Người Ê Đê sinh sống tại huyện Sông Hinh (tỉnh Phú Yên cũ) nay thuộc các xã: Sông Hinh, Đức Bình, Ea Ly, Ea Bá (tỉnh Đắk Lắk) hiện còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống bản địa đặc sắc, độc đáo.
Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, chính quyền địa phương đã nỗ lực phát huy những giá trị đó trở thành điểm nhấn trong dòng chảy văn hóa địa phương, tạo thêm nhiều việc làm mới tăng thu nhập cho người Ê Đê thông qua các đề án phát triển du lịch cộng đồng.
Phát huy giá trị văn hóa bản địa
Hiện nay, tại các xã: Sông Hinh, Đức Bình, Ea Ly, Ea Bá (tỉnh Đắk Lắk), đồng bào Ê Đê có khoảng hơn 10.000 người đang sinh sống và làm ăn; đoàn kết hòa hợp trong cộng đồng các dân tộc thiểu số khác như: Ba Na, Tày, Nùng, Thái, Dao, Chăm, Mường…
Dù địa giới hành chính cấp xã thay đổi hay tên gọi địa phương khác đi, người Ê Đê nơi đây vẫn luôn nỗ lực gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc mình.
Năm 2018, lễ cúng trưởng thành của người Ê Đê (huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên cũ) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Nhiều năm qua, di sản văn hóa này được chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan cùng cộng đồng người Ê Đê nơi đây nỗ lực bảo tồn, phát huy. Thời gian thực hiện lễ cúng cũng được đồng bào rút ngắn để tránh lãng phí, ảnh hưởng đến công việc của người thân, họ hàng trong gia đình.
Già làng Ma Trút (xã Sông Hinh) chia sẻ, theo văn hóa truyền thống trong cộng đồng người Ê Đê, mỗi con người từ khi sinh ra đều được tổ chức cúng và đeo vòng 7 lần từ thấp đến cao tương đương từng ché rượu. Lễ cúng ché 7 là lớn nhất và người đó được coi là trưởng thành. Ngoài ra, nhiều nét văn hóa đặc sắc của người Ê Đê cũng đang được gìn giữ như: Lễ cúng bến nước, cúng đầu làng, cúng đeo vòng; biểu diễn cồng chiêng, ẩm thực, trang phục…
Thông qua lễ cúng trưởng thành và các lễ cúng khác, người Ê Đê cầu mong nhận được sự truyền nối sức mạnh truyền thống của bộ tộc, đồng thời gửi gắm niềm tin và hy vọng về sức mạnh giúp bảo vệ và xây dựng buôn làng phát triển.
Các nghi lễ tâm linh này có từ xa xưa, được truyền từ đời này qua đời khác và đã ăn sâu vào tâm trí, đời sống sinh hoạt của đồng bào. Lễ cúng trường thành mang lại niềm vui, tự hào trong cộng đồng người Ê Đê nơi đây.
Theo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Sông Hinh Nguyễn Chí Hiền, lễ cúng trưởng thành của người Ê Đê không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương mà còn có giá trị đối với văn hóa cộng đồng và cả dân tộc Việt Nam.
Trong quá trình cư trú lâu dài tại tỉnh Phú Yên cũ, với sức sáng tạo văn hóa không ngừng, đồng bào Ê Đê đã có những đặc thù riêng về văn hóa, thể hiện trong phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lễ hội.
Hiện nay, dưới tác động của nhiều yếu tố như kinh tế, văn hóa, xã hội, đời sống của người Ê Đê đã có nhiều thay đổi. Các nghi lễ vì thế cũng có sự biến đổi thích hợp trên những giá trị văn hóa mới phù hợp với sự phát triển chung, phát huy những yếu tố tích cực, tạo sức mạnh và động lực nội sinh duy trì bản sắc văn hóa tộc người.
Thời gian tới, Ủy ban Nhân dân xã Sông Hinh sẽ tăng cường chỉ đạo các thôn, buôn và các gia đình, cá nhân người Ê Đê tiếp tục giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa lễ cúng trưởng thành trở thành nét văn hóa độc đáo tại địa phương.
