Cá rô phi hướng tới mặt hàng xuất khẩu chủ lực

Tôm và cá tra hiện là mặt hàng xuất khẩu chủ lực nhưng ngành thủy sản cần đa dạng hóa sản phẩm. Trong khi đó, cá rô phi với khả năng thích nghi tốt, chi phí nuôi thấp và thịt chất lượng cao đang nổi lên là lựa chọn tiềm năng.

Xuất khẩu cá rô phi phấn đấu vượt 100 triệu USD vào 2027

Trong hơn hai thập kỷ qua, nghề nuôi cá rô phi ở nước ta đã phát triển mạnh mẽ, góp phần quan trọng vào bảo đảm an ninh lương thực, tạo sinh kế cho người dân vùng nông thôn, đồng thời hướng đến xuất khẩu.

Đến năm 2027, cá rô phi phấn đấu kim ngạch xuất khẩu vượt 100 triệu USD. Ảnh: Việt Khánh

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), diện tích nuôi cá rô phi tại Việt Nam khoảng 30.000ha; diện tích nuôi biến động giữa các vùng, trong đó tập trung chủ yếu ở Đồng bằng sông Cửu Long và Bắc Bộ. Mục tiêu đến năm 2030, diện tích nuôi cá rô phi tại nước ta dự kiến đạt 43.000 - 45.000ha, với sản lượng 350.000 tấn nếu điều kiện thuận lợi và công nghệ được áp dụng hiệu quả hơn.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cá rô phi đạt 41 triệu USD với sản lượng 316 nghìn tấn. Trong 8 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá rô phi ước đạt 63,3 triệu USD, tăng gần ba lần so với con số 23 triệu USD của cùng kỳ năm 2024.

Xét về thị trường, Mỹ nhập khẩu nhiều nhất, chiếm 62% tỷ trọng trong tổng giá trị cá rô phi Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường. Nga đứng thứ hai với 13%, tương đương 1,8 triệu USD...

Chia sẻ về triển vọng xuất khẩu cá rô phi giai đoạn 2025 - 2030, Tổng Thư ký VASEP Nguyễn Hoài Nam cho biết, với sự quan tâm của Chính phủ, ngành thủy sản đang trong quá trình đa dạng hóa các loài nuôi thủy sản, trong đó cá rô phi được đánh giá là tiềm năng. Cùng với đó, mốiquan tâm của các doanh nghiệp trong việc phát triển nuôi trồng chế biến và xuất khẩu cá rô phi ngày càng tăng.

Đặc biệt, từ năm 2025, Mỹ áp thuế cao 45 - 54% với cá rô phi Trung Quốc, cùng các quy định kiểm soát xuất khẩu tại Quảng Đông và Hải Nam, làm nguồn cung Trung Quốc giảm, mở ra cơ hội cho Việt Nam. Cá rô phi Việt Nam được đánh giá chất lượng cao, sạch và an toàn, nhiều nhà máy đạt chứng nhận môi trường, xã hội và lao động (ASC), quản lý chất lượng (BAP); phù hợp thị hiếu Mỹ và EU.

Ngoài ra, chúng ta còn được hưởng lợi từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) để gia tăng cơ hội xuất khẩu, hình thành chuỗi giá trị khép kín; phấn đấu kim ngạch xuất khẩu vượt 100 triệu USD vào 2027, ưu tiên thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Đông.

Tăng cường hỗ trợ tín dụng và công nghệ

Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, trên thực tế ngành cá rô phi vẫn đối mặt với không ít thách thức như quy mô nuôi còn nhỏ lẻ, manh mún; thiếu liên kết chuỗi, hạ tầng chưa đồng bộ. Nuôi cá rô phi ở các địa phương phải đối mặt nhiều rủi ro do biến đổi khí hậu, dịch bệnh và môi trường nước suy giảm; chi phí đầu vào cao, đặc biệt là thức ăn, chiếm tới 65 - 70% tổng chi phí sản xuất.

Nguồn giống cá rô phi chủ yếu nhập khẩu, kiểm soát di truyền chưa đồng bộ nên tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh. Hiện, Việt Nam đang phát triển giống sinh trưởng nhanh, kháng bệnh nhưng chưa nhân rộng thương mại. Các yêu cầu nghiêm ngặt về tiêu chuẩn quốc tế, truy xuất nguồn gốc và biến động thuế quan trên thị trường toàn cầu cũng tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp...

Với định hướng phát triển cá rô phi thành ngành hàng xuất khẩu chủ lực, Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh, Việt Nam cần quy hoạch lại vùng nuôi phù hợp điều kiện sinh thái, đầu tư hạ tầng và gắn sản xuất với chế biến, tiêu thụ tại các địa bàn trọng điểm. Song song đó, hoàn thiện hệ thống giống chất lượng cao, áp dụng công nghệ nuôi tiên tiến như hệ thống nuôi tuần hoàn nước (RAS), sử dụng vi sinh vật tạo hạt lơ lửng trong nước (biofloc), nhằm tăng cường quản lý môi trường và an toàn dịch bệnh.

Việc phát triển thức ăn công nghiệp bền vững, tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết khép kín; xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu là hướng đi trọng tâm. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện cơ chế hỗ trợ tín dụng, chuyển giao công nghệ, truy xuất nguồn gốc và mở rộng chứng nhận VietGAP, ASC, BAP nhằm nâng cao chất lượng, giá trị và uy tín cá rô phi Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Việt Nam đứng trước thời điểm mang tính quyết định để định hình chiến lược phát triển ngành hàng cá rô phi xuất khẩu. Theo Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản - Việt Nam Hội đồng Xuất khẩu Đậu nành Mỹ (USSEC) TS. Bùi Ngọc Thanh, trọng tâm của chiến lược này là cần chuẩn hóa chất lượng sản phẩm, xây dựng chuỗi cung ứng ổn định và minh bạch, đồng thời tăng cường mối liên kết chặt chẽ giữa người nuôi, doanh nghiệp chế biến và hệ thống phân phối quốc tế.

Ngoài ra, việc nâng cao giá trị thương hiệu cá rô phi Việt Nam được xem là yếu tố then chốt, gắn liền với định hướng phát triển bền vững thông qua việc sử dụng nguồn nguyên liệu thân thiện với môi trường như đậu nành Mỹ.

Thời gian tới, đại diện VASEP đề xuất, ngành cá rô phi cần tập trung cải tiến sản xuất với giống chất lượng cao, kháng bệnh, mở rộng mô hình nuôi trồng trong môi trường khép kín và hợp tác doanh nghiệp thức ăn để giảm chi phí; nâng cao chế biến với fillet tự động, sản phẩm giá trị gia tăng và minh bạch chuỗi cung ứng. Đồng thời, hỗ trợ miễn thuế, quỹ thuê đất, bảo hiểm và đào tạo kỹ thuật; đẩy mạnh xúc tiến thương mại nhắm EU, Mỹ, Nhật và Trung Đông.

Riêng về vấn đề con giống, nhiều chuyên gia nhấn mạnh, nghề nuôi cá rô phi cần đầu tư đồng bộ vào kỹ thuật giống, quản lý môi trường, an toàn sinh học và cơ chế chuyển giao công nghệ.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/ca-ro-phi-huong-toi-mat-hang-xuat-khau-chu-luc-10393387.html