GS Nguyễn Đình Hối - Người thầy của nhiều thế hệ thầy thuốc

Cậu học trò nghèo xứ Thanh sau này đặt nền móng cho mô hình "trường - viện" hiện đại của y học Việt Nam, GS.TS Nguyễn Đình Hối có hơn nửa thế kỷ cống hiến, để lại di sản nghề y và trong lòng bao thế hệ học trò.

GS Nguyễn Đình Hối - Ảnh: VĂN THANH

GS.TS Nguyễn Đình Hối - nguyên Hiệu trưởng Đại học Y Dược TP.HCM, Giám đốc đầu tiên của Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - vẫn luôn được nhắc đến với sự kính trọng và biết ơn. Tháng 9-2025, ông đã được trao giải thưởng "Thành tựu trọn đời" tại Hội nghị Quản lý bệnh viện châu Á 2025.

Học trò của GS Tôn Thất Tùng

Sinh ra ở vùng quê nghèo Tĩnh Gia, Thanh Hóa, từ nhỏ ông đã say mê học tập. Vì làng không có trường, từ năm 6 tuổi, ông đã phải xa nhà đi học, ở trọ nhiều nơi. Mỗi nhà trọ là một mái ấm nhỏ, nơi cậu học trò gầy gò được yêu mến vì tính nết hiền lành, chăm chỉ.

Năm 1954, khi đất nước còn chia cắt, chàng thanh niên 19 tuổi quyết định "trốn nhà" bằng chiếc xe đạp cũ hơn 200km ra Hà Nội dự thi đại học. Cơm nắm, nước trà xanh, giấc ngủ chập chờn bên vỉa hè là hành trang của hành trình tuổi trẻ gan dạ. Ông đỗ thủ khoa Đại học Sư phạm, lại trúng tuyển Trường đại học Y khoa Hà Nội. Mẹ ông khuyên: "Con học y sau này còn giúp chữa bệnh cho gia đình và cho người ta".

Những năm sinh viên ở phố Hàng Da (Hà Nội), ông vừa học vừa dạy kèm toán để trang trải cuộc sống. Sự nghiêm túc, tận tâm và trách nhiệm của người thầy trẻ khi ấy khiến nhiều gia đình quý mến. "Trong suốt sự nghiệp ngoại khoa và giảng dạy, tôi thật may mắn được là học trò của GS Tôn Thất Tùng, người thầy của những nhà phẫu thuật hàng đầu Việt Nam" - ông Hối chia sẻ.

Lần đầu tiên ông được nghe thầy Tùng giảng năm 1957, khi đó thầy Tùng 45 tuổi - vừa mổ, vừa dạy, vừa nghiên cứu, lại kiêm nhiệm hàng loạt trọng trách như Thứ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Bệnh viện Phủ Doãn (nay là Bệnh viện Việt Đức Hà Nội), người tổ chức ngành ngoại khoa cho cả dân y và quân y. Từ 1959-1981, suốt 22 năm, ông được học tập và làm việc bên thầy - quãng thời gian mà ông gọi là "quý giá nhất trong đời".

Ông nhớ thầy Tùng dạy con người là một thể thống nhất, phải hiểu bệnh trong mối liên hệ với môi trường và xã hội. Trong phẫu thuật, "phải mổ bằng đầu", phải tư duy, lập luận và chọn cách mổ thích hợp - an toàn cho bệnh nhân. 

Những buổi chiều sau ca mổ, thầy Tùng lại pha trà, giảng giải cho học trò từng chi tiết. Thầy tặng ống nghe cho sinh viên trực tốt, mời ai nắn xương khéo ăn phở. Bên cạnh người thầy lớn, ông học được cách làm nghề bằng cả trí tuệ và nhân tâm.

GS Nguyễn Đình Hối (ở giữa) chia sẻ cùng các học trò - Ảnh: VĂN THANH

Người mở đường mô hình "viện - trường"

Những năm đầu 1990, khi đất nước bắt đầu đổi mới, trong bối cảnh chưa ai dám nghĩ tới mô hình bệnh viện gắn với trường đại học, GS Nguyễn Đình Hối đã kiên trì trình bày với lãnh đạo các cấp ý tưởng thành lập bệnh viện thuộc Trường đại học Y Dược TP.HCM.

