An Giang lan tỏa hiệu quả Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao

Triển khai Đề án một triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp, An Giang ghi nhận nông dân giảm chi phí, tăng lợi nhuận, ứng dụng công nghệ, liên kết doanh nghiệp mạnh.

Hiệu quả rõ nét từ mô hình trình diễn

Việc tham gia triển khai Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” đang tạo bước chuyển mạnh mẽ cho sản xuất lúa của tỉnh An Giang. Không chỉ thay đổi tư duy canh tác của nông dân, Đề án còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, góp phần nâng cao giá trị hạt gạo và giảm dần 'dấu chân carbon' trên đồng ruộng.

Áp dụng máy sạ cụm giúp giảm lượng giống, đồng đều mật độ cây lúa, tiết kiệm chi phí đầu vào và nâng cao hiệu quả sản xuất trong các mô hình lúa chất lượng cao tại An Giang. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Sau khi hợp nhất hai tỉnh An Giang và Kiên Giang, quy mô và dư địa phát triển của ngành lúa gạo tỉnh An Giang mới càng được mở rộng về quy mô cả chất lượng. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, kế hoạch năm 2025, toàn tỉnh thực hiện 144.051 ha tham gia Đề án, trong đó An Giang cũ 44.051 ha, Kiên Giang 100.000 ha. Định hướng đến năm 2030, diện tích tham gia Đề án sẽ đạt 352.198 ha, tương ứng An Giang cũ 152.198 ha và Kiên Giang 200.000 ha.

Đến nay, tỉnh An Giang đã triển khai 55 mô hình trình diễn với tổng diện tích gần 1.495 ha; trong đó An Giang cũ 44 mô hình, Kiên Giang 11 mô hình. Song song đó, các địa phương còn chủ động triển khai thêm 34 mô hình khác với diện tích hơn 513 ha. Kết quả thực tế cho thấy, các mô hình tham gia Đề án đều mang lại hiệu quả vượt trội so với phương thức canh tác truyền thống.

Tại An Giang cũ, chi phí sản xuất trong mô hình giảm trung bình hơn 4,1 triệu đồng/ha so với ruộng đối chứng. Năng suất lúa tươi đạt trên 9,1 tấn/ha, cao hơn khoảng 0,78 tấn/ha so với ngoài mô hình. Nhờ đó, lợi nhuận tăng thêm hơn 9,3 triệu đồng/ha. Trong khi đó, tại Kiên Giang cũ, các mô hình thí điểm ghi nhận mức giảm phát thải từ 7,56 đến 8,11 tấn CO₂/ha; chi phí giảm trên 3,3 triệu đồng/ha, lợi nhuận bình quân đạt hơn 25 triệu đồng/ha, cao hơn đối chứng trên 6,1 triệu đồng/ha, tương đương mức tăng lợi nhuận 32%.

Theo ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang, điểm nổi bật của Đề án là gắn sản xuất với tổ chức lại sản xuất theo chuỗi. Nông dân tham gia các mô hình được tổ chức vào tổ hợp tác, hợp tác xã để liên kết tiêu thụ với khoảng 41 doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực lúa gạo và vật tư nông nghiệp như Tân Long, Lộc Trời, Bình Điền, Bayer Việt Nam, Nông Phát Đạt, Ngọc Phú, Tường Lâm, Hào Sơn, Đại Dương Xanh… Tỷ lệ hợp tác xã tham gia liên kết thông qua Đề án đạt 23,6%, với hàng chục nghìn héc-ta lúa được bao tiêu, tạo đầu ra ổn định cho nông dân.

Thiết bị bay không người lái (drone) được sử dụng để phun thuốc, bón phân trên đồng ruộng, góp phần giảm lao động thủ công, hạn chế tiếp xúc hóa chất và nâng cao hiệu quả canh tác lúa chất lượng cao. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Canh tác lúa thông minh, giảm chi phí, tăng lợi nhuận

Một trong những dấu ấn rõ nét của Đề án tại An Giang là việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ trong canh tác lúa. Các phương pháp như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), mô hình “Mặt ruộng không dấu chân” hay hệ thống giám sát thông minh đang dần trở thành giải pháp quen thuộc trên nhiều cánh đồng.

