Đừng giao chỉ tiêu hòa giải

Ảnh minh họa.

Trong bối cảnh tỷ lệ ly hôn có xu hướng gia tăng (khoảng 60.000 vụ mỗi năm trong cả nước) việc nhấn mạnh vai trò của hòa giải là một chủ trương nhân văn, nhằm hàn gắn gia đình. Ai cũng muốn tế bào của xã hội được bền vững. Ai cũng xót xa khi thấy những đứa trẻ phải lớn lên trong sự khuyết thiếu cha hoặc mẹ. Nhưng “giao khoán” hạnh phúc cho thẩm phán bằng chỉ tiêu liệu có phải là giải pháp phù hợp. “Mọi gia đình hạnh phúc đều giống nhau, những gia đình bất hạnh thì mỗi nhà một kiểu” - Lev Tolstoy đã viết như vậy từ thế kỷ XIX, và đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

Không ai hiểu rõ hôn nhân bằng người trong cuộc và sự tan vỡ không bắt đầu ở cổng tòa. Đổ vỡ có thể đã tích tụ từ sự nhẫn nhịn dồn nén của người chồng, những cơn bạo hành lên thân thể người vợ, hoặc đơn giản là từ những bữa cơm im lìm.

Tòa án, về bản chất là nơi xác nhận sự chấm dứt về mặt pháp lý, không phải là nơi nhen nhóm cho sự khởi đầu (lại) về mặt tình cảm. Thẩm phán là những chuyên gia luật pháp, phân định dựa trên chứng cứ, không phải là chuyên gia tâm lý hay nhà trị liệu hôn nhân để hàn gắn những trái tim đã nguội lạnh.

Bản chất của hòa giải là sự tự nguyện của các bên. Khi hòa giải trở thành một chỉ tiêu định lượng, nguy cơ phát sinh những hệ lụy tiêu cực là rất cao. Để đạt chỉ tiêu, thẩm phán có thể vô hình hoặc hữu hình gây áp lực, thậm chí là ép buộc các bên phải hòa giải thành công.

Trong nhiều trường hợp, việc ly hôn là cần thiết để chấm dứt bạo lực gia đình, xung đột kéo dài hoặc giải thoát cho người phụ nữ. Nếu bị ép buộc duy trì hôn nhân trên danh nghĩa, sự an toàn và hạnh phúc thực chất của các bên có thể sẽ bị đe dọa.

Từ áp lực làm đẹp con số báo cáo, những cuộc hôn nhân đã cạn kiệt sinh khí có thể bị giữ lại. Bởi thế, thay vì giao chỉ tiêu cho tòa án, nên có sự thay đổi đồng bộ từ gốc rễ. Với nhà làm luật, có thể xây dựng cơ chế bắt buộc hoặc khuyến khích hòa giải chuyên nghiệp trước khi thụ lý hồ sơ ly hôn, nhưng phải do các trung tâm tham vấn gia đình thực hiện, tách biệt với quy trình tại tòa. Với chính quyền, có thể yêu cầu giáo dục tiền hôn nhân trước khi đăng ký kết hôn, có thể cần thêm chứng nhận “sức khỏe tinh thần” trước khi bước vào cuộc sống gia đình.

Đề xuất giao chỉ tiêu cụ thể về tỷ lệ hòa giải thành công trong các vụ án ly hôn xuất phát từ mục đích tốt đẹp và mang tính nhân văn. Tuy nhiên hạnh phúc của một gia đình không thể trở thành một con số trong báo cáo thành tích của bất kỳ người nào. Chỉ khi hai người biết nỗ lực cùng vun đắp thì gia đình mới bền vững, tỷ lệ ly hôn của xã hội mới nhờ đó mà giảm đi.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/xa-hoi/202512/dung-giao-chi-tieu-hoa-giai-e93012d/