Đình Chung - Mạch nguồn văn hóa của người Mường Thanh Sơn

Từ trung tâm xã Thanh Sơn, men theo con đường uốn lượn, qua những triền đồi cọ xanh ngát, nơi sương sớm còn vương trên tán lá, chỉ chừng mười cây số, đình Chung hiện ra giữa lưng đồi. Ngôi đình uy nghi, trầm mặc như một chứng nhân lặng lẽ của thời gian, của bao lớp người Mường Giáp Lai xưa nay vẫn nối tiếp gìn giữ niềm tin và bản sắc của mình.

Đình Chung - ngôi đình hơn một trăm năm tuổi.

Đình Chung, ngôi đình cổ được người dân nơi đây tôn là “linh hồn của bản Mường”, thờ Đức Thánh Tản Viên – vị thần trong Tứ bất tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Bên cạnh đó, trong gian thờ còn có bài vị của thân mẫu Ngài – bà Đinh Thị Đen cùng các vị thần Quý Minh, Cao Sơn và những bậc tiền nhân có công khai phá, lập làng Giáp Lai thuở trước. Mỗi bức hoành phi, câu đối nơi đây dường như vẫn còn vang vọng tinh thần “uống nước nhớ nguồn” của người Mường đất Tổ.

Năm 2010, đình Chung được tôn tạo, phục dựng.

Phía bên trong ngôi đình.

Ông Nguyễn Văn Thông, thủ từ đình Chung cho biết: Đình đã có từ đầu thế kỷ XIX, từng là ngôi đình lớn nhất vùng, dựng bằng gỗ quý và lợp lá cọ – vật liệu thân thuộc với đời sống người Mường. Sau chiến tranh, ngôi đình bị tàn phá, chỉ còn lại vài dấu tích. Năm 2010, bằng sự đóng góp của Nhân dân, đình được phục dựng trên nền cũ. Đây không chỉ là nơi thờ tự, mà còn là điểm tựa tâm linh cho cả cộng đồng.

Bước qua cổng tam quan sẽ cảm nhận rõ vẻ đẹp mộc mạc mà tinh tế của công trình kiến trúc cổ. Đình được dựng theo kiểu chữ Nhất, gồm năm gian hai chái, bốn phía mở thoáng. Mái ngói đỏ sẫm rêu phong, đầu đao cong vút hình rồng chầu mặt nguyệt. Nền lát gạch bát nung đỏ, phảng phất hương trầm và mùi gỗ cũ.

Ông Đinh Ngọc Lợi - người trông coi ngôi đình chỉ từng cột, từng mảng chạm chia sẻ: “Mỗi đường nét chạm khắc đều là câu chuyện về tấm lòng của người Mường nơi đây gửi gắm vào đình làng.”

Những di vật còn lưu giữ tại đình Chung.

Những di vật còn lưu giữ như gạch, ngói có hoa văn triện gấm, đá ong, cột gỗ... được đặt cẩn trọng ở gian bên, như những mảnh ghép nhỏ góp phần tái hiện lịch sử của một ngôi đình hơn một trăm năm tuổi.

Lễ hội đình Chung thường diễn ra vào ngày 14, 15/2 âm lịch. Đây là hai ngày trọng thể, gồm phần lễ trang nghiêm và phần hội rộn ràng với các trò chơi dân gian: kéo co, bắn nỏ, bắt vịt... Trước ngày hội chính, cả làng dọn dẹp, chuẩn bị đồ tế và tập luyện các nghi thức truyền thống. Theo ông Đinh Ngọc Lợi, việc tuyển chọn và luyện tập quan viên, đội cồng chiêng, múa sinh tiền bắt đầu từ đầu năm âm lịch, nhằm đảm bảo nghi lễ diễn ra trang trọng, chính xác.

Phần lễ diễn ra trang nghiêm tại lễ hội đình Chung.

Giữa không gian linh thiêng, tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng hát múa sinh tiền hòa quyện trong làn khói hương bảng lảng. Tất cả như kéo người xem về với cội nguồn, với ký ức Mường xa xưa. Ông Hà Tiến Phi, một người dân trong xã chia sẻ: “Sau khi đình được tôn tạo, bà con ai cũng phấn khởi. Lễ hội không chỉ là dịp tưởng nhớ tiền nhân, mà còn giúp gắn kết tình làng nghĩa xóm, gìn giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống.”

Đình Chung hôm nay không chỉ là nơi gửi gắm tín ngưỡng, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, ý chí gìn giữ văn hóa Mường giữa dòng chảy hiện đại. Nhìn mái đình ẩn hiện giữa màu xanh của đồi cọ chợt dâng lên niềm xúc động. Bởi ở đó, giữa nhịp sống mới vẫn còn nguyên một mạch nguồn văn hóa đang được người Mường Thanh Sơn nâng niu, gìn giữ, bền chặt và hòa quyện cùng thời gian.

Trọng Khánh, Đỗ Tùng

Nguồn: https://baophutho.vn/dinh-chung-mach-nguon-van-hoa-cua-nguoi-muong-thanh-son-242440.htm