Cần tiếp tục rút ngắn thời gian thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp
Theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy, dù Luật Sở hữu trí tuệ đã được sửa đổi năm 2022, bổ sung Điều 198a về xử lý hành vi xâm phạm trên môi trường mạng, nhưng thực tế triển khai vẫn gặp nhiều khó khăn. Việc chứng minh quyền tác giả, thiệt hại trong không gian số rất phức tạp, trong khi chế tài hành chính còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe.
Hiện nay, nhiều trang web sử dụng trái phép phim, ảnh, thậm chí làm giả, nhái các nhãn hàng đã được đăng ký sở hữu trí tuệ, gây hiểu nhầm cho người tiêu dùng và thiệt hại lớn về uy tín, tài chính cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, ranh giới giữa mức xử lý hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự trong các trường hợp này vẫn chưa được quy định rõ ràng, khiến việc bảo vệ quyền lợi của chủ thể sở hữu trí tuệ gặp nhiều khó khăn.
Theo đại biểu, mặc dù dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) đã quy định vấn đề này tại Điều 74 về khả năng phân biệt của nhãn hiệu và điểm a khoản 3a Điều 114 về thẩm định nội dung đơn đăng ký sở hữu công nghiệp, nhưng trên thực tế, việc kiểm soát nội dung trực tuyến và bảo vệ quyền tác giả trên nền tảng số vẫn chưa hiệu quả.
“Vì vậy, dự thảo Luật cần bổ sung cơ chế và chế tài mạnh hơn để ngăn chặn tình trạng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong môi trường số”, ĐBQH Nguyễn Thị Thu Thủy đề nghị.
Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng thời gian thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp (Điều 119) dù đã được rút ngắn so với quy định cũ từ 5 đến 12 tháng song vẫn còn dài. Đại biểu đề nghị tiếp tục rút ngắn thời hạn xử lý, nhằm tạo thuận lợi hơn cho người nộp đơn, đáp ứng kịp thời nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội, đồng thời phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
“Tình trạng “đăng ký trước - sử dụng sau” vẫn diễn ra phổ biến, gây thiệt hại cho chủ thể quyền chính đáng, đặc biệt trong thời đại của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển nhanh như hiện nay. Đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc giảm thời gian đăng ký và chấp thuận, tạo điều kiện hơn nữa cho doanh nghiệp, cá nhân trong lĩnh vực này”, đại biểu Thủy nhấn mạnh.
Băn khoăn về quyền sở hữu trí tuệ với sản phẩm AI
Một vấn đề được các ĐBQH quan tâm là quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm AI, nhất là các vấn đề liên quan đến chủ thể quyền, việc sử dụng dữ liệu để huấn luyện và phát triển AI - những nội dung đang được quốc tế thảo luận sôi nổi nhưng còn thiếu thống nhất.
ĐBQH Nguyễn Thị Mai Phương (Gia Lai) cho biết, vấn đề này từng được nêu trong quá trình sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022. Khi đó, Chính phủ cho biết quy định pháp lý về quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm do AI tạo ra vẫn chưa rõ ràng, và cộng đồng quốc tế cũng chưa có hướng tiếp cận thống nhất. Vì vậy, nội dung này chưa được đưa vào Luật tại thời điểm đó.
Trong dự thảo sửa đổi lần này, Chính phủ đã bước đầu đề cập đến quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến AI.
Cụ thể, dự thảo Luật quy định: “Tổ chức, cá nhân được phép sử dụng văn bản và dữ liệu đã được công bố hợp pháp và công chúng được phép tiếp cận, nhằm mục đích nghiên cứu, huấn luyện và phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo, với điều kiện không sao chép, phân phối, truyền đạt, công bố, làm tác phẩm phái sinh hoặc khai thác thương mại văn bản, dữ liệu gốc và không gây thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của tác giả, chủ sở hữu theo quy định của Luật này và pháp luật khác có liên quan.”
Tuy vậy, theo đại biểu Mai Phương, những quy định này vẫn chưa thực sự hài hòa, dễ dẫn đến tranh chấp về quyền và lợi ích giữa các bên. Do đó, cần cân nhắc kỹ việc tích hợp nội dung này vào Luật Sở hữu trí tuệ. Đại biểu cho rằng, nội dung này có thể quy định trong Luật Trí tuệ nhân tạo, cũng được Quốc hội xem xét trong Kỳ họp này, để điều chỉnh một cách đầy đủ, toàn diện hơn các vấn đề mới phát sinh.
Cùng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Thị Thu Thủy, cho rằng sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và big data đặt ra nhiều thách thức pháp lý mới mà Luật hiện hành chưa đề cập đầy đủ, đặc biệt là vấn đề tác phẩm do AI tạo ra hoặc quyền đối với dữ liệu phi cá nhân. Đại biểu kiến nghị cần nghiên cứu bổ sung quy định về bảo hộ tác phẩm do AI sáng tạo, quyền với dữ liệu số, cũng như cơ chế bảo vệ tài sản trí tuệ trong không gian mạng.
“Dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) đã đặt ra vấn đề này, tuy nhiên, cùng quan điểm với đại biểu Mai Phương, tôi cho rằng nên cân nhắc xem nên quy định tại dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo nhằm điều chỉnh đầy đủ hơn những lĩnh vực mới, trong quá trình phát triển, vận động, biến đổi”, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy nêu. Đồng thời, đại biểu đề xuất tham khảo kinh nghiệm từ EU, Nhật Bản, Hàn Quốc trong việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản trí tuệ phi truyền thống như thuật toán, giao diện người dùng hay thiết kế sản phẩm số.
Đại biểu Thủy cũng nhấn mạnh Luật Sở hữu trí tuệ là đạo luật chuyên ngành khó, nhưng lại liên quan trực tiếp đến mọi cá nhân và doanh nghiệp. Vì vậy, cần diễn giải ngôn ngữ pháp lý rõ ràng, dễ hiểu, bảo đảm tính minh bạch và khả thi trong thực tiễn thực hiện.
Nguồn: https://daibieunhandan.vn/de-xuat-rut-ngan-thoi-gian-tham-dinh-quyen-so-huu-tri-tue-de-tao-thuan-loi-cho-nguoi-dan-doanh-nghiep-10394589.html
![[Ảnh] Bế mạc Hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/11/06/1762404919012_a1-bnd-5975-5183-jpg.webp)
Bình luận (0)