"Trường đại học y phải có bệnh viện riêng, vì chỉ có bệnh viện, trường mới phát triển được" - ông nói. Nhiều người băn khoăn mô hình này, nhưng ông không nản. Ông gõ cửa không dưới 10 cơ quan, kiên trì thuyết phục bằng lý lẽ và niềm tin vào tương lai của ngành y Việt Nam. Rất may ông nhận được sự ủng hộ của Thứ trưởng Bộ Y tế khi đó (sau này là Bộ trưởng Bộ Y tế) - bà Trần Thị Trung Chiến.

"GS Nguyễn Đình Hối là người có tư tưởng đổi mới, sáng tạo trong tổ chức mô hình đào tạo, giảng dạy và thực hành, làm thế nào để sinh viên khi ra trường sẽ là những thầy thuốc giỏi về y thuật, thông hiểu y lý và tốt về y đức" - bà Trần Thị Trung Chiến nhận xét.

Phòng khám đa khoa đầu tiên của Trường đại học Y Dược TP.HCM (nay là Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) ra đời năm 1994, do ông Hối làm Giám đốc (1994-2007), hiện trở thành bệnh viện đa khoa quy mô 15 tầng, 1.000 giường bệnh, là điểm đến khám chữa bệnh cho hàng triệu người.

PGS.TS Ngô Quốc Đạt, Hiệu trưởng Trường đại học Y Dược TP.HCM, kể: "Những năm vừa là giảng viên, vừa là bác sĩ trẻ, tôi được tham gia những buổi giao ban cùng thầy. Thầy tạo ra bầu không khí giao ban như một giảng đường lớn trong y khoa. 

Ở đó các bác sĩ nhiều chuyên ngành khác nhau cùng ngồi lại để chia sẻ kiến thức về từng trường hợp bệnh, giúp việc chẩn đoán điều trị tốt hơn, đồng nghiệp có cơ hội học hỏi lẫn nhau. Thầy hài hước, tinh tế và vị tha. Thầy nề nếp, nhẹ nhàng mà vẫn truyền tải tầm nhìn lớn lao cho các thế hệ chúng tôi".

Bên cạnh sự tận tụy trong công việc, ông Hối có cuộc sống phong phú, cởi mở và giàu trải nghiệm. Những năm tháng giảng dạy và làm việc ở nhiều nơi, ông kết giao với đông đảo bạn bè, đồng nghiệp - những người luôn quý mến phong cách hóm hỉnh của ông.

Bà Bành Uyển Nghi, người bạn đời, kể ông là "cuốn từ điển sống", thông minh, nhớ ngày sinh, số điện thoại của từng người thân, học trò. Bà kể lại những năm tháng ở Hà Nội rồi chuyển vào TP.HCM, đi đến đâu, ông cũng tận tâm và được yên mến. Ông vui vì tình cảm đó - phần thưởng tinh thần lớn hơn mọi danh hiệu.

Ở tuổi 91, sức khỏe không còn như xưa, nhưng trong ánh mắt của GS Hối vẫn ánh lên niềm tự hào khi nhìn lại bao thế hệ học trò - những bác sĩ giỏi, nhà khoa học, nhà quản lý - đang tiếp bước con đường mà ông và các bậc thầy đi trước đã mở.

Một tấm lòng tận hiến cho y học Việt Nam

Suốt quá trình giảng dạy, ông chủ biên 10 tập giáo trình, 5 sách chuyên khảo, công bố hơn 70 công trình khoa học, chủ nhiệm nhiều đề tài cấp nhà nước và cấp bộ.

THÙY DƯƠNG

Nguồn: https://tuoitre.vn/gs-nguyen-dinh-hoi-nguoi-thay-cua-nhieu-the-he-thay-thuoc-20251106225247333.htm