Phát triển thị trường nghệ thuật tại Việt Nam: Từ nhận diện thực tiễn đến định hình chiến lược bền vững

Thị trường nghệ thuật Việt Nam đang từng bước hình thành, nhưng vẫn đối mặt nhiều thách thức. Tại Hội thảo “Phát triển thị trường nghệ thuật ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” tổ chức mới đây ở Hà Nội, các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp... cùng bàn thảo hướng đi để xây dựng thị trường nghệ thuật chuyên nghiệp, lành mạnh và hội nhập.

Trong những năm gần đây, thị trường nghệ thuật Việt Nam đã bắt đầu định hình rõ nét hơn, với các sản phẩm, dịch vụ ngày càng phong phú về nội dung, hình thức và chất lượng. Từ hội họa, điện ảnh, đến các chương trình nghệ thuật trực tiếp, nghệ thuật Việt Nam đang từng bước mở rộng không chỉ trong nước mà còn hướng tới khán giả quốc tế. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia tại hội thảo, thị trường vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển, còn tồn tại nhiều "điểm nghẽn" về thể chế, cơ chế vận hành và năng lực cạnh tranh.

Toàn cảnh Hội thảo khoa học “Phát triển thị trường nghệ thuật ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp”.

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, đại diện Ban Tổ chức nhấn mạnh, để thị trường nghệ thuật Việt Nam có thể phát triển bền vững, cần tập trung vào việc hoàn thiện thể chế, chính sách và hạ tầng thị trường, đồng thời nâng cao chất lượng quản lý và năng lực tự chủ của các chủ thể sáng tạo. Thị trường chỉ thực sự phát triển khi các yếu tố cấu thành – từ nghệ sĩ, nhà sản xuất, đơn vị tổ chức, doanh nghiệp đến khán giả và nhà quản lý – được kết nối trong một hệ sinh thái đồng bộ và minh bạch.

Ba nhóm nội dung trọng tâm được thảo luận tại hội thảo gồm: Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển thị trường nghệ thuật, với ba lĩnh vực đại diện là điện ảnh, hội họa và các chương trình, sự kiện âm nhạc trực tiếp; Đánh giá thực trạng và xu hướng phát triển, trong đó tập trung nhận diện các cơ hội – thách thức, mô hình kinh doanh, năng lực quản trị và tác động của chuyển đổi số; Tham khảo kinh nghiệm quốc tế, rút ra bài học từ các mô hình thị trường nghệ thuật của những quốc gia có nền công nghiệp sáng tạo phát triển, qua đó đề xuất cơ chế và giải pháp phù hợp với Việt Nam.

Hội thảo nằm trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu cấp quốc gia vê "Phát triển thị trường nghệ thuật ở Việt Nam", do PGS.TS Đỗ Thị Thanh Thủy – Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam – chủ trì thực hiện.

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Đỗ Thị Thanh Thủy nhấn mạnh, việc phát triển thị trường nghệ thuật cần được nhìn nhận như một bộ phận cấu thành quan trọng của ngành công nghiệp văn hóa quốc gia, nơi hội tụ giữa giá trị sáng tạo, giá trị kinh tế và giá trị xã hội. Bà nhấn mạnh, nghệ thuật chỉ thực sự bền vững khi nó vận hành trong cơ chế thị trường lành mạnh, có cơ sở dữ liệu, chính sách thuế, quỹ hỗ trợ và khung pháp lý phù hợp với đặc thù sáng tạo nghệ thuật.

PGS.TS Đỗ Thị Thanh Thủy, đại diện Ban Tổ chức phát biểu tại Hội thảo.

Tuy nhiên, các chuyên gia tại hội thảo cho rằng, thị trường nghệ thuật Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn khởi phát, còn thiếu tính chuyên nghiệp và cơ chế vận hành đồng bộ. Các yếu tố nền tảng như chính sách, cơ sở hạ tầng, hệ thống phân phối, đào tạo nhân lực và khung pháp lý vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển của đời sống sáng tạo.

Các tham luận tại hội thảo tập trung vào ba lĩnh vực đại diện: điện ảnh, hội họa và các chương trình, sự kiện âm nhạc trực tiếp.

