Chip Nexperia bị siết, sản xuất ô tô toàn cầu lao đao

Các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang kích hoạt kịch bản khẩn cấp trước nguy cơ thiếu hụt chip bán dẫn ô tô, sau khi chính phủ Hà Lan nắm quyền kiểm soát Nexperia và Trung Quốc chặn xuất khẩu sản phẩm hoàn thiện của công ty này. Honda đã cắt giảm sản lượng tại Bắc Mỹ, Volkswagen cho biết sớm nhất đến tuần tới nguồn cung của họ mới có thể ảnh hưởng, còn Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu cảnh báo dây chuyền lắp ráp có thể dừng chỉ trong vài ngày nếu không có giải pháp.

Tác nhân gây đứt gãy: một nhà cung ứng chip then chốt

Diễn biến bắt đầu từ cuối tháng trước, khi chính phủ Hà Lan nắm quyền kiểm soát Nexperia, nhà sản xuất bán dẫn khối lượng lớn phục vụ ô tô, điện tử tiêu dùng và các ngành công nghiệp khác. Quyết định được cho là sau khi Hoa Kỳ nêu lo ngại an ninh và viện dẫn nguy cơ công nghệ của công ty “sẽ không khả dụng trong trường hợp khẩn cấp”. Trung Quốc sau đó chặn xuất khẩu các sản phẩm hoàn thiện của Nexperia, khiến ngành ô tô châu Âu báo động.

Các nhà sản xuất ô tô Đức đặc biệt nhạy cảm do phụ thuộc lớn vào các nhà cung cấp nội địa “Tier 1” và hệ sinh thái sản xuất địa phương như Nexperia, dù phần lớn sản xuất của công ty này đã chuyển sang Trung Quốc. Nexperia cho biết đang xin miễn trừ hạn chế xuất khẩu và nỗ lực giảm thiểu tác động, trong khi Wingtech Technology – chủ sở hữu Trung Quốc của Nexperia – lên án hành động của chính phủ Hà Lan và tuyên bố sẽ sử dụng mọi con đường pháp lý để bảo vệ quyền lợi.

Sóng xung kích đầu tiên: Honda giảm sản lượng, các hãng còn lại mở “phòng chiến lược”

Honda Motor là nhà sản xuất đầu tiên trong tuần này giảm sản lượng do vấn đề liên quan đến chip từ Nexperia. Ảnh hưởng bao phủ tất cả các nhà máy chính tại Bắc Mỹ, gồm các cơ sở lắp ráp lớn và hỗ trợ tại Mỹ, Canada và Mexico. Hãng mô tả đây là tình huống “bất ổn” và cho biết đang điều chỉnh chiến lược sản xuất để quản lý chặt nguồn phụ tùng và đáp ứng nhu cầu khách hàng.

Volkswagen cho biết sớm nhất đến tuần tới nguồn cung mới có thể ảnh hưởng đến sản xuất. Các nhà sản xuất lớn khác thông báo đang theo dõi sát diễn biến và tìm cách giảm thiểu gián đoạn. Stellantis thiết lập “phòng chiến lược” liên chức năng để ứng phó hằng ngày. Nhiều hãng xác nhận với CNBC rằng các “phòng chiến lược” đã trở thành hoạt động thường trực kể từ khi đại dịch Covid gây đứt gãy chuỗi cung ứng từ năm 2020.

Những con chip “cũ” nhưng là mạch sống của xe

MEMA – hiệp hội các nhà cung cấp xe lớn nhất tại Mỹ – nhấn mạnh chip và điốt là nền tảng cho vô số linh kiện, từ hệ thống thông tin giải trí đến tay nắm cửa, hệ thống lái và phanh. Chỉ thiếu một điốt hoặc chip cũng đủ dừng cả dây chuyền. Theo S&P Global Mobility, các chip bị ảnh hưởng lần này là nhóm bán dẫn cũ, đảm nhiệm các chức năng cơ bản như cần gạt nước và điều khiển cửa sổ – các mảng gần như không có nhiều nguồn thay thế.

