Đã hoàn thành mẫu nhà chống lũ cho miền Trung

Bộ Xây dựng đã hoàn thành hệ thống mẫu nhà chống lũ và có giải pháp hạ tầng cho khu vực miền Trung.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc trước Tết Nguyên đán 2026 (31/1/2026) phải hoàn thành xây dựng lại toàn bộ gần 1.900 nhà bị sập, trôi hoàn toàn, tại buổi Họp báo Chính phủ thường kỳ diễn ra chiều 6/12, Chánh văn phòng Bộ Xây dựng Nguyễn Trí Đức khẳng định, dù chỉ còn 60 ngày nữa để hoàn thành mục tiêu đề ra nhưng đến nay, Bộ Xây dựng đã hoàn thành hệ thống mẫu nhà chống lũ và có giải pháp hạ tầng cho khu vực miền Trung.

Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ Xây dựng Nguyễn Trí Đức trả lời câu hỏi của phóng viên. Ảnh: VGP

Về thiết kế mẫu nhà chống lũ, ông Nguyễn Trí Đức thông tin, từ năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 48/2014/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung với phạm vi áp dụng tại 13 tỉnh, thành phố khu vực Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung (trước khi hợp nhất) bao gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận.

Tại Thông tư 16/2014/TT-BXD hướng dẫn Quyết định 48, Bộ Xây dựng đã yêu cầu các địa phương nghiên cứu thiết kế tối thiểu 3 mẫu nhà ở phòng, tránh bão, lụt điển hình đảm bảo các tiêu chí tối thiểu về diện tích, chất lượng quy định, đảm bảo phòng, tránh được bão, lụt, tổ chức giới thiệu các mẫu thiết kế để người dân tham khảo, lựa chọn, không bắt buộc các hộ gia đình xây dựng theo thiết kế mẫu. Ngoài thiết kế mẫu, các địa phương có hướng dẫn cụ thể đối với trường hợp cải tạo, nâng tầng làm sàn nhà phòng, tránh bão, lụt. Thực hiện quy định nêu trên, các địa phương đều thiết kế và công bố tối thiểu 3 mẫu, có địa phương đến 6-8 mẫu (Huế, Thanh Hóa). Các mẫu nhà ở này đều được đăng tải trên Cổng thông tin của Sở Xây dựng địa phương.

Đồng thời, Bộ Xây dựng giao Viện Kiến trúc Quốc gia nghiên cứu triển khai hệ thống mẫu thiết kế nhà ở an toàn phòng, chống thiên tai trong giai đoạn 2007–2023 và được công bố trên Cổng thông tin của Viện Kiến trúc Quốc gia gồm 176 mẫu có thể sử dụng ngay cho các địa phương bao gồm các mẫu: nhà điển hình vùng thiên tai (miền Trung và Tây Nam Bộ); nhà chịu gió bão, lũ quét, sạt lở; nhà nông thôn theo vùng miền; nhà thích ứng biến đổi khí hậu, nước biển dâng (chi tiết tại phụ lục kèm theo).

Chánh văn phòng Bộ Xây dựng khẳng định, các mẫu nêu trên được xây dựng trên cơ sở nghiên cứu điều kiện tự nhiên, tập quán văn hoá, đặc điểm thiên tai tại khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai; bảo đảm tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành đủ điều kiện áp dụng. Nhiều địa phương đã đưa các mẫu thiết kế này vào sử dụng như tài liệu tham khảo chính, phục vụ hướng dẫn thiết kế, cải tạo nhà ở và xây dựng các chương trình hỗ trợ nhà ở phòng tránh bão, lũ (Đắc Lắk, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Phú Yên trước hợp nhất).

Bên cạnh đó, đối với 6 địa phương (trước khi hợp nhất) bao gồm: Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Cà Mau đã tham gia Dự án Hợp phần 1 - Hỗ trợ xây nhà chống chịu bão, lụt thuộc Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam” do Quỹ Khí hậu xanh GCF thông qua Chương trình phát triển liên hợp quốc UNDP tài trợ lồng ghép kinh phí để bổ sung tính năng chống chịu bão cho các hộ nghèo thuộc diện được hỗ trợ của Quyết định số 48.

Các hộ dân đăng ký tham gia Dự án Hợp phần 1 được tư vấn chọn một trong các mẫu nhà mà Sở Xây dựng cung cấp. Các mẫu nhà này đã được Viện khoa học công nghệ xây dựng IBST (Bộ Xây dựng) thẩm tra, UNDP, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Sở Xây dựng địa phương duyệt ban hành thực hiện. Bên cạnh đó, các chuyên gia xây dựng nhà an toàn của Dự án đã đưa ra 10 lưu ý kỹ thuật cần đảm bảo trong xây dựng là nhà ở chống chịu bão.

