AI không thể tạo ra linh hồn, bản sắc, giá trị nhân văn của một ngôi trường

Trong bối cảnh giáo dục đang chuyển biến sâu sắc, AI đã và đang trở thành một trong những xu hướng công nghệ nổi bật nhất, hứa hẹn sẽ định hình lại cách chúng ta tiếp cận việc dạy, học và quản lý nhà trường. Với vai trò là người lãnh đạo và định hướng cho tương lai giáo dục tại các trường phổ thông, việc cán bộ quản lý nắm bắt và hiểu rõ về AI là vô cùng cần thiết.

CÁ NHÂN HÓA HỌC TẬP CHO HỌC SINH

Việc tích hợp AI một cách có chiến lược vào trường học có thể mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Một trong những lợi ích quan trọng nhất là khả năng cá nhân hóa học tập. AI có thể phân tích sâu dữ liệu học tập của từng học sinh (HS), từ đó xác định điểm mạnh, điểm yếu và phong cách học tập tối ưu của mỗi em. Dựa trên phân tích này, hệ thống AI có thể đề xuất tài liệu học tập, bài tập thực hành và lộ trình học tập được điều chỉnh chuyên biệt, giúp mỗi HS tiến bộ theo tốc độ và năng lực của chính mình, phát huy tối đa tiềm năng cá nhân.

- Ảnh 1. — AI có thể phân tích sâu dữ liệu học tập của từng học sinh, từ đó xác định điểm mạnh, điểm yếu và phong cách học tập tối ưu của mỗi em

Ngoài ra, AI còn góp phần nâng cao trải nghiệm học tập cho HS thông qua việc cung cấp tài nguyên học tập phong phú, đa dạng như các bài giảng tương tác mô phỏng thực tế và các công cụ học tập ảo sinh động, giúp các em hứng thú hơn khi thực hiện hoạt động học tập.

Một khả năng quan trọng khác của AI là phát hiện sớm vấn đề khi có thể nhận diện các dấu hiệu cho thấy HS có nguy cơ gặp khó khăn trong học tập hoặc có vấn đề về hành vi, từ đó giúp nhà trường có thể can thiệp kịp thời và hiệu quả, hỗ trợ HS vượt qua thử thách.

TRỢ LÝ ĐẮC LỰC CHO GIÁO VIÊN VÀ NHÀ QUẢN LÝ

AI còn là trợ lý đắc lực cho giáo viên (GV). Các tác vụ hành chính lặp đi lặp lại và tốn thời gian như chấm điểm các bài kiểm tra trắc nghiệm, theo dõi và ghi nhận tiến độ học tập của từng HS hay tự động báo cáo kết quả học tập có thể được AI đảm nhiệm một cách hiệu quả và chính xác. Điều này giúp GV giải phóng thời gian để tập trung vào những hoạt động quan trọng hơn như tương tác trực tiếp với HS, thiết kế các bài giảng sáng tạo và phát triển chuyên môn.

Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ giảng dạy và học tập, AI còn có thể cải thiện đáng kể công tác quản lý trường học. Hiệu trưởng và đội ngũ quản lý có thể tận dụng AI để phân tích các tập dữ liệu lớn về HS (ví dụ xu hướng tuyển sinh, kết quả học tập qua các năm), về GV (ví dụ phân bổ nguồn lực, đánh giá hiệu suất…) và cơ sở vật chất. Từ những phân tích này, các quyết định quản lý sẽ trở nên khả thi, nhanh và hiệu quả hơn.

ĐẠO ĐỨC VÀ CÔNG BẰNG TRONG TIẾP CẬN AI

Bên cạnh những lợi ích lớn nói trên, việc triển khai AI trong trường học cũng đi kèm với một số thách thức cần được xem xét kỹ lưỡng.

Chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ và cơ sở hạ tầng mạng là vấn đề không nhỏ. Hơn nữa, đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ GV và cán bộ quản lý là cực kỳ quan trọng để họ có thể hiểu, sử dụng hiệu quả và tích hợp AI vào hoạt động chuyên môn hằng ngày. Vấn đề bảo mật dữ liệu và quyền riêng tư của HS là một mối quan tâm hàng đầu, đòi hỏi các quy định và biện pháp kỹ thuật nghiêm ngặt để bảo vệ thông tin nhạy cảm.

Bên cạnh đó, vấn đề đạo đức cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bảo đảm rằng việc sử dụng AI là minh bạch và không mang theo các định kiến tiềm ẩn trong công cụ, phần mềm được sử dụng.

Cuối cùng, việc bảo đảm khả năng tiếp cận AI một cách công bằng cho tất cả HS, bất kể hoàn cảnh kinh tế - xã hội, là một yếu tố then chốt để tránh tạo ra sự phân hóa trong giáo dục.

