Cau rớt giá, làng nghề Cao Nhân hoạt động cầm chừng

Làng nghề sấy cau xuất khẩu ở xã Cao Nhân (cũ), nay là phường Lê Ích Mộc (Hải Phòng) đang vào chính vụ, nhưng lại rơi vào cảnh đìu hiu vì cau rớt giá.

Giá cau tươi vụ năm 2025 chỉ 12.000 đồng/kg, bằng khoảng 20% giá cau tươi của năm 2025.

Lửa lò thưa vắng giữa vụ chính

Giữa tháng 12 dương lịch, tức cuối tháng 10 âm lịch năm 2025, nếu như cùng thời điểm này năm ngoái, 37 lò sấy cau ở Cao Nhân rực lửa, không khí mua bán cau tươi diễn ra nhộn nhịp, thì năm nay làng nghề lại trầm lắng. Thị trường tiêu thụ bấp bênh khiến toàn địa bàn chỉ còn chưa đến 10 lò sấy hoạt động cầm chừng để giữ nghề. Nhiều lò buộc phải tạm nghỉ do giá cau xuống thấp so với năm trước.

Theo anh Phạm Văn Tuân, Giám đốc Công ty TNHH Tân Thu, cơ sở của anh có 2 xưởng với tổng cộng 10 lò sấy cau, trong đó một xưởng sấy cau tươi trong nước, một xưởng sấy cau nhập khẩu từ Thái Lan và Myanmar. Năm 2024, các lò sấy của công ty hoạt động hết công suất ngày đêm nhờ nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc tăng cao, giá cau khô dao động từ 300.000 - 500.000 đồng/kg. Khi đó, cau tươi nhập khẩu có giá từ 50.000 - 60.000 đồng/kg, giúp cơ sở thu lãi đến 10 tỷ đồng, đồng thời tạo việc làm cho 50 lao động với thu nhập từ 200.000 - 500.000 đồng/ngày.

Thế nhưng, mùa vụ năm nay lại hoàn toàn trái ngược. Nhu cầu nhập khẩu từ thị trường nước ngoài giảm mạnh, có thời điểm anh Tuân chỉ vận hành chưa đến một nửa số lò sấy. Giá cau tươi hiện chỉ còn 12.000 đồng/kg, cau khô xuất khẩu khoảng 100.000 đồng/kg, giảm khoảng 5 lần so với năm 2024. Trước thực tế này, buộc anh phải tạm dừng nhập cau từ Thái Lan và Myanmar tại một số thời điểm, vừa sản xuất cầm chừng, vừa ngóng chờ thị trường khởi sắc trở lại.

Các lò sấy cau ở Cao Nhân được đầu tư hàng tỷ đồng nhưng đang hoạt động cầm chừng ngay giữa mùa cao điểm (từ tháng 7 đến tháng 11 âm lịch).

Tương tự, anh Hoàng Văn Hùng, chủ một xưởng sấy cau lớn tại Cao Nhân cho biết, năm trước, xưởng của anh luôn quá tải, lò sấy hoạt động ngày đêm, người lao động làm việc liên tục. Hiện nay, trung bình khoảng một tuần anh mới sấy một mẻ cau. Dàn máy móc hiện đại trị giá hơn 6 tỷ đồng rơi vào cảnh ngày chạy, ngày nghỉ.

Trước đây, xưởng của anh Hùng có thời điểm thu hút từ 50 - 70 lao động, nhưng hiện chỉ còn khoảng 10 người. Cau khô chất đầy kho nhiều ngày vẫn chưa thể xuất bán. Không chỉ sấy cau tại Cao Nhân, anh Hùng còn góp vốn mở 5 – 6 lò sấy ở miền Trung, song tình trạng tiêu thụ cũng ảm đạm tương tự. Từ đầu năm 2025 đến nay, các cơ sở của anh ở Hải Phòng cũng như miền Trung chỉ xuất được hơn 100 tấn cau khô, trong khi năm 2024 con số này lên tới gần 1.000 tấn.

Theo anh Hùng, do năm 2024 cau được giá “kỷ lục”, nhiều cơ sở mạnh dạn đầu tư hàng tỷ đồng để mở rộng, cải tạo lò sấy. Đến vụ này, tất cả đều rơi vào thế bị động khi cau khô tồn kho lớn nhưng không tiêu thụ được. Riêng xưởng của anh Hùng lỗ gần 40 tỷ đồng, các cơ sở nhỏ khác lỗ từ 1 đến vài tỷ đồng. Để duy trì hoạt động, nhiều chủ lò phải vay mượn, thế chấp ngân hàng để bám nghề. Không có hợp đồng ràng buộc, các cơ sở thường xuyên bị đối tác ép giá.

Cần hướng đi bền vững

Việc làm của người lao động địa phương không ổn định vì các lò sấy cau hôm đỏ lửa, hôm tắt lửa.

Doanh thu sụt giảm mạnh tại các cơ sở chế biến cau khô kéo theo hệ lụy về lao động. Nhiều người, nhất là lao động trung tuổi, không còn việc làm ổn định, mất nguồn thu nhập thường xuyên. Bà Nguyễn Thị Tỏa, hơn 60 tuổi, ở làng cau Cao Nhân cho biết, nếu cùng thời điểm năm trước, cả làng nhộn nhịp hàng trăm người nhặt cau, sấy cau với thu nhập từ 300.000 - 500.000 đồng/ngày, thì nay số lò sấy hoạt động giảm hẳn, số lao động thời vụ cũng giảm xuống còn vài chục người. Thu nhập của bà cao nhất chỉ khoảng 200.000 đồng/ngày, lại không đều, có việc rồi lại nghỉ.

Thực tế cho thấy, dù đã hình thành và phát triển gần 30 năm, làng nghề chế biến cau Cao Nhân vẫn trong tình trạng phát triển thiếu ổn định. Việc mua bán của các cơ sở chủ yếu dựa vào mối quan hệ quen biết, hợp đồng riêng lẻ, thiếu ràng buộc pháp lý. Trong khi đó, sản phẩm cau mới dừng lại ở khâu chế biến thô, chưa có tem mác, thương hiệu, nên giá trị thấp và phụ thuộc hoàn toàn vào phía đối tác thu mua. Chị Nguyễn Thị Dung, chủ một cơ sở sấy cau tại đây cho biết người làm nghề sấy cau vừa làm vừa nghe ngóng thị trường.

Các cơ sở chế biến cau cần chủ động hơn trong việc nắm bắt thông tin thị trường, điều tiết sản lượng thu mua và chế biến. Làng nghề cau Cao Nhân cần được tổ chức theo mô hình hợp tác xã hoặc hiệp hội nhằm quy tụ các hộ sản xuất, hỗ trợ nhau về vốn, đầu vào, đầu ra, đồng thời từng bước xây dựng quy trình chế biến chuyên nghiệp, có nhãn mác, thương hiệu rõ ràng.

BÙI HƯƠNG

Nguồn: https://baohaiphong.vn/cau-rot-gia-lang-nghe-cao-nhan-hoat-dong-cam-chung-529825.html