Công nghiệp hỗ trợ cần "cú hích" về vốn và công nghệ để cất cánh

Nút thắt vốn, công nghệ: Rào cản thâm niên

Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) là nền tảng cốt lõi cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo quốc gia. Tuy nhiên, lĩnh vực này phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, tạo sự phụ thuộc lớn vào nguồn cung nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu.

Theo số liệu từ Bộ Công Thương, 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đạt kim ngạch xuất nhập khẩu kỷ lục, nhưng hơn 94% giá trị nhập khẩu là nguyên liệu, linh kiện – những sản phẩm CNHT hoàn toàn có khả năng sản xuất trong nước nếu được đầu tư mạnh mẽ. Tỷ lệ nội địa hóa thấp trong các ngành mũi nhọn như điện tử, ô tô và công nghệ cao phản ánh rõ sự yếu kém của nền tảng này.

Công nghiệp hỗ trợ cần "cú hích" về vốn và công nghệ để cất cánh - Ảnh 1. — Nhiều doanh nghiệp CNHT còn ở mức trung bình, khó cạnh tranh về độ chính xác...

Một trong những tác động chiến lược của Nghị định 205/2025/NĐ-CP là gián tiếp thiết lập cơ chế sàng lọc các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao. Thông qua quy định về liên kết chuỗi cung ứng, Nghị định đặt ra yêu cầu: các doanh nghiệp FDI muốn hưởng các chương trình hỗ trợ của Chính phủ phải có cam kết hợp tác và tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam tham gia.

Theo TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa TP. Hà Nội, thực trạng đáng báo động xuất phát từ ba "nút thắt" lâu năm, làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa. Đầu tiên là khó khăn về vốn và tiếp cận tín dụng dài hạn. Đầu tư vào CNHT đòi hỏi chi phí lớn cho máy móc, thiết bị công nghệ hiện đại và nhà xưởng đạt chuẩn quốc tế, với chu kỳ hoàn vốn kéo dài 5–7 năm. Phần lớn doanh nghiệp CNHT Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) vốn khiêm tốn, gặp rào cản lớn khi vay vốn dài hạn do thiếu tài sản thế chấp và hợp đồng ổn định, dẫn đến vòng luẩn quẩn: không có vốn thì không đổi mới công nghệ, không đổi mới thì không có hợp đồng FDI, không có hợp đồng thì không vay vốn ưu đãi.

Bên cạnh đó, theo ông Mạc Quốc Anh, doanh nghiệp Việt đối mặt với sự lạc hậu về công nghệ và quản trị chất lượng. Nhiều doanh nghiệp CNHT còn ở mức trung bình, khó cạnh tranh về độ chính xác, tốc độ và tiêu chuẩn sản xuất so với các đối thủ trong khu vực như Thái Lan, Malaysia…Các vấn đề quản lý chất lượng theo chuẩn quốc tế, thiết kế công nghiệp và sản xuất tinh gọn vẫn là điểm yếu cố hữu, khiến doanh nghiệp khó vượt rào cản kỹ thuật của các tập đoàn FDI.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng gặp phải rào cản tham gia chuỗi cung ứng FDI. Dù Việt Nam thu hút mạnh dòng vốn FDI, các tập đoàn đa quốc gia thường ưu tiên nhà cung ứng quen thuộc hoặc công ty FDI khác. Thiếu chương trình liên kết, hỗ trợ kỹ thuật và đánh giá năng lực bài bản khiến doanh nghiệp Việt đứng ngoài chuỗi giá trị có lợi nhuận cao.

"Doanh nghiệp CNHT của chúng ta đang 'đứng trên đôi chân không vững'. Họ cần vốn, cần công nghệ, nhưng điều họ cần hơn là một 'đường dẫn' chính thức, bền vững để kết nối với các 'ông lớn' FDI. Nếu không có cơ chế liên kết rõ ràng, dòng vốn FDI chỉ tạo tăng trưởng bề nổi, còn nền tảng công nghiệp nội địa vẫn trì trệ, khó đảm bảo an ninh kinh tế quốc gia", ông Mạc Quốc Anh, nhấn mạnh.

Đòn bẩy pháp lý, mở đường cho chuỗi cung ứng xanh

Trước những thách thức nêu trên, Chính phủ mới ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ 01/9/2025) sửa đổi, bổ sung quy định về phát triển CNHT. Nghị định được xem là "đòn bẩy" giải quyết điểm nghẽn cơ chế, vốn và thị trường, tạo cú hích mang tính cơ cấu cho CNHT bứt phá.

Nghị định 205 tập trung ba trụ cột: Tài chính – Thị trường – Tiêu chuẩn hóa. Về hỗ trợ tài chính và ưu đãi đầu tư, Nghị định tiếp tục các ưu đãi thuế, miễn giảm tiền thuê đất, đồng thời hỗ trợ trực tiếp lên đến 70% chi phí cho nghiên cứu, thử nghiệm, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực. Việc bổ sung quy định hỗ trợ bảo vệ môi trường định hướng CNHT phát triển xanh, bền vững, đồng bộ với chiến lược kinh tế tuần hoàn quốc gia.

Công nghiệp hỗ trợ cần "cú hích" về vốn và công nghệ để cất cánh - Ảnh 2. — Mức hỗ trợ 70% cho đầu tư công nghệ là động lực lớn.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP đặc biệt nhấn mạnh định hướng phát triển CNHT theo hướng xanh và bền vững. Nghị định bổ sung quy định hỗ trợ bảo vệ môi trường (Điều 6a), khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ thân thiện, giảm thiểu chất thải, đồng bộ hóa CNHT với chiến lược kinh tế tuần hoàn quốc gia.

Về liên kết chuỗi cung ứng, Nghị định 205 tạo cơ chế bắt buộc: các doanh nghiệp FDI tham gia chương trình hỗ trợ của Chính phủ phải hợp tác với ít nhất một doanh nghiệp Việt Nam. Cơ chế này tạo "đường dẫn" chính thức, buộc tập đoàn lớn mở cửa, giúp doanh nghiệp nội địa tiếp cận công nghệ, tiêu chuẩn và thị trường.

Đánh giá về quy định mới, ông Đỗ Quang Vinh, giám đốc một công ty chế tạo linh kiện chính xác tại Bắc Ninh cho hay, mức hỗ trợ 70% cho đầu tư công nghệ là động lực lớn. Nhưng điều quan trọng nhất là 'sợi dây' liên kết với FDI được thiết lập rõ ràng, giúp doanh nghiệp nội địa học được tiêu chuẩn kỹ thuật thực tế, nâng cao chất lượng và gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu bền vững.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP được kỳ vọng là giải pháp tài chính và cơ cấu, tạo sức bật mới, giúp CNHT nước ta khắc phục hạn chế cố hữu, trở thành "xương sống" vững chắc, làm chủ chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo vị thế kinh tế độc lập dài hạn./.

Nguồn: https://vtv.vn/cong-nghiep-ho-tro-can-cu-hich-ve-von-va-cong-nghe-de-cat-canh-100251020214741464.htm