Để tận dụng tối đa tiềm năng của AI và vượt qua những thách thức nêu trên, lãnh đạo nhà trường nên xem xét thiết kế các bước thực hiện cụ thể. Đầu tiên và quan trọng nhất là xây dựng tầm nhìn chiến lược rõ ràng về cách AI sẽ hỗ trợ và nâng cao mục tiêu giáo dục của nhà trường. Tiếp theo, hãy đầu tư vào đào tạo và phát triển chuyên môn cho GV và nhân viên.

Thay vì triển khai đồng loạt, lãnh đạo nhà trường nên bắt đầu từ quy mô nhỏ với các hoạt động thí điểm. Điều này giúp đánh giá hiệu quả, rút kinh nghiệm và điều chỉnh trước khi mở rộng. Tùy vào điều kiện cụ thể của nhà trường, hãy hợp tác với các chuyên gia AI trong lĩnh vực giáo dục để nhận lời khuyên và hướng dẫn chuyên môn cần thiết. Đồng thời, chú trọng các vấn đề đạo đức và bảo mật dữ liệu bằng cách thiết lập các quy định rõ ràng, giám sát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định đó.

Cuối cùng, cần khuyến khích GV đổi mới, thử nghiệm các công cụ AI mới để tìm ra những cách thức ứng dụng trong dạy và học nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

AI không thể tạo ra linh hồn, bản sắc, giá trị nhân văn của một ngôi trường - Ảnh 1. — Sáng tạo các phương pháp sư phạm mới cũng là một nội dung mà AI chưa làm được

NHỮNG ĐIỀU AI CHƯA THỂ THAY THẾ ĐƯỢC

AI là một công cụ mạnh mẽ nhưng không phải là giải pháp cho mọi vấn đề trong hoạt động quản lý nhà trường. Trên thực tế, có nhiều khía cạnh cốt lõi mà vai trò của cán bộ quản lý là không thể thay thế, chẳng hạn: Xác định tầm nhìn, giá trị cốt lõi và triết lý giáo dục của nhà trường.

AI có thể phân tích dữ liệu và gợi ý xu hướng, nhưng không thể tạo ra linh hồn, bản sắc và những giá trị nhân văn mà một ngôi trường muốn truyền tải. Tầm nhìn về "HS hạnh phúc", "công dân toàn cầu" hay "tư duy phản biện" phải đến từ sự chiêm nghiệm, kinh nghiệm và lương tâm nghề nghiệp của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên, nhân viên của nhà trường.

AI cũng không thể đưa ra quyết định về chiến lược, con người và đạo đức: AI có thể phân tích dữ liệu để đưa ra các dự báo nhưng những quyết định cuối cùng về thay đổi chương trình học, phương pháp đánh giá hay các quy định ảnh hưởng trực tiếp đến HS và GV cần có sự cân nhắc sâu sắc về đạo đức, tác động tâm lý và các yếu tố khác liên quan đến con người mà AI không thể hiểu được.

Ví dụ, AI có thể dự đoán một HS có nguy cơ bỏ học thông qua phân tích dữ liệu, nhưng quyết định về cách thức can thiệp như tư vấn tâm lý, hỗ trợ tài chính hay thay đổi môi trường học tập đòi hỏi sự đồng cảm, thấu hiểu và kinh nghiệm sư phạm của cán bộ quản lý và GV.

AI cũng không thể xây dựng mối quan hệ, môi trường văn hóa. AI có thể hỗ trợ giao tiếp nhưng không thể xây dựng lòng tin, sự gắn kết, tinh thần đoàn kết trong đội ngũ GV, giữa GV và HS hay giữa nhà trường và cha mẹ HS. Việc tạo ra một văn hóa trường học tích cực, cởi mở, khuyến khích đổi mới là công việc của hội đồng nhà trường, trong đó vai trò của cán bộ quản lý sẽ mang tính quyết định.

Sáng tạo các phương pháp sư phạm mới cũng là một nội dung mà AI chưa làm được.

AI chưa thay thế được con người trong giáo dục về phẩm chất, đạo đức, cảm xúc. Đây là những lĩnh vực đòi hỏi tương tác trực tiếp, sự đồng cảm, khả năng làm gương và hướng dẫn trực tiếp của giáo viên.

AI chưa thể giải quyết xung đột và vấn đề nhạy cảm. Các tình huống liên quan đến xung đột giữa các HS, giữa GV và phụ huynh hay các vấn đề nhạy cảm khác đều cần đến kỹ năng giao tiếp, đàm phán, giải quyết vấn đề của con người, dựa trên sự thấu hiểu và kinh nghiệm thực tiễn.

Nguồn: https://thanhnien.vn/ai-khong-the-tao-ra-linh-hon-ban-sac-gia-tri-nhan-van-cua-mot-ngoi-truong-185251114184352681.htm