Việc phân loại rác tại nguồn vẫn chưa được thực hiện phổ biến
Tại Tọa đàm “Phân loại rác thải tại nguồn - Từ cam kết đến hành động” tổ chức mới đây, ông Đặng Thành Vinh, Phó Phòng Quản lý chất thải rắn (Sở NN&MT Hà Nội) cho biết, theo Luật Bảo vệ môi trường (BVMT) 2020, từ 1/1/2025, các hộ gia đình trên cả nước bắt buộc phải phân loại rác thải sinh hoạt thành 3 nhóm: Chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn còn lại.
Ông Vinh cho rằng: “Phân loại rác tại nguồn (PLRTN) là chủ trương đúng đắn và xu thế tất yếu của phát triển đô thị. Tuy nhiên, để biến chủ trương thành hành động thực chất, cần có thời gian, sự chuẩn bị và một lộ trình phù hợp từng
địa phương”.
Theo ông Vinh, trong năm 2024, Hà Nội đã triển khai thí điểm mô hình PLRTN tại 5 quận nội thành cũ. Sau 6 tháng, kết quả bước đầu cho thấy người dân dần hình thành thói quen bỏ rác đúng loại, đúng nơi. Song để mở rộng trên quy mô toàn TP, phải đồng thời nâng cấp hạ tầng thu gom, đầu tư phương tiện phù hợp và có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp, ngành.
Tại Tọa đàm, TS Hoàng Dương Tùng (nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường) đặt câu hỏi: “Tại sao luật đã có, quy định đã rõ, nhưng việc PLRTN vẫn chưa đi vào cuộc sống?”.
Theo ông Tùng, muốn thành công, các địa phương phải có lộ trình triển khai cụ thể, phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội, đồng thời thực hiện kiên trì, tránh phong trào ngắn hạn. “Làm sao cho đúng, cho phù hợp, cho bền vững mới là điều quan trọng”, ông Tùng nhấn mạnh.
TS Tùng nêu quan điểm, người dân sẵn sàng tham gia nếu thấy việc làm của mình mang lại kết quả cụ thể. Nhưng khi người dân phân loại đúng mà rác vẫn bị thu gom chung, niềm tin lập tức giảm sút.
Với DN môi trường, vấn đề nằm ở hợp đồng ngắn hạn và đơn giá chưa cao, khiến DN không thể mạnh dạn đầu tư phương tiện, thiết bị chuyên dụng. “Nếu cơ chế không thay đổi, DN khó có thể gánh vác vai trò nòng cốt trong chuỗi phân loại - thu gom - xử lý”, ông Tùng nêu quan điểm.
Một vấn đề khác là hạ tầng thu gom và xử lý chưa đồng bộ. Đại diện Cty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) cho biết: “Ngay cả khi người dân đã phân loại rác đúng quy định, nhiều xe thu gom vẫn trộn chung vì đơn vị thu gom chưa có phương tiện tách biệt. Điều này khiến nỗ lực của người dân bị vô hiệu hóa và phong trào khó duy trì”.
Cùng quan điểm, GS.TS Hoàng Xuân Cơ, Trưởng Ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam nói: “Người dân phần lớn đã có ý thức, nhưng do thiếu hướng dẫn cụ thể và thiếu niềm tin vào hệ thống hậu xử lý, nên phân loại chưa trở thành thói quen”. GS Cơ cho rằng, cơ chế quản lý thiếu đồng bộ giữa các cấp là nguyên nhân sâu xa khiến chủ trương chưa đi vào thực tế.
“Không nên làm đại trà khi chưa có hạ tầng và cơ chế kiểm soát”
Để PLRTN trở thành hành động bền vững, các chuyên gia cho rằng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trước hết là xây dựng lộ trình phù hợp và thực chất.
Theo TS Tùng, mỗi địa phương phải có kế hoạch rõ ràng, thí điểm ở quy mô nhỏ trước khi nhân rộng. “Không nên làm đại trà khi chưa có hạ tầng và cơ chế kiểm soát”, ông Tùng nói.
Cùng với đó, cần tạo động lực cho người dân và DN. Đối với người dân, có thể khuyến khích bằng mô hình tích điểm xanh, đổi rác tái chế lấy quà hoặc giảm phí thu gom. Với DN, cần nâng đơn giá dịch vụ, kéo dài thời hạn hợp đồng để DN đủ điều kiện đầu tư công nghệ và thiết bị mới.
Hạ tầng thu gom và xử lý cần được đầu tư đồng bộ. Xe thu gom, điểm trung chuyển, trạm xử lý cần được thiết kế riêng biệt cho từng loại rác. “Khi người dân thấy rác được thu gom và xử lý đúng cách, họ sẽ có thêm niềm tin và duy trì hành vi tích cực”, theo TS Tùng.
Công tác truyền thông, giáo dục cộng đồng cũng giữ vai trò quan trọng. Việc phân loại rác cần được gắn liền với tiêu chí của nếp sống văn minh đô thị. PGS.TS Nguyễn Thành Lợi nhấn mạnh: “Nếu mỗi người dân chỉ cần làm đúng một việc nhỏ mỗi ngày, bỏ rác đúng loại, đúng nơi, thì cả TP sẽ thay đổi”.
Bên cạnh đó, phải có cơ chế giám sát, phản hồi minh bạch để người dân thấy kết quả và được ghi nhận. Những khu dân cư, tổ dân phố thực hiện tốt cần được biểu dương, nhân rộng điển hình, tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng.
Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành đô thị “sáng - xanh - sạch - đẹp”, trong đó phân loại rác tại nguồn được xác định là một tiêu chí quan trọng. Một ý kiến tại Tọa đàm tin tưởng: “Không thể kỳ vọng chỉ một, hai năm là thay đổi thói quen của hàng triệu người dân. Nhưng nếu chúng ta bền bỉ, quyết tâm và làm thật, kết quả chắc chắn sẽ đến”.
Nguồn: https://baophapluat.vn/ban-giai-phap-nang-cao-hieu-qua-cong-tac-phan-loai-rac-tai-nguon.html
Bình luận (0)