Chuyển đổi số trong hợp tác xã nông nghiệp - Từ ghi chép số đến quản trị thông minh

Trong bối cảnh sản phẩm nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự minh bạch, chất lượng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, chuyển đổi số (CĐS) đã trở thành hướng đi bắt buộc đối với các hợp tác xã (HTX) nếu muốn tham gia sâu vào chuỗi giá trị và đáp ứng yêu cầu của thị trường. Không còn dừng lại ở việc áp dụng máy móc hay thiết bị, CĐS trong HTX nông nghiệp hiện nay bao gồm cả thay đổi tư duy quản trị, cách vận hành, ghi chép và quản lý dữ liệu. Từ những thói quen tưởng chừng rất nhỏ như ghi nhật ký sản xuất, các HTX trên địa bàn tỉnh Tây Ninh đang từng bước hình thành hệ thống quản trị thông minh, tạo nền tảng quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thay đổi tư duy sản xuất

Tại HTX Nông nghiệp Mỹ Thạnh (xã Mỹ Thạnh), CĐS không bắt đầu bằng những phần mềm phức tạp mà từ việc thay đổi thói quen ghi chép của nông dân. Trước đây, mỗi thành viên tự ghi nhật ký sản xuất bằng sổ tay, đôi lúc ghi thiếu hoặc quên ghi khiến HTX khó tổng hợp thông tin khi doanh nghiệp (DN) thu mua hoặc cơ quan quản lý yêu cầu hồ sơ truy xuất.

Mọi việc chỉ thực sự thay đổi khi HTX áp dụng phần mềm FaceFarm để ghi chép nhật ký điện tử. Chỉ cần vài thao tác trên điện thoại, nông dân có thể cập nhật đầy đủ thời điểm xuống giống, bón phân, phun thuốc, tưới tiêu,… Toàn bộ dữ liệu được lưu trữ an toàn, có thể truy xuất bất cứ lúc nào.

Nhân viên Hợp tác xã Nông nghiệp Mỹ Thạnh kiểm tra nhật ký sản xuất của thành viên trên ứng dụng FaceFarm, bảo đảm dữ liệu được ghi chép đầy đủ và minh bạch

Giám đốc HTX Mỹ Thạnh Nguyễn Quốc Cường cho biết: “Thời gian đầu, không ít thành viên còn lo ngại, nhất là những người lớn tuổi vốn quen với giấy bút. Thế nhưng, khi được hướng dẫn và thấy được lợi ích thực tế, họ đã chủ động thay đổi. Khi chưa dùng nhật ký điện tử, HTX tốn thời gian cả tuần để gom hồ sơ sản xuất cho DN. Giờ chỉ cần vài phút đã có đầy đủ thông tin. Đặc biệt, DN tin tưởng hơn khi chúng tôi cung cấp dữ liệu minh bạch. Nông sản bán được giá cao hơn, nông dân làm đúng quy trình cũng cảm thấy phấn khởi”.

HTX Mỹ Thạnh hiện liên kết với các siêu thị và công ty thực phẩm tại TP.Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận, giúp nông sản của thành viên được tiêu thụ ổn định và bán giá cao hơn.

Nhân viên Hợp tác xã Nông nghiệp Mỹ Thạnh sơ chế và phân loại nông sản theo quy trình an toàn, bảo đảm chất lượng trước khi giao cho doanh nghiệp thu mua

Tại HTX Rau an toàn Mười Hai (xã Rạch Kiến), việc ghi nhật ký điện tử được xem là một trong những điều kiện bắt buộc khi gia nhập HTX. Với gần 20ha rau màu, chủ yếu là rau ăn lá (các loại cải), HTX đang sử dụng phần mềm Misa để số hóa toàn bộ quá trình sản xuất, từ gieo trồng, bón phân, chăm sóc đến thu hoạch, kèm nhắc nhở thời gian cách ly thuốc và cảnh báo vượt liều lượng.

Giám đốc HTX Rau an toàn Mười Hai Lê Văn Giấy chia sẻ: “Sau khi chuyển sang ghi nhật ký điện tử, đối tác đánh giá rất cao sự rõ ràng và dễ kiểm chứng trong quy trình sản xuất. Họ hoàn toàn yên tâm khi nhập hàng số lượng lớn vì mọi công đoạn đều có dấu vết điện tử. Nhờ đó, đơn hàng ổn định hơn, đầu ra nông sản cũng bền vững hơn”.

Hiện nay, các sản phẩm của HTX Rau an toàn Mười Hai chủ yếu được tiêu thụ tại chợ Bình Điền (TP.Hồ Chí Minh). Bên cạnh đó, HTX còn trực tiếp thu mua khoảng 30% sản lượng rau của thành viên để đưa vào tiêu thụ tại các siêu thị, cửa hàng rau an toàn với giá cao hơn thị trường từ 1.000-2.000 đồng/kg.

