Chanh không hạt có nhiều ưu điểm
Cây chanh không hạt (Citrus latifolia, Lime), còn được gọi là chanh tứ quý, là giống chanh do John T. Bearss lai tạo năm 1895 tại California (Mỹ). Đây là loại cây có chiều cao trung bình, tán lá rộng, sinh trưởng tốt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới với ngưỡng nhiệt độ lý tưởng từ 20 - 30°C. Khi nhiệt độ xuống dưới 10°C, cây phát triển chậm và khó ra hoa đậu quả.
Cây có khả năng chịu hạn tương đối nhưng vẫn cần được cung cấp nước đầy đủ để duy trì năng suất. Cây thích hợp trên nhiều loại đất như đất đồi, đất cát ven biển, đất phèn, nhưng phát triển tốt nhất trên đất phù sa với độ pH từ 5,5 - 6,5.
Giống chanh này sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật. Quả không có hạt hoặc chỉ có rất ít hạt, đây là ưu điểm lớn đối với thị trường tiêu dùng và chế biến, giúp nước chanh không bị lẫn vị đắng. Kích thước quả lớn, đường kính 5-6 cm, trung bình 7-8 quả/kg, đáp ứng tiêu chuẩn thẩm mỹ của các thị trường khó tính.
Vỏ chanh mỏng, lượng nước nhiều, vị chua thanh và thơm nhẹ, ít chua gắt, không đắng và ít xảy ra hiện tượng đắng vỏ khi pha nước nóng. Quả có thể bảo quản lâu ở điều kiện thường, thuận lợi cho vận chuyển xa và xuất khẩu.
Chanh không hạt cho trái quanh năm, có thể thu hoạch sau 2 năm trồng và tuổi thọ đạt trên 10 năm. Năng suất cao và ổn định, phổ biến 20-40 tấn/ha tùy điều kiện canh tác. Giống chanh này có sức chống chịu tốt, đặc biệt ít bị ảnh hưởng bởi bệnh vàng lá gân xanh (Greening) - loại bệnh đang gây thiệt hại nặng cho nhiều loại cây có múi khác.
Trên thế giới, chanh không hạt được trồng ở nhiều quốc gia, song Mexico, Brazil và Mỹ là những nước sản xuất và xuất khẩu lớn nhất. Chanh được xem là loại “siêu thực phẩm” nhờ giá thành thấp nhưng mang lại giá trị cao, từ bảo vệ sức khỏe, tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, đào thải độc tố, lợi tiểu, làm đẹp và phục vụ sinh hoạt gia đình. Nhu cầu tiêu thụ chanh lớn tại các quốc gia có khí hậu nóng. Năm 2024, thị trường chanh toàn cầu đạt khoảng 46 tỷ USD, riêng khu vực châu Á - Thái Bình Dương chiếm khoảng 31 tỷ USD. Các thị trường nhập khẩu lớn gồm Trung Đông (UAE, Ả Rập Xê Út, Qatar, Oman) và châu Âu (Hà Lan, Anh, Đức, Pháp), đặc biệt phục vụ ngành pha chế và chế biến thực phẩm.
Chanh không hạt được người dân Nam Bộ du nhập từ cuối thế kỷ XX. Từ năm 2012, chanh không hạt phát triển mạnh nhất ở đồng bằng sông Cửu Long rồi lan rộng ra miền Trung và miền Bắc.
Hiện riêng đồng bằng sông Cửu Long có gần 15.000 ha trồng chanh không hạt, trong đó Long An (nay một phần thuộc Tây Ninh) chiếm hơn 11.000 ha.
Triển vọng ở Nghệ An
Nghệ An vốn là tỉnh có truyền thống trồng chanh, nhưng chanh ta vẫn bộc lộ những hạn chế như nhiều hạt, khó rải vụ và khó đáp ứng yêu cầu chế biến, xuất khẩu, nên chủ yếu phục vụ thị trường nội địa. Xuất phát từ thực tế đó, năm 2017, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật (Sở Khoa học và Công nghệ Nghệ An) phối hợp với các xã ở huyện Đô Lương (cũ) triển khai dự án du nhập, sản xuất giống và trồng thử nghiệm chanh không hạt.
