Bình dân học vụ số của những mái đầu bạc - Bài 1: Lớp học ‘tóc bạc’ và những người thầy tuổi đôi mươi

Giữa làn sóng chuyển đổi số, TP Hồ Chí Minh đã khởi xướng phong trào “Bình dân học vụ số” - một hành trình nhân văn nối dài tinh thần xóa mù chữ năm xưa, giúp những "mái đầu bạc" tự tin làm chủ công nghệ, an toàn và hòa nhập vào đời sống số hiện đại.

Bài 1: Lớp học ‘tóc bạc’ và những người thầy tuổi đôi mươi

Trong căn phòng nhỏ, những “học viên" tóc bạc chăm chú nhìn vào màn hình điện thoại, còn các “giảng viên” trẻ kiên nhẫn cầm tay hướng dẫn từng thao tác. Từ những ngại ngần ban đầu, nay họ đã biết gọi video, dùng AI tra cứu thông tin và quan trọng nhất là họ tìm thấy niềm vui mới trong hành trình học hỏi, kết nối và sống tích cực giữa thời đại số.

Từ trăn trở "người lớn tuổi bị bỏ qua"

Đó là một buổi học trong dự án “Công dân số bạc”, một sáng kiến do chị Phan Bảo Thy, Giám đốc dự án Công dân số bạc khởi xướng nhằm giúp người cao tuổi tự tin làm chủ công nghệ, hòa nhập đời sống số.

Lớp học "tóc bạc" và những người thầy tuổi đôi mươi.

Ra đời từ tháng 4/2025, “Công dân số bạc” đã tổ chức hơn 30 lớp học, gồm cả lớp miễn phí lẫn nâng cao, với hơn 15 giảng viên và 160 tình nguyện viên tham gia. Mỗi lớp chỉ khoảng 10 - 15 học viên, được thiết kế bài bản, phù hợp tâm lý và tốc độ tiếp thu của người lớn tuổi.

Sự ra đời của dự án “Công dân số bạc” xuất phát từ chính trăn trở của chị Bảo Thy. Chị nhận thấy, trong hành trình chuyển đổi số của đất nước, sự quan tâm thường dồn vào trẻ em và người lao động, trong khi đó "một bộ phận những người lớn tuổi thì bị bỏ qua".

Lớp học “Công dân số bạc” giúp người cao tuổi tự tin tiếp cận và ứng dụng công nghệ vào đời sống hằng ngày.

Nỗi trăn trở đó trở nên rõ ràng hơn khi chị trực tiếp hỗ trợ cha mẹ mình. "Tôi cũng đã từng hỗ trợ ba mẹ mình rất là nhiều. Khi mà ông bà đăng ký ứng dụng dịch vụ công hoặc đăng ký tạm trú tạm vắng, em thấy đây là nhu cầu rất lớn".

Bảo Thy hiểu rằng, việc phổ cập kỹ năng số cho người cao tuổi không thể "chỉ trông chờ vào mỗi Nhà nước. Với vai trò là người trẻ và là người đồng hành với người lớn tuổi, tôi mới sáng tạo ra dự án này để có thể đồng hành với ông bà được kỹ hơn, dài hơn và xa hơn".

Nhu cầu này cũng là tâm tư của chính những người trong cuộc. Nhiều người cao tuổi cảm thấy e dè khi phải nhờ vả con cháu. Như bà Quý (65 tuổi, ngụ tại phường Chợ Lớn) chia sẻ: “Dù con cái có thể chỉ dẫn, nhưng mà nó không có thời gian rảnh vì phải đi làm, thành thử ra tôi phải đi học thôi. Có những lớp học này cho người lớn tuổi rất là hay”.

Các lớp học được các giảng viên và tình nguyện viên trẻ hướng dẫn chu đáo, tận tình giúp học viên lớn tuổi dễ dàng tiếp thu kiến thức số.

Trước "khoảng cách số" đó, những lớp học ân cần, kiên nhẫn như “Công dân số bạc” ra đã đời và trở thành cầu nối tri thức quan trọng. Để thu hút những học viên "tóc bạc" vốn mang sẵn tâm lý e dè, chị Bảo Thy và các cộng sự đã thiết kế một mô hình lớp học đặc biệt với quy mô nhỏ. “Bài học được thiết kế để các cô chú có thể học đi học lại, ôn nhiều lần cho quen tay. Bên cạnh đó, chúng tôi còn có những lớp học nhỏ, thậm chí ‘một kèm một’ để kèm từng ông bà cho tới khi làm thành thạo”, Bảo Thy chia sẻ.

Tại lớp học, những học viên “đầu bạc” được các giảng viên và tình nguyện viên tuổi đôi mươi hướng dẫn tỉ mỉ, tận tình trong từng thao tác sử dụng công nghệ.

Ông Lê Hồng Triết (60 tuổi, ngụ phường Chợ Lớn) là học viên trẻ nhất lớp, bày tỏ sự cảm kích: “Các bạn trẻ hướng dẫn rất tận tình, rất chu đáo cho các cô chú. Tôi 60 tuổi nhưng trong lớp còn có những bác 85 tuổi vẫn đi học. Ai cũng hào hứng, tôi thấy lớp học thật hay và sinh động”.