Du lịch cộng đồng và bảo tồn giá trị văn hóa
Tháng 4/2025, Ủy ban Nhân dân huyện Sông Hinh (tỉnh Phú Yên cũ) đã chính thức thông qua Đề án “Phát triển du lịch văn hóa cộng đồng buôn Lê Diêm.” Đề án nhằm từng bước xây dựng buôn Lê Diêm (nay thuộc xã Sông Hinh, tỉnh Đắk Lắk) trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn gắn với bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Ê Đê.
Buôn Lê Diêm hiện có khoảng 160 hộ dân, chủ yếu là người Ê Đê sinh sống. Nơi đây có nhiều giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc như: Nhà dài, múa dân gian, cồng chiêng, ẩm thực bản địa (cá suối, cơm lúa rẫy, rau rừng...), nghề dệt thổ cẩm, đan lát, ủ rượu truyền thống…
Những giá trị văn hóa này được đánh giá có tiềm năng lớn trong phát triển du lịch văn hóa cộng đồng. Tuy nhiên đến nay, các hoạt động du lịch tại buôn vẫn còn nhỏ lẻ, tự phát, thiếu quy hoạch và chưa có sự đầu tư bài bản.
Đề án “Phát triển du lịch văn hóa cộng đồng buôn Lê Diêm” đề ra nhiều giải pháp thiết thực như: Xây dựng mô hình quản lý du lịch cộng đồng, đầu tư hạ tầng-cảnh quan phục vụ du lịch, đưa văn hóa Ê Đê và các nghề truyền thống vào sản phẩm du lịch, đào tạo nguồn nhân lực địa phương, tăng cường quảng bá hình ảnh và nâng cao thương hiệu buôn Lê Diêm. Tổng vốn đầu tư dự kiến khoảng 30 tỷ đồng, huy động từ việc kêu gọi đầu tư và các nguồn vốn hợp pháp khác.
Hiện, Ủy ban Nhân dân xã Sông Hinh ưu tiên thực hiện một số nội dung trước mắt như: Xây dựng bộ thuyết minh, câu chuyện điểm đến; phát triển sản phẩm OCOP; tổ chức tập huấn nâng cao kỹ năng và ý thức cộng đồng trong hoạt động du lịch.
Việc triển khai hiệu quả Đề án được kỳ vọng không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội địa phương mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Ê Đê bền vững.
Chị K’Sor Hờ Yên (buôn Lê Diêm, xã Sông Hinh) cho biết, được sự vận động của chính quyền địa phương, chị xây dựng nhà ở mới theo kiến trúc truyền thống của người Ê Đê. Nhà của chị vừa đảm bảo sinh hoạt gia đình vừa phục vụ lưu trú cho khách du lịch. Chị cũng tham gia các lớp tập huấn để nâng cao kỹ năng làm du lịch cộng đồng, góp phần cho sự phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương. Những nếp sống, nét văn hóa lâu đời cũng được chị và nhiều hộ dân trong buôn nỗ lực gìn giữ để lan tỏa đến du khách trong và ngoài tỉnh.
Theo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Sông Hinh Nguyễn Chí Hiền, trên địa bàn hiện có 20 dân tộc cùng sinh sống nên có nhiều nét văn hóa độc đáo, đặc sắc.
Thời gian tới, xã tập trung đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, góp phần nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, ý nghĩa của việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị đối với công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số.
Địa phương huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và xây dựng chương trình, nội dung hoạt động theo đề án buôn văn hóa, du lịch Lê Diêm gắn với việc ưu tiên phục dựng không gian buôn làng truyền thống, không gian rừng, không gian bến nước, tạo không gian văn hóa lành mạnh và phát triển, nhất là di sản “không gian văn hóa cồng chiêng”./.
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/diem-den-du-lich-hap-dan-gan-voi-van-hoa-dac-trung-cua-dong-bao-e-de-post1081227.vnp
![[Ảnh] Cát Bà-Thiên đường biển đảo xanh](/_next/image?url=https%3A%2F%2Fvphoto.vietnam.vn%2Fthumb%2F1200x675%2Fvietnam%2Fresource%2FIMAGE%2F2025%2F12%2F04%2F1764821844074_ndo_br_1-dcbthienduongxanh638-jpg.webp&w=3840&q=75)
Bình luận (0)