Bốn xét nghiệm nên thực hiện sau tuổi 40 để sống khỏe mạnh hơn

xét nghiệm - Ảnh 1. — Bước sang tuổi trung niên, cơ thể bắt đầu thay đổi âm thầm, chuyển hóa chậm hơn, sức đề kháng giảm, các cơ quan dần "xuống cấp" - Ảnh: Dailymail

Một xét nghiệm máu tưởng chừng đơn giản lại có thể là "bản báo cáo chi tiết" về tình trạng sức khỏe của mỗi người. Theo bác sĩ Dean Eggitt, chuyên gia y khoa và Giám đốc điều hành Ủy ban Y tế địa phương Doncaster (Anh), việc theo dõi máu định kỳ là một trong những biện pháp hiệu quả nhất giúp con người sống khỏe, sống lâu và chủ động phòng bệnh.

"Cơ thể sau tuổi 40 giống như một chiếc xe đã chạy được hàng chục nghìn cây số, vẫn hoạt động tốt, nhưng nếu không bảo dưỡng thường xuyên, mọi thứ sẽ xuống cấp nhanh hơn bạn nghĩ," bác sĩ Eggitt chia sẻ.

Ông cho rằng tuổi trung niên là giai đoạn quan trọng để kiểm tra các chỉ số sinh học, đặc biệt là qua máu, nơi phản ánh chính xác tình trạng của hầu hết các cơ quan trong cơ thể.

Dưới đây là bốn xét nghiệm quan trọng được bác sĩ khuyến nghị nên thực hiện định kỳ sau tuổi 40.

Kiểm tra mỡ máu: Tấm gương phản chiếu sức khỏe tim mạch

Cholesterol là một chất béo có vai trò quan trọng trong cấu trúc màng tế bào và sản sinh hormone. Tuy nhiên sự mất cân bằng giữa cholesterol "tốt" (HDL) và "xấu" (LDL) có thể gây ra hàng loạt vấn đề tim mạch nguy hiểm. Khi LDL tích tụ trong thành mạch, nó tạo nên mảng bám, khiến mạch máu hẹp lại, làm tăng nguy cơ cao huyết áp, đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Theo Cơ quan Dịch vụ y tế quốc gia Anh (NHS), mức cholesterol lý tưởng là non-HDL dưới 4 mmol/L và HDL trên 1,0 mmol/L đối với nam giới hoặc 1,2 mmol/L đối với nữ giới. Ở độ tuổi trung niên, khả năng loại bỏ cholesterol xấu của cơ thể suy giảm, khiến việc kiểm tra mỡ máu trở nên đặc biệt quan trọng.

Xét nghiệm lipid không chỉ đo cholesterol mà còn đánh giá nồng độ triglyceride, một dạng chất béo phổ biến trong thức ăn hằng ngày. Nồng độ triglyceride cao thường đi kèm với tiểu đường, béo phì hoặc gan nhiễm mỡ.

Bác sĩ Eggitt khuyến cáo việc kiểm soát mỡ máu nên bắt đầu bằng lối sống: ăn ít chất béo bão hòa, giảm rượu bia, tăng cường rau xanh và cá.

Duy trì tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần giúp cải thiện tuần hoàn và giảm cholesterol xấu. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc hạ mỡ máu nếu chỉ số vượt ngưỡng nguy hiểm.

Kiểm tra chức năng thận: Bảo vệ "bộ lọc" của cơ thể

Thận đảm nhận vai trò lọc máu, đào thải độc tố, duy trì cân bằng nước, muối và khoáng chất, đồng thời kiểm soát huyết áp. Khi chức năng thận suy giảm, độc chất sẽ tích tụ, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể mà người bệnh có thể không nhận thấy trong thời gian dài.

Xét nghiệm máu đo nồng độ creatinine là cách đơn giản nhất để đánh giá hoạt động của thận. Khi chỉ số creatinine tăng cao, đó là dấu hiệu cảnh báo thận đang làm việc kém hiệu quả. Bệnh thận mạn tính là căn bệnh tiến triển âm thầm và chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn nặng, lúc việc điều trị trở nên khó khăn.

Các thống kê cho thấy có ít nhất một triệu người đang sống chung với bệnh thận mà không hề hay biết. Nguyên nhân phổ biến là tuổi tác, tăng huyết áp hoặc tiểu đường.

