Dự thảo Luật Chuyển giao công nghệ: Bảo đảm tính thống nhất và khả thi trong thực tiễn

Tại phiên họp thẩm tra dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến phân tích sâu sắc, hướng tới mục tiêu thể chế hóa chủ trương của Đảng, khắc phục bất cập trong thực thi; đồng thời, tạo hành lang pháp lý thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.

Thể chế hóa chủ trương, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và chỉ đạo của Nhà nước, Quốc hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân, hoàn thiện hệ thống pháp luật và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước.

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An Thái Thị An Chung phát biểu tại phiên họp Ảnh: Phạm Thắng

Dự thảo luật tập trung sửa đổi, bổ sung chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu, tiếp nhận, làm chủ và đổi mới công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ mới, công nghệ xanh, chuyển đổi số. Mục tiêu là tạo cơ chế thuận lợi để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và khẳng định vị thế quốc gia trong khu vực và quốc tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn khẳng định, Thường trực Ủy ban thống nhất với quan điểm, mục tiêu và phạm vi sửa đổi của dự thảo luật. Các nội dung được xây dựng phù hợp với chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng, góp phần tháo gỡ khó khăn trong công tác quản lý nhà nước và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế… Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, công phu, cơ bản đủ điều kiện trình Quốc hội.

Về phạm vi điều chỉnh, Thường trực Ủy ban tán thành mở rộng đối tượng chuyển giao công nghệ theo xu thế toàn cầu, như công nghệ xanh, công nghệ sạch, nhưng đề nghị rà soát kỹ nội dung mở rộng thẩm định công nghệ (không chỉ giới hạn trong “dự án đầu tư” như luật hiện hành) để bảo đảm tính khả thi và đồng bộ với các văn bản pháp luật liên quan.

Một nội dung nhận được sự quan tâm lớn là góp vốn bằng công nghệ. Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu cơ chế kiểm soát giá trị công nghệ góp vốn, vừa bảo đảm tính linh hoạt, vừa bảo vệ quyền lợi của bên thứ ba. Cần bổ sung quy định giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết việc thẩm định giá, cũng như cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ, khuyến khích góp vốn bằng công nghệ để bảo đảm tính khả thi trong thực tế.

Về thẩm định hoặc lấy ý kiến công nghệ đối với dự án đầu tư, Ủy ban kiến nghị bổ sung nguyên tắc phòng, chống xung đột lợi ích trong hoạt động thẩm định; giao Chính phủ quy định tiêu chí xác định chuyên gia và tổ chức tư vấn độc lập… Đối với đăng ký và cung cấp thông tin chuyển giao công nghệ, cần xác định lộ trình áp dụng nền tảng số, bảo đảm việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời và phù hợp điều kiện thực tế.

Một điểm mới nhận được nhiều ý kiến tán thành tại Điều 35a (khoản 21 Điều 1) quy định Nhà nước mua và phổ biến công nghệ. Thường trực Ủy ban đề nghị bổ sung nguyên tắc: “Nhà nước bảo đảm trả đền bù thỏa đáng cho chủ sở hữu hoặc người có quyền sử dụng hợp pháp công nghệ bị chuyển giao bắt buộc”, phù hợp với Luật Sở hữu trí tuệ và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Liên quan đến đánh giá hiệu quả chuyển giao công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước, Ủy ban kiến nghị phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức đánh giá hiệu quả chuyển giao trên địa bàn, báo cáo định kỳ hàng năm về Bộ Khoa học và Công nghệ để tổng hợp, theo dõi và báo cáo Chính phủ.

Tăng cường hiệu lực, đồng bộ trong thực thi

Góp ý về dự thảo luật, các đại biểu cho rằng Luật Chuyển giao công nghệ cao (sửa đổi) có nhiều ưu điểm, tạo ra hành lang pháp lý rõ hơn về khu công nghệ cao; có cơ chế ưu đãi về thuế, đất đai tạo nền tảng cho việc phát triển nhân lực. Tuy nhiên, cần làm rõ khái niệm công nghệ cao, công nghệ mới; chuyển giao công nghệ giữa Việt Nam và nước ngoài; cơ chế thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

Chủ tịch Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng cho rằng, cần bổ sung định nghĩa “ý tưởng công nghệ” vào dự thảo luật, coi đây là “mạch máu” của phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. “Trong bối cảnh kinh tế tri thức và công nghệ số, việc làm rõ khái niệm này giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý xác định đúng bản chất, đầu tư hiệu quả, tránh nhầm lẫn giữa "công nghệ cao" và "công nghệ mới", ông Dũng nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu Phan Xuân Dũng, chuyển giao công nghệ không chỉ là nhập khẩu kỹ thuật, mà còn là tiếp nhận tri thức, nguyên lý vận hành và năng lực sáng tạo; cần được quy định rõ để tránh lệ thuộc và nâng cao năng lực nội sinh.

Cùng quan điểm, đại biểu Đồng Ngọc Ba đánh giá cao sự chuẩn bị công phu, nghiêm túc của Ban soạn thảo, đồng thời đề nghị rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, hạn chế quy định mang tính thủ tục, tránh chồng chéo, phức tạp, và đánh giá tác động kỹ lưỡng trước khi ban hành để bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn.

Ngoài ra, các đại biểu đề xuất bổ sung một chương riêng về quản lý nhà nước trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ, cũng như quy định rõ về Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, dẫn chiếu sang Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm tăng tính liên thông, đồng bộ và minh bạch.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Tuấn cho biết, đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các cơ quan hữu quan tổng hợp, tiếp thu tối đa ý kiến, bảo đảm dự thảo khi trình Quốc hội phải thống nhất, chặt chẽ, có tính khả thi cao, góp phần đưa hoạt động chuyển giao công nghệ thực sự trở thành động lực phát triển quốc gia trong thời kỳ mới.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/du-thao-luat-chuyen-giao-cong-nghe-bao-dam-tinh-thong-nhat-va-kha-thi-trong-thuc-tien-10390262.html