Bài học từ đợt thiếu chip năm 2021 vẫn còn nguyên: các hãng đã “rất giỏi” tối đa hóa mua linh kiện, nhưng với những bán dẫn phổ thông lại đóng vai trò sống còn, việc thay thế không thể diễn ra trong ngày một ngày hai.

Góc nhìn lãnh đạo: bài toán chính trị hơn là kỹ thuật

Lãnh đạo nhiều hãng xe mô tả đây là vấn đề của toàn ngành và nhấn mạnh tính chất chính trị của khủng hoảng. Giám đốc điều hành Stellantis, Antonio Filosa, cho biết công ty đang quản trị vấn đề theo ngày với các hành động cụ thể để kéo dài thời gian hoạt động. Giám đốc điều hành Ford Motor, Jim Farley, gọi đây là “vấn đề chính trị” và nói Ford đang làm việc với chính quyền Mỹ và Trung Quốc để tìm lối ra, đồng thời kêu gọi một “bước đột phá nhanh chóng” để tránh tổn thất sản lượng quý IV cho toàn ngành.

Giám đốc điều hành General Motors, Mary Barra, đánh giá đây là “vấn đề của ngành”, cho biết các nhóm đang làm việc 24/7 với đối tác chuỗi cung ứng nhằm giảm thiểu gián đoạn, và sẽ cập nhật khi cần thiết do tình hình “rất biến động”. Ở châu Âu, Giám đốc điều hành Mercedes-Benz, Ola Källenius, nhận định đây là tình huống do chính trị gây ra, vì vậy giải pháp cũng nằm ở không gian chính trị – chủ yếu giữa Mỹ và Trung Quốc – với châu Âu bị kẹt ở giữa.

Áp lực ngắn hạn: cảnh báo dừng dây chuyền trong vài ngày

ACEA cho biết các nhà sản xuất ô tô đang tiến gần kịch bản đóng cửa dây chuyền do thiếu chip, bốn năm sau cuộc khủng hoảng tương tự trong đại dịch. Tổng Giám đốc Sigrid de Vries kêu gọi các bên liên quan tăng cường nỗ lực tìm giải pháp ngoại giao để thoát khỏi tình thế cấp bách.

Ngành công nghiệp kỳ vọng cuộc gặp trong tuần này giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại châu Á có thể giúp hạ nhiệt, nhưng đến nay chưa có giải pháp cụ thể nào được công bố.

Mốc thời gian đáng chú ý

Thời điểm	Sự kiện
Cuối tháng trước	Chính phủ Hà Lan nắm quyền kiểm soát Nexperia; Trung Quốc chặn xuất khẩu sản phẩm hoàn thiện
Tuần này	Honda giảm sản lượng tại Bắc Mỹ do chip từ Nexperia
30/10	Volkswagen cho biết sớm nhất đến tuần tới nguồn cung mới có thể ảnh hưởng sản xuất; Stellantis họp nhà đầu tư, nhấn mạnh quản trị hằng ngày
29/10	Giám đốc điều hành Mercedes-Benz phát biểu về tính chất chính trị của vấn đề trong buổi công bố doanh thu quý

Kết luận: chốt chặn mỏng manh của chuỗi cung ứng ô tô

Khủng hoảng quanh Nexperia phơi bày điểm nghẽn ở những bán dẫn tưởng như “bình thường” nhưng là chốt chặn mạch sống của ô tô. Từ điốt đến chip điều khiển cơ bản, bất kỳ mắt xích nào đứt gãy cũng có thể khiến cả dây chuyền dừng lại. Trong khi các hãng xe thiết lập “phòng chiến lược” và săn tìm nguồn thay thế, lời giải nhiều khả năng phụ thuộc vào tiến triển ngoại giao và quyết định chính sách. Cho đến khi có miễn trừ xuất khẩu hoặc thỏa thuận tháo gỡ, ngành ô tô toàn cầu sẽ phải vận hành trong trạng thái cảnh báo cao, ưu tiên duy trì thời gian hoạt động và giảm thiểu gián đoạn ở mức tối đa.