Cơ hội bứt tốc của tín dụng xanh

Trong bối cảnh Việt Nam theo đuổi mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, tín dụng xanh đang dần dịch chuyển từ nhánh tín dụng mang tính khuyến khích sang cấu phần quan trọng của hệ thống tài chính. Không chỉ là chuyện môi trường, tín dụng xanh ngày càng gắn chặt với bài toán tăng trưởng dài hạn, năng lực cạnh tranh và khả năng thích ứng của nền kinh tế.

Thực tế 5 năm qua, dư nợ tín dụng xanh tăng bình quân 21% mỗi năm, cao hơn đáng kể so với tốc độ tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế. Từ chỗ chỉ có 15 tổ chức tín dụng ghi nhận dư nợ xanh vào năm 2017, đến nay đã có 58 tổ chức tín dụng tham gia, phản ánh sự lan tỏa rõ nét của dòng vốn này trong hệ thống ngân hàng.

Tuy vậy, tín dụng xanh vẫn chủ yếu dựa vào “nỗ lực tự thân” của các ngân hàng thương mại. Phần lớn ưu đãi lãi suất, kỳ hạn hay điều kiện tín dụng đều được thiết kế từ chính nguồn lực của ngân hàng, trong khi chi phí vốn dài hạn, rủi ro công nghệ và thời gian hoàn vốn của các dự án xanh thường cao hơn mặt bằng chung. Điều này khiến tín dụng xanh dù tăng trưởng nhanh nhưng vẫn chưa bứt phá về quy mô và độ bao phủ.

Cục diện này sẽ thay đổi. Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội đã tạo nền tảng để Nhà nước trực tiếp tham gia hỗ trợ tín dụng xanh thông qua cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%/năm. Đối tượng thụ hưởng không chỉ là doanh nghiệp tư nhân mà còn bao gồm hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn hoặc áp dụng áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, các văn bản hướng dẫn đang được khẩn trương hoàn thiện. Trong đó, dự thảo Nghị định hỗ trợ lãi suất từ ngân sách cho doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình, cá nhân vay vốn tại ngân hàng thương mại để triển khai các dự án xanh, tuần hoàn, ESG (do Ngân hàng Nhà nước chủ trì soạn thảo) đã được Bộ Tư pháp thẩm định. Văn bản này dự kiến trình Chính phủ trong thời gian rất gần và sẽ có hiệu lực từ đầu năm 2026 tới.

Khi Nghị định này được ban hành, tín dụng xanh lần đầu tiên có sự hậu thuẫn rõ ràng từ ngân sách, thay vì chỉ dựa vào thiện chí và chiến lược riêng của từng ngân hàng. Nguồn lực công, nếu được thiết kế đúng cách, có thể giúp chia sẻ rủi ro, kéo dài kỳ hạn vốn và tạo động lực để các ngân hàng mạnh dạn mở rộng danh mục tín dụng xanh.

Một điểm thuận lợi quan trọng là danh mục phân loại dự án xanh đã được ban hành theo Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg ngày 4/7/2025. Việc có “ngôn ngữ chung” để nhận diện dự án xanh giúp tháo gỡ nút thắt kéo dài nhiều năm, giảm sự phân mảnh trong cách tiếp cận của các ngân hàng và tạo nền tảng cho chính sách hỗ trợ đi vào thực chất.

Dù cơ hội đang mở ra, năng lực tổ chức thực thi là vấn đề cần được quan tâm: làm thế nào để dòng vốn xanh thực sự chảy nhanh và đúng hướng? Trên thực tế, chính sách hỗ trợ lãi suất chỉ phát huy tác dụng khi được tích hợp trơn tru vào quy trình tín dụng hiện hữu của ngân hàng, thay vì trở thành “lớp thủ tục” bổ sung làm tăng chi phí tiếp cận vốn cho doanh nghiệp.

Nếu yêu cầu hồ sơ quá phức tạp, tiêu chí thẩm định cứng nhắc, hoặc trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý chưa được phân định rõ ràng, chính sách rất dễ rơi vào tình trạng “có ưu đãi nhưng khó dùng”. Khi đó, dòng vốn xanh không bị tắc ở khâu nguồn lực, mà bị nghẽn ngay trong chính quy trình triển khai. Ngược lại, một cơ chế đơn giản, minh bạch và đủ linh hoạt sẽ giúp chính sách hỗ trợ lãi suất thực sự trở thành chất xúc tác, thúc đẩy ngân hàng và doanh nghiệp cùng mạnh dạn dịch chuyển sang các mô hình tăng trưởng xanh và bền vững hơn.

Tín dụng xanh đang đứng trước cơ hội bứt phá. Sự nhập cuộc của Nhà nước thông qua cơ chế hỗ trợ lãi suất từ ngân sách có thể tạo ra cú hích thực sự cho dòng vốn quan trọng này. Nhưng cũng như nhiều chính sách hỗ trợ khác, thành công không chỉ phụ thuộc vào quyết tâm hay tốc độ ban hành văn bản, mà còn nằm ở chất lượng thiết kế và tính nhất quán trong triển khai.

Khi dòng vốn xanh được khơi thông đúng cách, lợi ích không chỉ dừng lại ở tăng trưởng tín dụng mà còn góp phần đưa nền kinh tế tiến gần hơn tới quỹ đạo phát triển bền vững, nơi tăng trưởng, môi trường và hiệu quả dài hạn là những mục tiêu không thể tách rời.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/co-hoi-but-toc-cua-tin-dung-xanh-10400779.html