Cấu trúc thành thị và nông thôn trong nền kinh tế

Dữ liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, dân số thành thị tăng liên tục trong giai đoạn 2010 - 2022 trong khi tốc độ tăng dân số của khu vực nông thôn là âm hoặc tăng không đáng kể trong nhiều năm. Năm 2010, dân số thành thị tăng 3,42%, dân số nông thônn để tăng 0,28%. Năm 2014, dân số thành thị tăng mạnh 4,88% trong khi dân số nông thôn tăng trưởng âm 0,64%. Năm 2022, dân số thành thị tăng 2,15% còn dân số nông thôn chỉ tăng 0,3%. Cùng với đó, cơ cấu dân số của khu vực đô thị tăng từ 30,4% năm 2010 lên 37,6% năm 2022. Hai diễn biến này cơ bản là do quá trình xây dựng và đô thị hóa (tỷ lệ sinh ở đô thị không cao như ở nông thôn).

Bên cạnh đó, khi sử dụng mô hình nhân khẩu kinh tế kiểu Miyazawa, có thể rút ra một số nhận xét đáng chú ý. Đó là, tiêu dùng cuối cùng của dân cư khu vực nông thôn lan tỏa đến thu nhập của khu vực thành thị nhiều hơn tiêu dùng cuối cùng của dân cư thành thị lan tỏa đến thu nhập của khu vực nông thôn (0,093 so với 0,079). Chi tiêu dùng của Chính phủ (chi thường xuyên) cũng cơ bản lan tỏa đến thu nhập của khu vực thành thị; nhân tố này lan tỏa đến thu nhập của khu vực thành thị gấp 3,09 lần so với lan tỏa đến thu nhập khu vực nông thôn.

Cùng với đó, một đơn vị xuất khẩu hàng hóa hầu như lan tỏa đến thu nhập rất ít ỏi, cho cả thành thị và nông thôn. Xuất khẩu dịch vụ cơ bản lan tỏa đến thu nhập của khu vực thành thị được ghi nhận là lớn hơn khu vực nông thôn. Xuất khẩu hàng hóa lan tỏa kém đến khu vực thành thị, vì sản phẩm nông, lâm, thủy sản vẫn chưa bị gia công hóa toàn diện như sản phẩm của công nghiệp chế biến. Điều này cũng có nghĩa là tỷ lệ chế biến sâu của nông sản xuất khẩu còn khá kém.

Về tổng quát, bình quân một đơn vị cầu cuối cùng của khu vực nông thôn lan tỏa đến thu nhập chung cao hơn một đơn vị cầu cuối cùng của khu vực thành thị (0,236 so với 0,152). Hầu hết cầu cuối cùng của nông, lâm nghiệp, thủy sản và công nghiệp chế biến chế tạo sản phẩm nông nghiệp lan tỏa đến thu nhập của khu vực nông thôn cao hơn mức bình quân chung.

Nói chung, tiêu dùng cuối cùng của khu vực nông thôn lan tỏa mạnh hơn tiêu dùng cuối cùng của khu vực thành thị. Nó không chỉ gây ra tác động lan tỏa đến giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm và thu nhập của chính họ mà còn tạo ra tác động lan tỏa đến giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm và thu nhập của khu vực thành thị khá mạnh.

Như vậy có thể thấy việc đô thị hóa cần gắn với cấu trúc ngành của nền kinh tế. Hy vọng, nghiên cứu này có thể phần nào giúp các nhà quản lý cân nhắc các lựa chọn khi hoạch định chính sách phát triển nói chung và chính sách kinh tế nói riêng, để đất nước sớm đạt được sự thịnh vượng bao trùm.

Nguồn