Tại xã Thoại Sơn, mô hình “Mặt ruộng không dấu chân” do HTX nông nghiệp Bình Thành triển khai từ năm 2021 đã chứng minh hiệu quả vượt trội. Với sự hỗ trợ của Công ty Lộc Trời, HTX sử dụng thiết bị bay không người lái để thực hiện hầu hết các khâu từ sạ giống, bón phân đến phun thuốc trên diện tích 200 ha. Nhờ giảm lao động thủ công, tiết kiệm vật tư và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với thuốc bảo vệ thực vật, mô hình không chỉ bảo vệ sức khỏe nông dân mà còn mang lại lợi nhuận ổn định 30–40 triệu đồng/ha/năm cho các thành viên.

Hệ thống thiết bị đo phát thải khí nhà kính được lắp đặt trực tiếp trên đồng ruộng, phục vụ giám sát, đánh giá lượng khí thải, làm cơ sở hướng tới xây dựng tín chỉ carbon trong sản xuất lúa bền vững. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Song song đó, Trung tâm Khuyến nông An Giang triển khai Dự án Khuyến nông Trung ương về canh tác lúa giảm phát thải, áp dụng thành công quy trình tưới ướt khô xen kẽ tại 4 HTX trên 3 vùng sinh thái. Hệ thống cảm biến thông minh giúp theo dõi mực nước, độ ẩm đất, điều kiện môi trường và điều khiển máy bơm từ xa, góp phần tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính. Đặc biệt, thiết bị đo phát thải ứng dụng công nghệ TDLAS và NDIR cho phép đo trực tiếp trên đồng ruộng, tạo cơ sở khoa học cho việc xây dựng tín chỉ carbon trong nông nghiệp.

Những năm gần đây, An Giang còn đưa vào vận hành hệ thống giám sát sâu rầy thông minh kết nối IoT trên các vùng lúa chất lượng cao. Hệ thống sử dụng bẫy đèn, camera, cảm biến môi trường và trí tuệ nhân tạo để nhận diện hơn 100 loài côn trùng, phân biệt sinh vật gây hại và thiên địch có lợi. Chỉ khi mật độ sâu rầy vượt ngưỡng, cảnh báo mới được gửi đến cán bộ kỹ thuật và nông dân, giúp giảm đáng kể lượng thuốc bảo vệ thực vật, hạ chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường sinh thái đồng ruộng.

Nhờ đồng bộ nhiều giải pháp kỹ thuật tiên tiến, đến nay An Giang có trên 150.000 ha lúa áp dụng 3 tiêu chí canh tác bền vững, hơn 110.000 ha áp dụng 4 tiêu chí và trên 43.000 ha áp dụng đủ 5 tiêu chí theo Đề án. Toàn tỉnh đã triển khai 89 mô hình trình diễn với tổng diện tích khoảng 2.000 ha, thu hút sự tham gia tích cực của các chủ thể trong chuỗi giá trị lúa gạo.

Được Trung ương đánh giá cao

Theo kế hoạch, vụ đông xuân 2025–2026, các tỉnh ĐBSCL sẽ thực hiện hơn 5.149 ha theo Đề án, trong đó có khoảng 399 ha áp dụng quy trình 145 của Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật. Riêng An Giang dự kiến có khoảng 351.000 ha lúa tham gia Đề án, chiếm hơn 35% tổng diện tích thực hiện theo Quyết định 1490/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Đánh giá về kết quả đạt được, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam khẳng định, các địa phương vùng ĐBSCL, trong đó có An Giang, đã triển khai Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp một cách nghiêm túc, bài bản và đạt nhiều kết quả tích cực. Đề án không chỉ giúp giảm chi phí, tăng lợi nhuận cho nông dân mà còn góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển nông nghiệp bền vững.

Nông dân An Giang ngày càng tích cực tham gia Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao nhờ hiệu quả kinh tế rõ rệt từ việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Ảnh: Lê Hoàng Vũ.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị ngành nông nghiệp và các địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền để nông dân hiểu rõ lợi ích lâu dài của canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đồng thời sớm phê duyệt các dự án liên kết, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận chính sách hỗ trợ của Chính phủ khi tham gia Đề án. Đặc biệt, cần kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào xử lý rơm rạ sau thu hoạch, góp phần nâng cao hiệu quả giảm phát thải.

Với những kết quả đã đạt được, Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao đang từng bước khẳng định tính đúng đắn và hiệu quả tại An Giang, mở ra hướng đi bền vững cho ngành lúa gạo vùng ĐBSCL trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/an-giang-lan-toa-hieu-qua-de-an-1-trieu-ha-lua-chat-luong-cao-d789707.html