Hiệu quả mà nhật ký điện tử mang lại không chỉ ở sự thuận tiện trong quản lý mà còn thay đổi tư duy sản xuất. Bà Lê Thị Hồng - thành viên HTX Mỹ Thạnh, chia sẻ: “Ứng dụng dễ dùng lắm, có hướng dẫn từng bước. Mình ghi đầy đủ thì cuối vụ HTX có dữ liệu chính xác để làm việc với DN, còn nông sản của mình thì bán được giá cao hơn”.

Nhân viên Hợp tác xã Rau an toàn Mười Hai theo dõi và quản lý dữ liệu sản xuất qua phần mềm Misa, phục vụ truy xuất nguồn gốc và điều phối sản xuất

Tương tự, chị Đỗ Thị Kim Thoa - thành viên HTX Rau an toàn Mười Hai, cho biết nhờ sử dụng nhật ký điện tử, chị ý thức hơn trong việc tuân thủ thời gian cách ly thuốc, sử dụng vật tư đúng liều lượng. Ứng dụng còn có tính năng nhắc nhở và cảnh báo, giúp nông dân sản xuất an toàn hơn, hạn chế sai sót trong quá trình chăm sóc. “Trước kia làm theo thói quen, có khi vô tình dùng thuốc cận ngày thu hoạch. Giờ có hệ thống cảnh báo nên tôi yên tâm hơn. Rau chất lượng hơn, bán được giá hơn” - chị Thoa nói.

Từ việc ghi chép đúng, đủ và kịp thời, các HTX đã chủ động hơn rất nhiều trong quá trình truy xuất nguồn gốc. Khi DN yêu cầu hồ sơ, HTX không phải tốn thời gian gom sổ sách từ từng thành viên mà chỉ cần xuất báo cáo từ hệ thống. Điều này giúp rút ngắn thời gian, tăng độ tin cậy và đặc biệt là tạo lợi thế cạnh tranh cho các HTX trong bối cảnh thị trường ngày càng đề cao tính minh bạch.

Hướng đến quản trị thông minh

CĐS tại các HTX nông nghiệp không dừng lại ở nhật ký điện tử mà đang hướng đến mô hình quản trị thông minh. Nhiều HTX trên địa bàn tỉnh đã bắt đầu sử dụng phần mềm quản lý thành viên, điều phối sản xuất theo vùng, quản lý kho vật tư, theo dõi doanh thu và liên kết dữ liệu với DN thu mua. Mặc dù còn ở quy mô nhỏ nhưng những mô hình này cho thấy khả năng mở rộng rất lớn trong tương lai.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Đình Xuân, CĐS trong HTX là quá trình lâu dài, không thể nóng vội và càng không thể làm theo phong trào. Ngành Nông nghiệp tỉnh đang triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ HTX, từ tập huấn kỹ năng sử dụng ứng dụng đến hỗ trợ xây dựng mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói và kết nối HTX với các sàn thương mại điện tử. Đây được xem là giải pháp căn cơ giúp HTX tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, đồng thời khẳng định uy tín thông qua khả năng truy xuất nguồn gốc minh bạch.

Hiện một số HTX lúa, rau màu đã bước đầu hình thành mô hình liên kết số giữa nông dân - HTX - DN, trong đó HTX đóng vai trò quản lý dữ liệu, nông dân ghi chép đúng quy trình và DN sử dụng dữ liệu đó để thu mua. Mô hình này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo sự gắn kết bền vững giữa các chủ thể trong chuỗi.

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp tỉnh tiếp tục đào tạo đội ngũ nhân lực CĐS tại cơ sở, mỗi HTX phải có ít nhất một cán bộ chuyên trách. Bên cạnh đó, nông dân - lực lượng quyết định sự thành công của CĐS trong nông nghiệp sẽ được hỗ trợ tập huấn, kỹ năng sử dụng thiết bị di động để ghi nhật ký sản xuất một cách chuẩn xác.

Nhìn từ thực tế tại HTX Mỹ Thạnh và HTX Rau an toàn Mười Hai, có thể thấy CĐS mang đến nhiều lợi ích: Nông dân sản xuất an toàn hơn, HTX quản lý hiệu quả hơn và DN yên tâm hơn khi thu mua. Nhiều DN ưu tiên mua hàng từ những HTX có hồ sơ điện tử đầy đủ, bởi tính minh bạch, giúp giảm rủi ro và nâng cao chất lượng sản phẩm. Điều này mở ra cơ hội lớn cho nông sản địa phương tiếp cận thị trường rộng lớn, không chỉ trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.

CĐS trong HTX nông nghiệp đang từng bước hình thành một hệ sinh thái sản xuất thông minh, trong đó mọi hoạt động đều có dữ liệu làm nền tảng. Từ ghi chép số đến quản trị thông minh, hành trình ấy tuy còn nhiều khó khăn nhưng là con đường tất yếu nếu HTX muốn phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập./.

Thanh Tùng

Nguồn: https://baolongan.vn/chuyen-doi-so-trong-hop-tac-xa-nong-nghiep-tu-ghi-chep-so-den-quan-tri-thong-minh-a207938.html