Sự kiên nhẫn đó được thể hiện qua từng hành động nhỏ. "Các em đã tới hướng dẫn tận tình từng chi tiết, cầm tay chỉ việc như bấm chỗ nào, mở ra sao, làm như thế nào thực hành từ ngày đầu tiên cho tới lúc mình thành thạo và tự làm được", ông Triết chia sẻ thêm.

Ông Lê Hồng Triết (60 tuổi, ngụ phường Chợ Lớn) chăm chú ghi chép lại kiến thức trong buổi học kỹ năng số, thể hiện tinh thần học hỏi không ngừng của người cao tuổi.

Chương trình học của "Công dân số bạc" không chỉ dừng ở những kỹ năng cơ bản mà còn cập nhật cả công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI) và các kỹ năng thiết thực như chụp ảnh đẹp, bảo mật số, sử dụng VNeID hoặc VSSID, thanh toán không tiền mặt hoặc mua sắm online một cách an toàn...

"Người cao tuổi họ không có cần cái gì sâu xa hết. Họ chỉ cần có được những bức ảnh đẹp, học được cách giao tiếp được với con cháu và ứng dụng được các công nghệ gần gũi với đời sống", Bảo Thy chia sẻ.

Niềm vui học hỏi không phân biệt tuổi tác tại lớp học của dự án "Công dân số bạc", nơi người cao tuổi được tiếp cận công nghệ một cách gần gũi và kiên nhẫn.

Mở ra chân trời mới, không còn sợ "tụt hậu"

Việc tiếp cận công nghệ đã thực sự mở ra một "chân trời mới" cho những công dân "tóc bạc", giúp họ kết nối, giải trí và không còn cảm thấy cô đơn.

Từ chỗ bỡ ngỡ, nay các học viên đã tìm thấy niềm vui trong việc ứng dụng công nghệ vào đời sống. Bà Trần Thị Thủy (63 tuổi, phường Bảy Hiền) hào hứng kể về việc học sử dụng Zalo để gọi, nhắn tin, chụp hình và gửi hình cho con cháu. Đặc biệt, bà còn biết dùng AI để tra cứu thông tin. “Khi muốn mua một chai thuốc toàn ghi bằng tiếng Anh, tôi chỉ cần chụp lại, AI sẽ dịch ra tiếng Việt và cho biết công dụng, tác dụng của thuốc. Rất hay và tiện lợi. Hay như ChatGPT, mình muốn hỏi cái gì ChatGPT trả lời cho mình cái đó. Rất là dễ, nó có tác dụng giúp mình hiểu biết hơn, thông tin rộng rãi hơn”. 

“Giới trẻ giờ thông minh và nhanh lắm, còn lớp già của mình thì chậm hơn. Vì vậy phải học để không bị bỏ lại phía sau, để con cháu thấy người lớn tuổi vẫn chịu khó, vẫn học hỏi. Kiến thức thì mênh mông lắm, nếu mình không học là tụt hậu liền”, bà Thủy chia sẻ. Bà cũng cho biết, điều lớn nhất mà bà nhận được là sự tự tin, không còn cảm giác “tụt hậu” trước lớp trẻ.

Còn với ông Trần Hùng, người có sở thích quay video và làm phim, AI đã trở thành công cụ giúp ông thực hiện một dự án cá nhân ý nghĩa. “Tôi muốn vận dụng AI để làm những đoạn video, phục hồi lại những kỷ niệm cũ của mình hồi còn trẻ. Đó cũng là cách để con cháu hiểu hơn về cuộc sống và ký ức của thế hệ trước”, ông Hùng chia sẻ.

Đối với ông Triết, các lớp học đã mở ra “một chân trời mới” mà trước đây ông chưa từng biết đến. “Sau khi nghỉ hưu, tôi có nhiều thời gian rảnh hơn nên học công nghệ đã trở thành niềm vui mỗi ngày. Kiến thức thì bao la, học hoài không hết, mà cũng nhờ vậy tôi chẳng còn thời gian để buồn nữa”, ông chia sẻ.

Chị Phan Bảo Thy hy vọng mô hình này sẽ ngày càng lan tỏa mạnh mẽ, tiếp tục sứ mệnh “giúp người cao tuổi tự tin bước vào thế giới số, sống vui, sống khỏe và học tập suốt đời”.

Dự án “Công dân số bạc” với 160 tình nguyện viên tích cực tham gia, đã trở thành một trong những đội hình tiêu biểu, góp phần lan tỏa tri thức số đến nhóm yếu thế trong xã hội. Từ một mô hình thiện nguyện ban đầu, chị Phan Bảo Thy cho biết dự án đã phát triển thành doanh nghiệp xã hội: “Chúng tôi tổ chức các lớp học nâng cao có thu phí để tạo nguồn kinh phí duy trì những lớp miễn phí cho người cao tuổi”.

Nguồn: https://baotintuc.vn/phong-su-dieu-tra/binh-dan-hoc-vu-so-cua-nhung-mai-dau-bac-bai-1-lop-hoc-toc-bac-va-nhung-nguoi-thay-tuoi-doi-muoi-20251019143944861.htm