Qua thực tế triển khai, những ngôi nhà theo các thiết kế mẫu nêu trên đều an toàn, chống chịu được bão lụt. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng bão, lũ, lụt đã xảy ra tại hầu hết các phương trên phạm vi cả nước với mức độ phức tạp và nguy hiểm hơn rất nhiều nên cần có những mẫu thiết kế nhà ở phòng, tránh bão lụt mới phù hợp với tình hình thực tế.

Do đó, Bộ Xây dựng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh chỉ đạo các Sở Xây dựng và cơ quan liên quan phối hợp Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) rà soát đặc điểm địa hình từng vùng để vận dụng và lựa chọn áp dụng mẫu thiết kế theo hướng dẫn tại Công điện 234/CĐ-TTg ngày 30/11/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc phát động, triển khai "Chiến dịch Quang Trung" thần tốc xây dựng lại, sửa chữa nhà ở cho gia đình có nhà bị thiệt hại do các đợt thiên tai vừa qua tại các tỉnh miền Trung. Việc triển khai cần gắn chặt với quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn, quy hoạch vùng, bảo đảm an toàn lâu dài, không chỉ xử lý trước mắt.

Liên quan đến việc tham mưu, đề xuất xây dựng các công trình hạ tầng cho miền Trung để ứng phó trước thiên tai, ông Đức cho biết, căn cứ Quy hoạch tổng thể quốc gia, năm 2021, lần đầu tiên Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã triển khai tổ chức lập đồng bộ quy hoạch ngành quốc gia cho 5 lĩnh vực giao thông vận tải (đường bộ; hàng hải, đường thủy nội địa; đường sắt; hàng không) nhằm đảm bảo duy trì lợi thế của từng phương thức vận tải trong việc phát huy tối đa hiệu quả khai thác của toàn bộ hệ thống giao thông vận tải của cả nước.

Kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng của bộ chuyên ngành cũng đã được cập nhật trong các quy hoạch này và làm cơ sở đánh giá, nghiên cứu và hoạch định mục tiêu, giải pháp về vấn đề môi trường. Theo đó, một trong những mục tiêu quan trọng xuyên suốt tại 5 quy hoạch là phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu. Các quy hoạch cũng đã đưa ra “Giải pháp về môi trường, khoa học và công nghệ”.

Theo 5 quy hoạch được duyệt khu vực miền Trung và Tây Nguyên được quy hoạch thì đối với đường bộ có 11 tuyến cao tốc với chiều dài gần 1.500 km, 24 tuyến quốc lộ chính yếu với chiều dài trên 4.400 km giúp kết nối các hành lang kinh tế quan trọng. Với hàng không, khu vực miền Trung và Tây Nguyên được quy hoạch 14 cảng hàng không. Lĩnh vực hàng hải cũng được quy hoạch 14 cảng biển gồm 89 khu bến, bến cảng với 208 cầu cảng có tổng chiều dài 36.923 m. Cùng đó, đường thủy nội địa, quy hoạch 27 tuyến vận tải thủy với chiều dài 1.263 km. Đường sắt, có 1.332 km thuộc tuyến đường sắt Bắc - Nam.

Riêng đối với đặc thù của lĩnh vực hàng không, hiện nay, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu bổ sung thêm quy hoạch 2 cảng hàng không khu vực miền Trung nhằm tăng cường công tác hỗ trợ khẩn nguy, cứu nạn của khu vực miền Trung, Tây Nguyên.

Về đầu tư, ngành luôn thực hiện kịp thời, có hiệu quả các chỉ đạo của Đảng, Chính phủ trong việc chủ động tích cực đẩy mạnh công tác đầu tư, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông để nâng cao năng lực vận tải, thúc đẩy kết nối giữa các vùng, miền trên cả nước và giữa các phương thức vận tải, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tăng trưởng GDP cũng như duy trì giao thông kết nối khi xảy ra thiên tai.

