Cấp bách hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản số

Việc Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Hà Nội khởi tố, tạm giam ông Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình), Chủ tịch Tập đoàn NextTech với cáo buộc “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” trong dự án tiền số AntEx đã thu hút sự chú ý lớn của dư luận.

Sự việc xảy ra đúng thời điểm Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa, cho thấy tính cấp thiết của việc hình thành hành lang pháp lý minh bạch để bảo vệ nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro từ các mô hình tài chính mới.

Trước khi Nghị quyết 05/2025/NQ-CP được ban hành, hoạt động phát hành và giao dịch tài sản mã hóa ở Việt Nam gần như diễn ra trong vùng xám pháp lý – không bị cấm nhưng cũng chưa được thừa nhận. Theo giới chuyên gia, điều này khiến cả nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp công nghệ đều đối mặt với rủi ro pháp lý cao khi xảy ra tranh chấp.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), Việt Nam hiện có khoảng 17 triệu người nắm giữ tài sản mã hóa, đứng thứ 7 toàn cầu. “Nghị quyết 05/2025/NQ-CP là bước đi cần thiết để đưa thị trường ra khỏi trạng thái tự phát, tạo cơ sở pháp lý giúp Nhà nước quản lý minh bạch hơn”, ông Trung nói.

Ông Trung cho rằng, việc thí điểm giúp tách bạch giữa các hoạt động hợp pháp và mô hình lừa đảo, đa cấp trá hình. Tuy nhiên, ông Trung cảnh báo, khi thị trường có khung pháp lý, các nhóm gian lận sẽ không biến mất mà chuyển sang hình thức tinh vi hơn. Do đó, cần sớm hoàn thiện cơ chế bảo vệ nhà đầu tư, quy định rõ tiêu chuẩn về năng lực tài chính và hiểu biết công nghệ khi tham gia giao dịch.

Ban hành ngày 9/9/2025, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm. Đây là lần đầu tiên tài sản số được pháp luật Việt Nam công nhận là tài sản hợp pháp, tương đương động sản và bất động sản theo Bộ luật Dân sự.

Nghị quyết cho phép hình thành sàn giao dịch được cấp phép trong nước, tách biệt giữa nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, đồng thời khuyến khích phát triển mã hóa tài sản thực (RWA) – một xu hướng đang mở rộng toàn cầu.

Theo Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm), đây là bước chuyển mang tính bản lề. “Từ chỗ thị trường tự phát, nhà nước giờ đã chủ động quản lý bằng cơ chế pháp lý, giúp giảm thiểu rủi ro và tăng tính minh bạch”, ông Tú nói.

Ông Tú nhấn mạnh, thách thức lớn nhất hiện nay là hạ tầng kỹ thuật, quy trình cấp phép và cơ chế kiểm toán độc lập. “Tài sản mã hóa vận hành hoàn toàn trên nền tảng số, nên bảo mật và khả năng truy vết theo thời gian thực là điều kiện tiên quyết”, ông Tú nêu rõ.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch HĐQT Công ty Luật SBLAW cho rằng, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP là bước đột phá sau nhiều năm Việt Nam “loay hoay” trong vùng xám. Khi Chính phủ cho phép thành lập sàn giao dịch tài sản số, doanh nghiệp sẽ có cơ hội phát triển hợp pháp, còn cơ quan quản lý có cơ sở để thu thuế và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Ông Hà nhận định, cần sớm đào tạo nhân lực chuyên sâu về công nghệ blockchain trong cả khu vực công và tư. “Quản lý tốt phải đi đôi với hiểu biết công nghệ; nếu không, khung pháp lý sẽ khó bắt kịp thực tiễn,” ông Hà  nói.

Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Tô Trần Hòa – Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) cho biết, quy mô thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đã vượt 4.270 tỷ USD và có thể đạt 10.000 tỷ USD vào năm 2030. Đây là cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra bài toán quản lý rủi ro.

Ông Hòa nhấn mạnh, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP và Nghị quyết 222/2025/QH15 về Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam là hai nền tảng pháp lý then chốt. Theo quy định, các sàn tài sản số trong nước phải được Bộ Tài chính cấp phép; 6 tháng sau khi sàn đầu tiên vận hành, mọi giao dịch ngoài hệ thống sẽ bị xử lý tùy mức độ vi phạm.

Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải cũng cho rằng Việt Nam đang đi đúng hướng khi lựa chọn phương thức vừa quản lý, vừa kiến tạo. Không thể né tránh rủi ro, nhưng cũng không thể bỏ lỡ cơ hội đổi mới. Điều quan trọng là kiểm soát được mức độ an toàn của hệ thống, ông Bùi Hoàng Hải nêu quan điểm.

Từ vụ việc AntEx đến chính sách thí điểm Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, có thể thấy một điểm chung: đổi mới công nghệ luôn song hành với rủi ro pháp lý. Công nghệ blockchain, khi thiếu hành lang giám sát, rất dễ bị lợi dụng để chiếm đoạt tài sản. Nhưng nếu quản lý cứng nhắc, Việt Nam có thể đánh mất cơ hội tham gia dòng chảy kinh tế số toàn cầu.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng, thí điểm tài sản mã hóa không chỉ là cơ hội đầu tư, mà còn là “phép thử” cho năng lực quản lý nhà nước trong kỷ nguyên số. Cần một cách tiếp cận “mở cửa có kiểm soát” – khuyến khích sáng tạo, nhưng đồng thời bảo vệ người dân, đảm bảo trật tự và an toàn tài chính.

Khi hành lang pháp lý dần hoàn thiện, Việt Nam sẽ không còn đứng ngoài cuộc chơi tài sản số, mà tiến tới xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn và có trách nhiệm – nơi công nghệ thực sự phục vụ phát triển kinh tế và đời sống.

Quay trở lại vụ việc dự án tiền số AntEx, ngày 14/10, Công an Thành phố Hà Nội đã khởi tố vụ án liên quan dự án tiền ảo AntEx với bị can Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) và 9 đồng phạm.

Từ tháng 8 đến tháng 11/2021, nhóm này phát hành 33,2 tỷ token, huy động 4,5 triệu USDT (tương đương 117 tỷ đồng) từ khoảng 30.000 nhà đầu tư. Cơ quan điều tra đã tạm giữ và phong tỏa tài sản khoảng 900 tỷ đồng, gồm tiền, vàng, bất động sản và nhiều thiết bị liên quan

Dự án AntEx, từng được kỳ vọng phát triển stablecoin VNDT, nhưng chỉ sau thời gian ngắn, token (mã thông báo) AntEx sụt hơn 99% giá trị, khiến nhà đầu tư thua lỗ nặng. Sau đó, nội bộ dự án đấu tố nhau công khai trên mạng xã hội, khiến Bộ Công an và Công an thành phố Hà Nội phải vào cuộc điều tra.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/cap-bach-hoan-thien-khung-phap-ly-cho-tai-san-so-20251026084748815.htm