Dữ liệu địa lý quốc gia: Hạ tầng số cho phát triển bền vững, hiện đại

Dữ liệu địa lý quốc gia trở thành hạ tầng số trọng yếu, hỗ trợ chuyển đổi số, quản lý chủ quyền lãnh thổ và phát triển kinh tế xanh, hiện đại, bền vững.

Trong kỷ nguyên dữ liệu, bản đồ không chỉ là công cụ định vị mà đã trở thành “hạ tầng số” quan trọng, giúp kết nối mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, phục vụ chuyển đổi số quốc gia, xây dựng Chính phủ số, đồng thời đảm bảo quốc phòng, an ninh và chủ quyền lãnh thổ. Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đang đóng vai trò trung tâm trong hành trình này.

Dữ liệu nền địa lý quốc gia - bước tiến của chuyển đổi số

Thực hiện Quyết định 40/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chỉ trong 3 năm (2020–2022), Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đã hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia ở các tỷ lệ 1:25.000 đến 1:1.000.000, phủ kín toàn bộ phần đất liền và vùng biển Việt Nam. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có hệ thống dữ liệu nền địa lý hoàn chỉnh, hiện đại và thống nhất, tạo nền tảng cho hàng loạt cơ sở dữ liệu quốc gia khác.

Ảnh mốc cơ sở và mốc định hướng A2 hiện diện trên Hòn Đá Lẻ thuộc cụm đảo Hòn Khoai (tỉnh Cà Mau). Đây không chỉ là bằng chứng rõ nhất trong tuyên bố của Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam, mà còn là biểu tượng khẳng định chủ quyền của nước CHXHCN Việt Nam trên biển. Ảnh: Nguyễn Độc Lập.

Điểm đặc biệt của dự án là ứng dụng công nghệ hàng đầu thế giới: từ hệ thống GIS của ESRI (Hoa Kỳ), máy bay không người lái của Thụy Sỹ và Nga, thiết bị quét LiDAR, đến mạng lưới 65 trạm định vị vệ tinh phủ trùm toàn quốc. Nhờ đó, dữ liệu thu nhận có độ chính xác cao, đáp ứng yêu cầu của các ngành: dân cư, xây dựng, giao thông, nông nghiệp, điện lực...

Không chỉ xây dựng, Cục còn chú trọng đào tạo và chuyển giao công nghệ. Hơn 3.000 học viên trên cả nước đã được tập huấn trực tuyến qua nền tảng E-Learning để khai thác hiệu quả dữ liệu nền địa lý quốc gia. Phần mềm bản quyền ArcGIS Desktop được bàn giao cho các bộ, ngành, địa phương, giúp đồng bộ hệ thống dữ liệu từ trung ương tới cơ sở.

Đến nay, cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia đã được bàn giao cho 63 tỉnh, thành phố, đồng thời tích hợp trực tuyến trong các hệ thống dữ liệu quốc gia về quy hoạch, môi trường, khí tượng thủy văn... Hệ thống này không chỉ hỗ trợ chỉ đạo, giám sát, điều hành của Chính phủ mà còn đảm bảo thống nhất, đồng bộ và thể hiện đầy đủ chủ quyền quốc gia trên không gian số.

Từ năm 2021 đến nay, Cục đã xử lý và trả kết quả hơn 44.000 hồ sơ dữ liệu đo đạc, bản đồ, trong đó hơn 80% thực hiện trực tuyến, đây là một minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của chuyển đổi số trong lĩnh vực địa không gian.

Quản lý biên giới, địa giới - khẳng định chủ quyền số quốc gia

Song song với nhiệm vụ chuyển đổi số, công tác quản lý biên giới và địa giới hành chính được Đảng ủy Cục chỉ đạo triển khai quyết liệt, thận trọng và khoa học.

Trên các tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Lào, Campuchia, Cục phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và các địa phương để quản lý, khảo sát, xử lý các khu vực địa hình biến động, đặc biệt là 263 khu vực phức tạp trên tuyến Việt - Trung. Khi phía Trung Quốc xây dựng hàng rào khống chế, Cục đã phối hợp đấu tranh, bảo vệ nguyên trạng và quyền lợi hợp pháp của Việt Nam.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Phương Hoa và lãnh đạo Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam chụp ảnh tại Mốc cao độ Hòn Dấu. Ảnh: Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam.

Một dấu mốc quan trọng là năm 2025, Chính phủ công bố Đường cơ sở trong Vịnh Bắc Bộ, do Cục chủ trì thực hiện, kèm bản đồ nộp lưu chiểu tại Liên hợp quốc, điều này tạo cơ sở pháp lý vững chắc để bảo vệ chủ quyền, quyền tài phán quốc gia và phục vụ phát triển kinh tế biển.

Năm 2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Thông tư 33/2024/TT-BTNMT về Danh mục địa danh các đảo, đá, bãi ngầm… Đây là một bước đi quan trọng khẳng định chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam, đồng thời phục vụ quy hoạch, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh biển đảo.

Trong lĩnh vực địa giới hành chính, Cục đã phối hợp Bộ Nội vụ khảo sát, giải quyết 16 khu vực tranh chấp địa giới cấp tỉnh do lịch sử để lại; đồng thời hoàn thành bộ bản đồ xác định ranh giới quản lý hành chính trên biển, đảo của 28 tỉnh, thành từ Quảng Ninh đến Kiên Giang.

Đặc biệt, đầu năm 2025, Cục đã đảm nhiệm khối lượng công việc khổng lồ phục vụ Đề án sắp xếp đơn vị hành chính toàn quốc. Tập thể cán bộ, viên chức làm việc ngày đêm để kịp tiến độ phục vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 202/2025/QH15. Ngay sau đó, Bản đồ hành chính Việt Nam trực tuyến được đưa vào vận hành tại địa chỉ vnsdi.mae.gov.vn, với gần 200 triệu lượt truy cập, là minh chứng cho nhu cầu khai thác dữ liệu mở và sức lan tỏa của công trình số này.

Hạ tầng không gian địa lý - nền tảng cho tương lai số

Để tiếp tục phát huy vai trò hạ tầng dữ liệu địa không gian trong chuyển đổi số quốc gia, Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam kiến nghị:

Hoàn thiện cơ chế chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin và địa không gian, trả lương theo vị trí việc làm, gắn với năng suất, chất lượng sản phẩm.

Tăng cường đầu tư hạ tầng phần cứng, phần mềm, năng lực xử lý, lưu trữ, bảo mật và chia sẻ dữ liệunhằm đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời, phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, nền kinh tế số, xã hội số.

Trong kỷ nguyên dữ liệu, đo đạc và bản đồ không chỉ là “khoa học về đất và trời” mà đã trở thành ngôn ngữ số của phát triển. Từ những tọa độ chính xác, Việt Nam đang kiến tạo một không gian số thống nhất, chủ quyền và bền vững, nơi từng pixel bản đồ góp phần vào sự phát triển xanh, hiện đại và an toàn của đất nước.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức chuỗi sự kiện kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12/2025. Trong đó, trọng tâm là lễ Kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, tổ chức sáng 12/11/2025 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội) với hơn 1.200 đại biểu tham dự. Báo Nông nghiệp và Môi trường sẽ truyền hình trực tiếp sự kiện này.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/du-lieu-dia-ly-quoc-gia-ha-tang-so-cho-phat-trien-ben-vung-hien-dai-d770262.html