Đại biểu Cà Mau: Cần “khung pháp lý mở” nhưng kiểm soát chặt rủi ro khi ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo

Trong phiên thảo luận tổ sáng 21/11 về Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), các đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Cà Mau đã đưa ra nhiều ý kiến đáng chú ý liên quan đến khung quản trị AI, kiểm soát rủi ro kỹ thuật, chất lượng dữ liệu và cơ chế chính sách để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào AI.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh: Khung pháp lý đã quá chậm - cần 06 nguyên tắc nền tảng để bảo vệ người dùng

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh nêu tính cấp thiết ban hành luật; đề xuất 06 nguyên tắc quản trị AI; cấm tuyệt đối AI tạo tin giả và nội dung gây rối xã hội.

Theo đại biểu Nguyễn Duy Thanh, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Cà Mau, việc ban hành Luật AI là yêu cầu không thể chậm trễ hơn, bởi công nghệ AI đã len vào từng lĩnh vực từ sản xuất, vận tải, tài chính đến quản lý công. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang điều chỉnh bằng quy chuẩn kỹ thuật rời rạc, thiếu một khung pháp lý thống nhất.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh đề nghị xây dựng 06 nguyên tắc quản trị AI nhằm ngăn các hệ thống AI gây hại: Minh bạch; không phân biệt đối xử; tôn trọng quyền riêng tư; trách nhiệm giải trình; đảm bảo an toàn - kiểm soát rủi ro; bảo vệ trẻ em trước nội dung AI tạo sinh.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh cho rằng, phải cấm tuyệt đối AI được dùng để tạo tin giả, đặc biệt là dựng hình lãnh đạo, cơ quan Nhà nước hoặc tạo nội dung kích động gây rối. Đây sẽ là “hàng rào pháp lý” cần thiết trước tốc độ lan truyền và mức độ ảnh hưởng của thông tin do AI tạo ra.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh: “Không kiểm soát mã nguồn, AI có thể phản tác dụng”

Đại biểu Đinh Ngọc Minh đề nghị kiểm soát mã nguồn AI; cơ quan Nhà nước cần quyền “tắt AI” khi có sự cố; cảnh báo rủi ro khi AI hoạt động ngoài kiểm soát.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đưa ra cảnh báo rằng nhiều quốc gia đã ghi nhận các vụ robot hoặc hệ thống tự động gây ra sự cố, thậm chí phản ứng ngược lại với con người. Những câu chuyện không còn là khoa học viễn tưởng mà đang diễn ra giữa đời sống hiện đại.

Đại biểu Đinh Ngọc Minh cho rằng, Việt Nam cần đặc biệt chú ý đến kiểm soát mã nguồn đối với các hệ thống AI có tính chất trọng yếu. Trong một số trường hợp, Nhà nước phải có quyền tiếp cận hoặc nắm giữ mã nguồn, tương tự cơ chế “nút dừng khẩn cấp”.

“Nếu không kiểm soát được mã nguồn, AI có thể phản tác dụng và gây thiệt hại lớn” - đại biểu Đinh Ngọc Minh nhấn mạnh; đồng thời, đề xuất quy định rõ ràng trách nhiệm của tổ chức phát triển và vận hành AI.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry: Luật phải rõ, mạch lạc - không để “khung pháp lý chung chung”

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry phát biểu thảo luận.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đánh giá dự án luật được xây dựng khá công phu nhưng vẫn còn những điểm cần tiếp tục hoàn thiện.

Luật theo hướng khung là phù hợp nhưng phải “rõ khung”: Đại biểu Trần Thị Hoa Ry cho rằng, một số điều quy định chung, mang tính mô tả, chưa đủ tính dẫn dắt khi triển khai. Luật phải xác định được nguyên tắc, giới hạn và chế tài một cách rõ ràng để tránh vướng mắc sau này.

Rà soát bố cục điều luật: Đại biểu Trần Thị Hoa Ry đề nghị chỉnh sửa một số điều hiện giao Chính phủ quy định quá nhiều nội dung, gây chồng chéo và khó áp dụng.

Chất lượng dữ liệu đầu vào quyết định hiệu quả AI: Đại biểu Trần Thị Hoa Ry đặc biệt quan tâm tới tính chính xác, đầy đủ và minh bạch của dữ liệu, bởi nếu dữ liệu sai, AI sẽ tạo kết quả sai.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry đề nghị làm rõ danh mục dữ liệu được đưa vào cơ sở dữ liệu quốc gia về AI; quy trình giám sát nhập liệu; bổ sung dữ liệu trong một số ngành như năng lượng; lý giải vì sao dữ liệu về thủ tục hành chính - vốn đã được ứng dụng AI - lại chưa được đưa vào dự thảo.

Bổ sung điều cấm để tránh rủi ro không chấp nhận được: Đại biểu Trần Thị Hoa Ry đề nghị cụ thể hóa các hành vi bị cấm, thay vì chỉ liệt kê các loại rủi ro một cách chung chung.

Doanh nghiệp phải có “động lực thật” để đầu tư AI: Đại biểu Trần Thị Hoa Ry cho rằng để thu hút doanh nghiệp vào lĩnh vực tốn kém như AI, luật cần có cơ chế mạnh mẽ hơn, chẳng hạn: Cơ chế chia lợi nhuận; ưu đãi thuế; mô hình hợp tác công - tư dành riêng cho AI.

Chiến lược AI quốc gia không nên cập nhật…3 năm một lần: “Với tốc độ thay đổi theo từng tuần như hiện nay, chiến lược AI cần được điều chỉnh linh hoạt hơn” - đại biểu Trần Thị Hoa Ry đề nghị, thay vì chờ 2 - 3 năm mới cập nhật.

Thống nhất yêu cầu “vừa mở - vừa chặt”

Các ý kiến của đại biểu quốc hội thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau đều hướng tới mục tiêu: Xây dựng một khung pháp lý đủ mở để nuôi dưỡng nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; nhưng đủ chặt để quản trị rủi ro, đặc biệt là rủi ro với quyền riêng tư, an ninh mạng, an toàn xã hội.

Trong bối cảnh AI phát triển từng ngày, những đề xuất này góp phần giúp dự thảo luật tiệm cận chuẩn quốc tế; đồng thời, phù hợp năng lực quản trị công nghệ hiện nay của Việt Nam.                                                                                                                                                                                  

Nguồn: https://www.camau.gov.vn/thoi-su-chinh-tri/dai-bieu-ca-mau-can-khung-phap-ly-mo-nhung-kiem-soat-chat-rui-ro-khi-ban-hanh-luat-tri-tue-nhan--291345