Công nghiệp xanh - hướng đi tất yếu của tương lai

Cần sớm ban hành bộ tiêu chí thiết kế sinh thái riêng để "xanh hóa" ngành Dệt may.

Công nghiệp trước thách thức tiêu chuẩn xanh

Theo bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), năm 2025 dự báo sẽ tiếp tục có nhiều biến động, do đó Việt Nam cần đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, thúc đẩy sản xuất - xuất khẩu, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh. Để đạt tăng trưởng bền vững, việc chuyển đổi sang mô hình công nghiệp xanh là yêu cầu tất yếu, đòi hỏi doanh nghiệp phải đổi mới công nghệ, ứng dụng sản xuất sạch hơn và hướng tới kinh tế tuần hoàn.

Thực tiễn đã cho thấy tầm quan trọng của vấn đề này. Chỉ trong tháng 9 và 10, Hà Nội đã ghi nhận ba trận mưa lịch sử, hiện tượng mà theo ngành khí tượng thủy văn chỉ vài chục năm mới gặp một lần. Những biến đổi khí hậu như vậy đặc biệt ảnh hưởng tới ngành công nghiệp và hoạt động sản xuất. Từ cuối thập niên 1980 đến nay, thế giới đã triển khai loạt công cụ như IPCC, Nghị định thư Kyoto và Thỏa thuận Paris 2015, trong đó Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để hiện thực hóa cam kết, Việt Nam đã xây dựng khung pháp lý và chính sách với Luật Bảo vệ môi trường 2020 lần đầu tiên có chương riêng về ứng phó biến đổi khí hậu, Nghị định 06/2022 (bổ sung bởi Nghị định 119/2025) về kiểm kê, phân bổ hạn ngạch phát thải và trao đổi tín chỉ carbon trong nước. Theo Quyết định 13/2024/QĐ-TTg, hơn 2.100 doanh nghiệp bắt buộc kiểm kê khí nhà kính, trong đó ngành Công Thương chiếm 83% tổng số cơ sở phát thải. Theo đó, các doanh nghiệp có mức phát thải trên 3.000 tấn CO₂/năm hoặc tiêu thụ năng lượng từ 1.000 tấn dầu quy đổi/năm trở lên phải thực hiện kiểm kê, báo cáo và xây dựng lộ trình giảm phát thải. Kiểm kê khí nhà kính không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc. Đây chính là bước đầu tiên để doanh nghiệp tiến tới quản trị carbon, đáp ứng tiêu chuẩn xanh trong thương mại quốc tế.

Trong bối cảnh đó, việc giảm phát thải không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là động lực phát triển bền vững. Doanh nghiệp chủ động ứng dụng công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và tham gia thị trường carbon sẽ vượt qua rào cản xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu quốc gia xanh - bền vững.

Hoàn thiện cơ chế, tiếp sức cho công nghiệp xanh

Quá trình chuyển đổi xanh ở Việt Nam đang được thúc đẩy mạnh mẽ, nhưng vẫn còn không ít rào cản về chính sách, tài chính, công nghệ và nhân lực. Theo bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, ngành da giày đang từng bước xanh hóa sản xuất để đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vật liệu tái chế, năng lượng mặt trời và hệ thống xử lý nước thải tuần hoàn để giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên.

Từ mô hình của mình, ông Hoàng Mạnh Cường, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng Khu công nghiệp Bảo Minh, cho hay, khu công nghiệp này đã chuyển đổi 100% lò hơi từ than sang biomass, tái sử dụng 22% nước thải và lắp đặt hệ thống điện mặt trời 23,8 MWh, giúp giảm hơn 170.000 tấn CO₂ mỗi năm. Ông Hoàng Mạnh Cường đề xuất xây dựng Nghị định riêng về khu công nghiệp xanh với tiêu chí rõ ràng về tái sử dụng nước, năng lượng tái tạo, tỉ lệ cây xanh, cộng sinh công nghiệp... Cùng đó xây dựng bộ chỉ số ESG (môi trường - xã hội - quản trị) cho khu công nghiệp bao gồm tỉ lệ tái sử dụng nước, phát thải CO₂, năng lượng tái tạo, độ phủ cây xanh, điểm ESG. Khu công nghiệp đạt mức cao sẽ được xếp hạng quốc gia, hưởng ưu đãi thuế, đất đai và quảng bá đầu tư...

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Minh Thúy, Quản lý cấp cao Chương trình dệt may và sản xuất của IDH Việt Nam đề xuất, sớm ban hành bộ tiêu chí thiết kế sinh thái riêng cho ngành dệt may, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Bà kiến nghị bổ sung hướng dẫn thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cùng các cơ chế tín dụng xanh, ưu đãi thuế và đất đai cho dự án tiết kiệm năng lượng, tuần hoàn nước, tái chế phụ phẩm. Ngoài ra, cần đào tạo nguồn nhân lực xanh về môi trường, thiết kế sinh thái và kiểm kê khí nhà kính.

Bà Trần Thu Hằng, Trưởng phòng Hiệu quả Năng lượng và Chuyển đổi Xanh (Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công) cho biết, để tiếp sức cho công nghiệp xanh, Bộ Công Thương đã xác định hoàn thiện hệ thống pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật về sản xuất xanh là nhiệm vụ trọng tâm. Cùng với đó là chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, khuyến khích mô hình kinh tế tuần hoàn, sử dụng hiệu quả tài nguyên và năng lượng.

Theo bà Trần Thu Hằng, để thực hiện xanh hóa công nghiệp trước hết cần hoàn thiện khung chính sách pháp luật quốc gia, làm cơ sở để các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp chủ động triển khai các chương trình, mô hình phát triển bền vững. Bên cạnh đó, cần ứng dụng khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực xanh, mở rộng hợp tác quốc tế và nâng cao nhận thức cộng đồng. Trong sự phát triển công nghiệp xanh có vai trò then chốt của nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất đồng thời phân cấp, phân quyền và hợp tác quốc tế giúp thu hút đầu tư, kinh nghiệm và triển khai nhanh các công nghệ mới.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên được kỳ vọng sẽ giúp ngành công nghiệp Việt Nam thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao vị thế trong tiến trình phát triển bền vững quốc gia.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/cong-nghiep-xanh-huong-di-tat-yeu-cua-tuong-lai-723354.html