Ở lĩnh vực điện ảnh, nhiều ý kiến cho rằng cần có cơ chế hỗ trợ sản xuất và phát hành cho phim độc lập, đồng thời phát triển hệ thống rạp chiếu, nền tảng chiếu phim trực tuyến trong nước để hình thành thị trường cạnh tranh lành mạnh.

Với mỹ thuật, các chuyên gia đề xuất xây dựng sàn giao dịch nghệ thuật công khai, chuẩn hóa hoạt động định giá và bản quyền tác phẩm, qua đó tạo niềm tin cho nhà sưu tập, nhà đầu tư và nghệ sĩ trẻ.

Liên quan tới thị trường tổ chức sự kiện âm nhạc, đại biểu chỉ ra tiềm năng lớn nhưng cũng nhấn mạnh rủi ro trong quản lý, bản quyền và thuế, đề nghị ban hành cơ chế kiểm soát minh bạch hơn, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư dài hạn vào biểu diễn nghệ thuật.

Phần trình bày của TS Phạm Lan Hương (Trường ĐH Văn hóa TP. Hồ Chí Minh) tại Hội thảo.

Tại hội thảo, TS Phạm Lan Hương (Trường ĐH Văn hóa TP. Hồ Chí Minh) chia sẻ về hành trình hồi hương các tác phẩm hội họa Việt Nam từ Pháp, tiêu biểu là 29 tranh của Lê Thị Lựu và 236 tác phẩm của Lê Bá Đảng. Bà nhấn mạnh, đây không chỉ là hoạt động sưu tầm hay bảo tồn, mà là sự trở về của ký ức và di sản, thể hiện niềm tin và tình yêu quê hương của cộng đồng người Việt xa xứ. Theo bà, mô hình hợp tác giữa Nhà nước – học thuật – kiều bào trong quá trình này là minh chứng cho sức sống bền bỉ và khả năng hội nhập của mỹ thuật Việt Nam trong dòng chảy văn hóa toàn cầu.

Ths Nguyễn Cao Tùng (Nhà sáng lập, Giám đốc điều hành 1-All Stars) trình bày tham luận tại Hội thảo.

Ths Nguyễn Cao Tùng (Nhà sáng lập, Giám đốc điều hành 1-All Stars), đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc định lượng rủi ro thương mại và chuyên nghiệp hóa quy trình sản xuất phim. Ông đề xuất áp dụng Khảo sát bản dự tính (Test-screening) như một công cụ khoa học để dự báo thành công. Phương pháp này sử dụng Điểm trung bình bản dự tính làm thước đo then chốt, qua đó xác định: phim đạt trên 8/10 điểm có tiềm năng "bom tấn" (doanh thu trên 40 tỷ đồng), trong khi phim dưới 7.5/10 điểm được đánh giá có rủi ro cao và doanh thu thấp. Khuôn khổ này còn bao gồm các chỉ số Tài chính (ROI, Doanh thu) và Truyền thông (Sentiment Score, WOM), nhằm định hình một thị trường điện ảnh Việt Nam vận hành dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính.

• Thị trường sáng tạo âm nhạc đối diện với bài toán bản quyền

Một số ý kiến cũng đề cập đến yếu tố công nghệ và chuyển đổi số như công cụ không thể thiếu để nghệ thuật Việt Nam hòa nhập với xu thế toàn cầu. Việc ứng dụng các nền tảng số, blockchain, NFT, dữ liệu mở hay thực tế ảo có thể trở thành đòn bẩy giúp tác phẩm nghệ thuật Việt Nam tiếp cận khán giả mới, gia tăng giá trị kinh tế và quảng bá văn hóa hiệu quả hơn.

Kết thúc hội thảo, Ban tổ chức khẳng định đây là diễn đàn học thuật quan trọng, tạo nền tảng khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng chiến lược phát triển thị trường nghệ thuật Việt Nam trong giai đoạn tới. Những kiến nghị, giải pháp được đề xuất sẽ là cơ sở tham khảo để hoàn thiện đề án phát triển thị trường nghệ thuật Việt Nam, góp phần thực hiện mục tiêu chấn hưng văn hóa và phát triển công nghiệp văn hóa quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045./.

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/phat-trien-thi-truong-nghe-thuat-tai-viet-nam-tu-nhan-dien-thuc-tien-den-dinh-hinh-chien-luoc-ben-vung-20251025191237158.htm