Kết quả cho thấy cây thích nghi tốt với điều kiện sinh thái của địa phương hiện nay như ở Bạch Ngọc, Văn Hiến, Thuần Trung năng suất đạt khoảng 28 tấn/ha. Sau đó, mô hình tiếp tục được thử nghiệm tại Hưng Nguyên (cũ) và Quỳnh Lưu (cũ).
Tại các xã Bạch Ngọc, Thuần Trung, diện tích chanh không hạt đã mở rộng hơn 20 ha với năng suất ổn định, cho thu nhập từ 300 - 400 triệu đồng/ha. Trong bối cảnh cây cam - cây chủ lực của tỉnh - đang bước vào giai đoạn thoái hóa do bệnh Greening, cùng với lợi thế có Tập đoàn Nafood (đơn vị xuất khẩu, chế biến trái cây lớn và có kinh nghiệm với sản phẩm chanh tại Long An) hoạt động trên địa bàn, chanh không hạt nổi lên như một lựa chọn tiềm năng để bổ sung vào chương trình phát triển cây có múi của Nghệ An.
Trên cơ sở Đề án phát triển cây có múi của tỉnh, ngành Nông nghiệp cần khảo sát kỹ các vùng đất có điều kiện thích hợp như vùng bán sơn địa, đất đồi, đất phù sa ven sông để quy hoạch mở rộng diện tích theo hướng chọn lọc, tránh phát triển ồ ạt. Trung tâm Khuyến nông tỉnh nên xây dựng các mô hình trình diễn tại những địa bàn thuận lợi để người dân học tập. Đặc biệt, các vùng trồng cam đang thoái hóa cần được hỗ trợ chuyển đổi sang trồng chanh không hạt để tận dụng quỹ đất, hạ tầng, thiết bị và kinh nghiệm canh tác cây có múi của nông dân.
Tỉnh cần định hướng phát triển các vùng trồng tập trung quy mô lớn từ 100 ha trở lên để áp dụng đồng bộ công nghệ và quản lý sản xuất. Nông dân cần được đào tạo áp dụng VietGAP/GlobalGAP ngay từ đầu nhằm đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu và hệ thống siêu thị. Hệ thống tưới tiết kiệm nước, đặc biệt là tưới nhỏ giọt, cần được ưu tiên đầu tư để chủ động nguồn nước trong mùa khô - vấn đề rất quan trọng đối với Nghệ An. Song song đó, cần tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật xử lý ra hoa, đậu quả trái vụ để thu hoạch vào thời điểm giá cao, thường từ tháng 4 đến tháng 8 hằng năm.
Các hợp tác xã hoặc tổ hợp tác cần được củng cố để làm đầu mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu. Tỉnh cần khuyến khích ký hợp đồng bao tiêu dài hạn giữa nông dân, HTX và các doanh nghiệp như Nafood ngay từ khi vườn chanh bắt đầu cho trái. Ngoài xuất khẩu quả tươi, nên thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến quy mô vừa và nhỏ như sản xuất nước cốt chanh cô đặc, chanh đông lạnh, tinh dầu chanh để tăng khả năng tiêu thụ, ổn định giá và nâng cao giá trị. Việc quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói theo tiêu chuẩn nhập khẩu của EU, Trung Quốc phải được thực hiện chặt chẽ, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng truy xuất nguồn gốc.
Với suất đầu tư khoảng 150 -170 triệu đồng/ha, tỉnh cần có chính sách hỗ trợ vốn để nông dân mạnh dạn chuyển đổi mô hình. Phát triển cây có múi vẫn là định hướng lớn của Nghệ An, song trong bối cảnh cây cam suy giảm do dịch bệnh, việc chuyển đổi giống cây là cần thiết.
Từ kết quả thử nghiệm thành công, khả năng chủ động giống và lợi thế về tiêu thụ, chế biến từ các doanh nghiệp sẵn có, việc phát triển vùng nguyên liệu chanh không hạt là hướng đi phù hợp. Với sự quan tâm của chính quyền, sự vào cuộc của doanh nghiệp và người dân, cây chanh không hạt có thể trở thành cây chủ lực phục vụ chế biến và xuất khẩu của Nghệ An trong những năm tới.
Nguồn: https://baonghean.vn/chanh-khong-hat-giong-moi-hua-hen-o-nghe-an-10312720.html
Bình luận (0)