AI – công nghệ mở đường cho đổi mới giáo dục nghề nghiệp
Theo ThS. Lê Việt Cường, AI đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục nghề nghiệp – nơi trực tiếp đào tạo nguồn nhân lực cho sản xuất, dịch vụ và đổi mới công nghệ. Việc ứng dụng AI giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, cá nhân hóa học tập, phát triển năng lực số và khả năng thích ứng của đội ngũ giảng viên, học viên.
Vài năm gần đây, một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam đã bắt đầu tiếp cận công nghệ này thông qua các mô hình thử nghiệm: Trường Cao đẳng Điện tử - Điện lạnh Hà Nội ứng dụng AI trong các môn học về nhận dạng vật thể, phát hiện hành vi; Trường Cao đẳng FPT Polytechnic tích hợp ChatGPT API để hỗ trợ thiết kế bài học và chấm điểm tự động; Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội kết hợp AI và thực tế ảo (VR) trong đào tạo nghề cơ khí chính xác, vận hành máy CNC; Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp phối hợp với Microsoft Việt Nam triển khai chương trình “AI for Vocational Skills” giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng số cơ bản.
“AI giúp giảng viên tiết kiệm thời gian soạn bài, học viên được học theo năng lực cá nhân, còn nhà trường có thêm dữ liệu để cải tiến chương trình đào tạo”, ông Cường nhận định.
Theo ông Cường, dù đã có những mô hình thí điểm đáng chú ý, nhưng tỷ lệ ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp vẫn chưa đến 10%.
Nguyên nhân chủ yếu đến từ 04 yếu tố: Thiếu nhân lực am hiểu công nghệ và dữ liệu: Nhiều giảng viên, cán bộ quản lý chưa được đào tạo chuyên sâu về AI; Hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ: Cơ sở vật chất, đường truyền internet, hệ thống dữ liệu còn hạn chế, đặc biệt tại các địa phương; Thiếu cơ chế và hành lang pháp lý: Chưa có chính sách khuyến khích hợp tác giữa doanh nghiệp công nghệ và các trường nghề; Lo ngại về chi phí và bảo mật dữ liệu: Việc đầu tư công nghệ còn tốn kém, trong khi các vấn đề bảo vệ dữ liệu học tập chưa được đảm bảo rõ ràng.
Để khắc phục, ông Cường đề xuất tăng cường bồi dưỡng năng lực số cho giảng viên và cán bộ quản lý, đặc biệt về kỹ năng sử dụng công cụ AI trong thiết kế, giảng dạy và đánh giá học tập. Bên cạnh đó, cần phát triển bộ công cụ và học liệu mở về AI, đồng thời khuyến khích hợp tác giữa doanh nghiệp và trường nghề để xây dựng mô hình ứng dụng cụ thể, phù hợp từng ngành nghề.
AI là cơ hội và thách thức cho giáo dục nghề nghiệp Việt Nam
Cùng quan điểm, ông Nguyễn Thành Hưng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Quan hệ quốc tế (Văn phòng Chính phủ) cho rằng, AI là công cụ then chốt giúp hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp 4.0.
“AI có thể tự động hóa quy trình, phân tích dữ liệu lớn và cá nhân hóa trải nghiệm học tập, giúp nâng cao hiệu quả đào tạo nghề”, ông Hưng nhấn mạnh.
Ông cũng dẫn chứng nhiều mô hình ứng dụng AI tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như: Trợ giảng ảo, chatbot hỗ trợ học viên, phản hồi học tập nhanh; Mô phỏng kỹ năng nghề bằng AI kết hợp AR/VR, hướng dẫn từng bước trong lắp ráp, sửa chữa thiết bị; Công nghệ nhận dạng giọng nói và phiên âm hỗ trợ học viên có năng lực đặc biệt hoặc hạn chế.
Tuy nhiên, theo ông Hưng, ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp cũng đang đối mặt với nhiều rào cản lớn: Hạ tầng và nguồn lực hạn chế: Đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, nơi cơ sở vật chất và mạng lưới internet chưa đủ mạnh.
Phương pháp đào tạo truyền thống: giáo dục nghề nghiệp nhấn mạnh thực hành trực tiếp, trong khi AI thiên về mô phỏng số - việc dung hòa hai yếu tố này là thách thức không nhỏ; Vấn đề đạo đức và phụ thuộc công nghệ: Lo ngại học viên “ỷ lại” vào AI, giảm tư duy tự học và sáng tạo.
Để AI phát huy hiệu quả thực chất trong giáo dục nghề nghiệp, ông Hưng cho rằng các cơ sở đào tạo cần xây dựng chiến lược chuyển đổi số rõ ràng, xác định mục tiêu ứng dụng AI cụ thể, đồng thời đầu tư hạ tầng công nghệ, đào tạo giảng viên, cán bộ quản lý về tư duy và kỹ năng số.
Quan trọng hơn, cần xây dựng nguyên tắc sử dụng AI có trách nhiệm, đảm bảo giáo viên và học viên vẫn là trung tâm của quá trình học tập, giữ vai trò chủ động và sáng tạo. Các trường nên thiết lập cơ chế đánh giá tác động của AI đến chất lượng đào tạo, kỹ năng đầu ra và khả năng việc làm của học viên.
“Ứng dụng AI trong giáo dục nghề nghiệp là xu hướng tất yếu, nhưng để khai thác hiệu quả, cần vượt qua các rào cản về hạ tầng, năng lực con người và phương pháp đào tạo. Khi công nghệ được kết hợp đúng cách với thực hành nghề, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam sẽ thực sự bước vào kỷ nguyên thông minh và hiệu quả hơn”, ông Hưng nhấn mạnh.
Bởi vậy, dù còn nhiều thách thức nhưng AI đang mở ra hướng đi mới cho giáo dục nghề nghiệp Việt Nam nhằm hướng tới đào tạo nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng số, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế trong thời đại 4.0.
Nguồn: https://congluan.vn/chua-den-10-co-so-giao-duc-nghe-nghiep-ung-dung-ai-thuong-xuyen-10316811.html
![[Ảnh] Bế mạc Hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/06/1762404919012_a1-bnd-5975-5183-jpg.webp)
Bình luận (0)