Vì vậy, việc kiểm tra chức năng thận định kỳ có thể giúp phát hiện sớm và ngăn ngừa những biến chứng nặng nề như suy tim, đột quỵ hoặc tăng huyết áp mạn tính.

Kiểm tra đường huyết: Nhận diện "kẻ thù thầm lặng" tiểu đường

Đường huyết cao là yếu tố nguy cơ dẫn đến hàng loạt bệnh lý mạn tính, từ béo phì, bệnh tim cho đến đột quỵ. Bác sĩ Eggitt gọi tiểu đường là "căn bệnh gây viêm toàn thân", vì nó khiến mọi cơ quan trong cơ thể bị tổn thương dần theo thời gian.

Để kiểm tra đường huyết, xét nghiệm HbA1c là tiêu chuẩn vàng. Xét nghiệm này phản ánh mức đường trung bình trong máu suốt 2–3 tháng gần nhất. Nếu chỉ số HbA1c cao, người bệnh có nguy cơ mắc hoặc đang trong giai đoạn tiền tiểu đường.

Đường huyết cao kéo dài có thể dẫn đến biến chứng như tổn thương thần kinh ở tay, chân, giảm thị lực, suy thận và thậm chí nhiễm toan ceton - tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, đường huyết có thể dao động tạm thời do căng thẳng, ốm hoặc ít vận động, vì vậy điều quan trọng là duy trì lối sống ổn định và kiểm tra định kỳ.

Một chế độ ăn hợp lý với ít đường tinh luyện, nhiều chất xơ, duy trì cân nặng và vận động đều đặn có thể giúp kiểm soát tốt đường huyết. Bác sĩ Eggitt nhấn mạnh: "Không có phương thuốc kỳ diệu nào ngoài việc chủ động chăm sóc bản thân mỗi ngày".

Bốn xét nghiệm nên thực hiện sau tuổi 40 để sống khỏe mạnh hơn - Ảnh 2. — Hiện có nhiều thiết bị dễ sử dụng để có thể theo dõi huyết áp tại nhà - Ảnh minh họa

Theo dõi huyết áp: Chỉ số sinh tồn không thể bỏ qua

Dù không phải là xét nghiệm máu, đo huyết áp vẫn là công cụ quan trọng để đánh giá sức khỏe tim mạch tổng thể. Hiện có hàng chục triệu người khắp thế giới đang sống chung với tăng huyết áp, và một nửa trong số đó chưa kiểm soát được bệnh.

Tăng huyết áp được xác định khi chỉ số đo tại nhà đạt từ 135/85 mmHg trở lên, hoặc 140/90 mmHg khi đo tại cơ sở y tế. Huyết áp khỏe mạnh dao động trong khoảng 90/60 mmHg đến 120/80 mmHg, với người sau 40 tuổi nên giữ ở mức khoảng 115/75 mmHg để giảm nguy cơ tim mạch.

Huyết áp cao thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng âm thầm gây tổn thương thành mạch, làm tăng gánh nặng cho tim và thận. Điều đáng mừng là tình trạng này có thể được kiểm soát dễ dàng bằng thay đổi lối sống: giảm cân, ăn nhạt, hạn chế rượu bia và cà phê, đồng thời duy trì vận động đều đặn.

Tuổi 40 không phải là dấu chấm hết của thanh xuân, mà là khởi đầu cho hành trình chăm sóc sức khỏe có ý thức. Mỗi xét nghiệm máu không chỉ là con số vô tri, mà là lời nhắc nhở về việc lắng nghe cơ thể, phát hiện sớm những biến đổi nhỏ nhất để sống khỏe mạnh và trọn vẹn hơn.

Sức khỏe không phải thứ ta đánh mất trong một ngày, mà là kết quả của từng lựa chọn nhỏ, lặp lại mỗi ngày. Và mỗi lần xét nghiệm máu, chính là một cơ hội để chúng ta hiểu và bảo vệ mình tốt hơn.

MINH HẢI

Nguồn: https://tuoitre.vn/bon-xet-nghiem-nen-thuc-hien-sau-tuoi-40-de-song-khoe-manh-hon-20251026211808591.htm