Theo Chánh văn phòng Bộ Xây dựng, tính đến nay, khu vực miền Trung và Tây Nguyên đã hoàn thành đầu tư khoảng 1.193 km đường cao tốc, dự kiến đến hết năm 2025 hoàn thành khoảng 1.466 km; tiếp tục khai thác tuyến đường sắt Bắc - Nam; khai thác 11/14 cảng hàng không được quy hoạch, đang triển khai đầu tư 2 cảng hàng không; một số tuyến luồng hàng hải, đường thủy  và các bến cảng cũng đã được đầu tư theo quy hoạch, đưa vào sử dụng phát huy hiệu quả đầu tư khai thác.

Quá trình đưa vào khai thác các dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông đã phát huy hiệu quả cho thấy giải pháp kỹ thuật dựa trên đánh giá, phân tích những chuỗi số liệu thủy, hải văn và khí hậu thời gian về cơ bản là hợp lý. Hầu hết các dự án sẽ có thời gian khai thác lâu dài (trên 50 năm) đảm bảo tính bền vững của hệ thống kết cấu hạ tầng, phát huy hiệu quả đầu tư.

Tuy nhiên, do những biến đổi dị thường của thời tiết nên thời gian qua, nước ta đặc biệt là khu vực miền Trung phải liên tiếp hừng chịu nhiều trận bão mạnh, mưa lớn, lũ gây ngập lụt nên cục bộ tại một số địa điểm đã xảy ra một số sự cố như một số đoạn đường bị ngập do đỉnh lũ cao vượt mốc lịch sử hoặc so sạt lở mái ta luy ảnh hưởng đến vận tải.

Bộ Xây dựng đã chủ động thực hiện những nhiệm vụ cấp bách để khắc phục sự cố, kịp thời sửa chữa, khôi phục kết cấu hạ tầng để đảm bảo giao thông liên tục, thông suốt; đồng thời chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan trong cứu nạn, hỗ trợ người dân sớm trở lại cuộc sống bình thường sau thiên tai, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Việt Nam xảy ra những đợt thiên tai đặc biệt nghiêm trọng; đặc biệt tại khu vực miền Trung liên tiếp phải hứng chịu những cơn bão có cấp lớn, mưa lớn, lũ chồng lũ nhiều lần phá vỡ kỷ lục lịch sử, gây thiệt hại nặng nề cho người dân và đặt hệ thống dự báo, cảnh báo và khả năng đáp ứng kịp thời của hệ thống cứu nạn trước thách thức rất lớn.

Theo các chuyên gia khí tượng, khi thiên tai dị thường phá vỡ quy luật, cần chuyển đổi sang dự báo thời tiết dựa trên tác động. Do đó, khâu thu thập số liệu, đánh giá, tính toán dự báo các số liệu thủy hải văn, khí hậu… trong công tác lập quy hoạch, lập và phê duyệt dự án đầu tư cũng cần có sự thay đổi cách tiếp cận, mô hình và phương pháp tính toán đảm bảo tính khoa học và phù hợp thực tiễn.

Thiên tai vượt ngưỡng lịch sử nên Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm thay đổi kịch bản ứng phó, làm căn cứ để các ngành, lĩnh vực cập nhật, đưa ra các giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu phù hợp với đặc thù riêng từng lĩnh vực – Bộ Xây dựng đề xuất.

Về Quy hoạch, ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia theo chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội mới, Bộ Xây dựng sẽ tổ chức lập điều chỉnh Quy hoạch ngành quốc gia 05 lĩnh vực. Theo đó sẽ cập nhật kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng mới nhất do Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố để lập Đánh giá môi trường chiến lược.

Trong quá trình thẩm định hoặc tham gia ý kiến đối với chủ trương các dự án đầu tư, Bộ Xây dựng cũng yêu cầu chủ đầu tư căn cứ kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chuỗi số liệu thủy hải văn, khí hậu được thu thập gồm cả năm 2025 để tính toán, đề xuất các giải pháp kỹ thuật đảm bảo an toàn, bền vững, phát huy tối đa hiệu quả đầu tư khai thác, sử dụng nguồn lực.

Ngoài ra, việc ứng phó với thiên tai ngày càng khắc nghiệt và bất thường, Bộ Xây dựng đề xuất cần có sự nghiên cứu sâu, kỹ lưỡng, đảm bảo tính khoa học làm cơ sở hoạch định các giải pháp tổng thể từ quy hoạch, hạ tầng, đất đai, đê điều, tiêu thoát nước...; cần có sự phối hợp chặt chẽ và vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương để bảo đảm tính đồng bộ, bền vững, góp phần thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ hậu quả của thiên tai, đảm bảo an sinh cho người dân.

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/da-hoan-thanh-mau-nha-chong-lu-cho-mien-trung-20251206163919468.htm