cận bài bản, dài hạn, tránh tư duy phong trào”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Theo đó, Việt Nam định hướng đi thẳng vào các khâu có giá trị gia tăng cao, đặc biệt là thiết kế chip và thiết kế sản phẩm, thay vì chỉ dừng ở lắp ráp, gia công.

Trên cơ sở này, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là bước đi đầu tiên và có ý nghĩa quyết định.

Trong chiến lược quốc gia, Việt Nam đặt mục tiêu nâng số lượng kỹ sư bán dẫn lên 100.000 người vào năm 2030, đồng thời tập trung phát triển chip bán dẫn chuyên dụng, gắn kết chặt chẽ giữa công nghiệp bán dẫn và công nghiệp điện tử để tránh phụ thuộc vào đầu ra từ nước ngoài.

Năm 2025 được xem là bước ngoặt quan trọng khi Quốc hội ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số, lần đầu tiên dành một chương riêng cho công nghiệp bán dẫn.

Cùng với các luật về đầu tư, thuế và xuất nhập khẩu, hệ thống chính sách mới đã tạo nền tảng pháp lý tương đối đồng bộ cho ngành.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, công nghiệp bán dẫn lần đầu được xếp vào nhóm đặc biệt ưu đãi đầu tư, với hàng loạt chính sách như thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm, miễn thuế 4 năm đầu, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo; chi phí R&D được tính gấp đôi khi quyết toán thuế, miễn tiền thuê đất và miễn thuế nhập khẩu đối với dây chuyền, thiết bị sản xuất chip.

Đáng chú ý, các chính sách ưu đãi về nhân lực công nghệ cao được coi là điểm nhấn, bao gồm miễn giấy phép lao động, cấp visa 5 năm cho chuyên gia và người thân, miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm.

bán dẫn - Ảnh 3. — Phó chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Mạnh Cường phát biểu về vai trò của địa phương trong phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn - Ảnh: VŨ HIÊN

Mô hình hợp tác “ba nhà”

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh rằng phát triển công nghiệp bán dẫn không thể chỉ dừng ở chiến lược, mà cần được cụ thể hóa bằng các mô hình triển khai thực tiễn, có khả năng nhân rộng.

Theo Thứ trưởng, mô hình hợp tác Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp là hướng đi phù hợp để giải bài toán đào tạo nhân lực bán dẫn.

Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thể chế và định hướng; các cơ sở đào tạo tập trung vào giảng dạy và nghiên cứu; còn doanh nghiệp tham gia từ khâu xây dựng chương trình, đặt hàng đào tạo đến tiếp nhận nhân lực.

Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và sản xuất, khắc phục tình trạng đào tạo nặng lý thuyết, thiếu gắn kết với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Vì đây là một điểm nghẽn kéo dài trong lĩnh vực công nghệ cao.

Ở góc độ địa phương, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó chủ tịch UBND TP.HCM, cho rằng dữ liệu và vi mạch bán dẫn đang trở thành động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Việc Thủ tướng ban hành chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn mở ra cơ hội để TP.HCM trở thành một trong những địa bàn trọng điểm triển khai.

Sau sắp xếp không gian phát triển giữa TP.HCM - Bình Dương - Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố đang hướng tới mô hình hệ sinh thái bán dẫn vùng.

Trong đó, TP.HCM đóng vai trò trung tâm nghiên cứu, thiết kế; Bình Dương tập trung sản xuất, đóng gói, kiểm thử, còn Bà Rịa - Vũng Tàu đảm nhiệm logistics với cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.

VŨ HIÊN - TRỌNG NHÂN

Nguồn: https://tuoitre.vn/100-000-ky-su-ban-dan-bai-toan-nhan-luc-chua-tung-co-20251217143557944.htm