Biển đảo trong lòng đồng bào

VHO – Sáng nay 20.10, tại Làng Văn hóa Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), những người dân sinh sống trên đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) đã tái hiện Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa. Đây là hoạt động trong chương trình “Biển đảo trong lòng đồng bào” diễn ra vào tháng 10 tại Làng.

Cùng với đó, tỉnh Quảng Ngãi đã trưng bày triển lãm, giới thiệu văn hóa du lịch, hình ảnh, hiện vật về đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải, Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa; giao lưu, trải nghiệm tinh hoa ẩm thực truyền thống Lý Sơn…

Người dân, du khách cũng như đồng bào các dân tộc đang sinh sống, hoạt động tại Làng đã xúc động khi được chứng kiến tái hiện Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa cũng như những câu chuyện xung quanh lễ này.

Vào khoảng đầu thế kỷ 17 thời các chúa Nguyễn, nhận thấy tầm quan trọng của việc mở mang bờ cõi và nguồn tài nguyên quý giá ở vùng biển Đông của Tổ quốc, đặc biệt là tại 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, các chúa Nguyễn đã thành lập “đội Hoàng Sa” gồm 70 dân đinh giỏi nghề đi biển ở các làng An Vĩnh và An Hải tại vùng cửa biển Sa Kỳ (nay thuộc huyện Sơn Tịnh và Bình Sơn) và làng An Vĩnh, An Hải trên đảo Lý Sơn để ra khơi tìm kiếm sản vật.

Cứ vào tháng 2 hoặc tháng 3 âm lịch, đội lính này nhận lệnh ra đi và đến tháng 8 âm lịch trở về để nộp các loại sản vật quý giá khai thác được ở vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa cho triều đình.

Trong suốt nhiều thế kỷ hoạt động, hàng vạn người lính thủy quân Hoàng Sa vượt qua biết bao sóng gió, bão tố để thực thi nhiệm vụ giữ gìn chủ quyền lãnh thổ ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Trong những chuyến đi biển gian nan đó, đã có rất nhiều người lính ra đi không trở về. Để tưởng nhớ những người lính đã hy sinh khi làm nhiệm vụ và ý nguyện cầu bình an cho những lính mới, vào tháng 3 âm lịch hàng năm, người dân đảo Lý Sơn lại tổ chức Lễ Khao lề Thế lính Hoàng Sa thu hút sự tham gia của các tộc họ có người đi lính trên đất đảo.

 Khao lề là lệ khao định kỳ hàng năm, còn thế lính là nghi lễ cúng thế mạng cho những người lính thủy quân Hoàng Sa. Lễ Khao lề Thế lính Hoàng Sa còn để cúng tế tổ tiên, tế lễ và tưởng nhớ những người đi lính Hoàng Sa, Trường Sa đã khuất.

Lễ Khao lề Thế lính Hoàng Sa được người dân đảo Lý Sơn  tổ chức vào cuối tháng 3 âm lịch hằng năm,  thu hút đông đảo du khách và người dân các địa phương về dự.

Nghi lễ Khao lề Thế lính Hoàng Sa được tổ chức ở Âm linh tự hoặc đình làng An Vĩnh hoặc tại các tộc họ trên đảo Lý Sơn đã góp phần khơi dậy lòng yêu nước, bảo tồn các giá trị văn hóa của cha ông, giúp gắn kết cộng đồng, giáo dục truyền thống cho các thế hệ người dân trên đảo Lý Sơn nói riêng và cả nước nói chung.  

Tháng 4.2013, Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa đã được Bộ VHTTDL xếp hạng Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng.

Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa góp phần khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; đồng thời qua đó bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, đồng thời giáo dục truyền thống tự tôn dân tộc và các giá trị nhân văn sâu sắc.

Cũng tại chương trình “Biển đảo trong lòng đồng bào”, người dân và du khách cũng như đồng bào các dân tộc được xem các nghệ nhân, diễn viên Quảng Ngãi trình diễn di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại “Nghệ thuật bài chòi Trung bộ Việt Nam”. Không chỉ được xem trình diễn, người dân và du khách còn trực tiếp được tham gia vào các hoạt động bài chòi.