Ba Lan tranh cãi về kế hoạch lập ủy ban điều tra ảnh hưởng của Nga

Tổng thống Duda nói sẽ ký dự luật lập ủy ban điều tra ảnh hưởng của Nga ở Ba Lan, động thái làm dấy lên tranh cãi tại nước này.

Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda ngày 29/5 cho biết ông tin cần triển khai dự luật cho phép lập ủy ban điều tra về ảnh hưởng của Nga. Dự luật từng bị phe đối lập kiểm soát Thượng viện bác bỏ hồi đầu tháng, nhưng được Hạ viện do phe dân túy kiểm soát thông qua hôm 26/5.

Theo dự luật, ủy ban gồm 9 thành viên sẽ do Hạ viện Ba Lan chỉ định. Ủy ban sẽ bổ nhiệm cả công tố viên và thẩm phán để xác định các cá nhân có chịu ảnh hưởng của Nga trong giai đoạn 2007-2022 hay không. Người bị kết tội có thể bị cấm đảm nhiệm các vị trí liên quan tài chính công và thông tin mật trong 10 năm. Dự luật không nhắc đến cơ chế kháng cáo.

"Tôi hy vọng quốc hội sẽ lựa chọn thành viên ủy ban một cách có trách nhiệm", Tổng thống Duda nói.

Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda phát biểu tại London, Anh ngày 24/5. Ảnh: Reuters — Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda phát biểu tại London, Anh ngày 24/5. Ảnh: *Reuters*

Động thái của chính phủ Ba Lan bị phe đối lập và nhiều chuyên gia pháp lý chỉ trích là "đảo chính hiến pháp". Phe đối lập cho rằng ủy ban sẽ làm suy yếu nguyên tắc phân quyền giữa hành pháp và tư pháp.

Họ cảnh báo ủy ban còn được dùng để loại bỏ các đối thủ của đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền, cụ thể là cựu thủ tướng Donald Tusk, trong bối cảnh Ba Lan có thể tổ chức bầu cử vào tháng 10 hoặc 11.

Ông Tusk là lãnh đạo đảng Cương lĩnh Dân sự (PO), cầm quyền tại Ba Lan giai đoạn 2007-2015. Ông Duda cáo buộc PO khiến Ba Lan quá phụ thuộc vào nhiên liệu từ Nga khi phê duyệt một số dự án mua khí đốt của Moskva, nhưng đảng này bác bỏ.

Hiệp hội Thẩm phán Ba Lan Iustitia nói dự luật vi phạm các giá trị của Liên minh châu Âu và có thể khiến khối này triển khai biện pháp trừng phạt với Warsaw vì làm suy yếu nền dân chủ. Đại sứ Mỹ tại Ba Lan Mark Brzezenski cũng lo ngại dự luật cản trở cử tri bỏ phiếu cho ứng viên họ lựa chọn.

Kết quả các cuộc khảo sát gần đây cho thấy PiS vẫn nhận được nhiều sự ủng hộ nhất trong số các chính đảng ở Ba Lan, với tỷ lệ hơn 30%. Tuy nhiên, họ có thể không có đủ số ghế để giành thế đa số tại quốc hội.