Ιστορία και παρόν

Η άνευ προηγουμένου επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου προκάλεσε μαζικά αντίποινα από το Τελ Αβίβ, βυθίζοντας τη Μέση Ανατολή σε μια νέα σπείρα βίας και αστάθειας, δείχνοντας ότι η σύγκρουση σε αυτό το «καυτό σημείο» παραμένει το πιο περίπλοκο, επίμονο και δύσκολο στην επίλυση πρόβλημα στον κόσμο .

Μέρη που υπογράφουν τις Συμφωνίες του Όσλο στον Λευκό Οίκο (ΗΠΑ) το 1993. (Πηγή: History.com)

Επιστρέφοντας στην ιστορία

Από τον 11ο αιώνα π.Χ. (π.Χ.), το αρχαίο εβραϊκό κράτος γεννήθηκε στη γη της Παλαιστίνης. Μέχρι τον 8ο αιώνα π.Χ., τα εβραϊκά κράτη καταστράφηκαν, η Παλαιστίνη βρισκόταν διαδοχικά υπό την κυριαρχία της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, της Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας, της Περσικής Αυτοκρατορίας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για πολλούς αιώνες μετά από αυτό, πριν οι Άραβες Μουσουλμάνοι καταλάβουν αυτήν την περιοχή.

Η Παλαιστίνη έγινε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα μέσα του 16ου αιώνα. Με την άνοδο του αντισημιτισμού στην Ευρώπη, η εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1880. Μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Παλαιστίνη έγινε βρετανική εντολή το 1918. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 στην Ιερουσαλήμ, ο Αμίν αλ-Χουσεϊνί, ηγέτης του αραβικού εθνικιστικού κινήματος στην Παλαιστίνη, ξεκίνησε αντισημιτικές ταραχές που ανάγκασαν τους Εβραίους να εγκαταλείψουν τη Λωρίδα της Γάζας.

Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Εβραίοι και οι Άραβες συνεργάστηκαν προσωρινά, τάσσοντας υπέρ των Συμμάχων. Ωστόσο, ορισμένοι ριζοσπαστικοί Άραβες εθνικιστές, όπως ο αλ-Χουσεΐνι, έτειναν να συνεργάζονται με τη ναζιστική Γερμανία, συνεχίζοντας το αντισημιτικό κίνημα στον αραβικό κόσμο. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ένα νέο κύμα μετανάστευσης στην Παλαιστίνη από Εβραίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος στην Ευρώπη προκάλεσε εκ νέου έξαρση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο πλευρών. Μέχρι το 1947, οι Εβραίοι αποτελούσαν το 33% του πληθυσμού, αλλά κατείχαν μόνο το 6% του εδάφους της Παλαιστίνης.

Στις 29 Νοεμβρίου 1947, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ενέκρινε το ψήφισμα 181, το οποίο διαίρεσε τη γη της ιστορικής Παλαιστίνης σε ένα αραβικό κράτος και ένα εβραϊκό κράτος, ενώ η ιερή πόλη της Ιερουσαλήμ τέθηκε υπό διεθνή διοίκηση. Οι Εβραίοι δέχτηκαν με χαρά αυτό το σχέδιο, αλλά οι Άραβες αντιτάχθηκαν σθεναρά επειδή το 56% της γης της ιστορικής Παλαιστίνης θα δινόταν στο εβραϊκό κράτος, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου μέρους της εύφορης παράκτιας περιοχής, ενώ οι Άραβες κατείχαν το 94% της Παλαιστίνης και το 67% του πληθυσμού.

Στις 14 Μαΐου 1948, οι Εβραίοι κήρυξαν επίσημα την ίδρυση του Κράτους του Ισραήλ και αναγνωρίστηκε από τις δύο υπερδυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση, σε λιγότερο από μία ώρα. Μη αποδεχόμενες αυτή την πραγματικότητα, οι αραβικές χώρες επιτέθηκαν στο Ισραήλ, οδηγώντας στον πρώτο Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο το 1948. Μέχρι το 1949, υπογράφηκε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, αλλά τα περισσότερα από τα εδάφη στην Παλαιστίνη που επρόκειτο να μοιραστούν μεταξύ των Αράβων βάσει του Ψηφίσματος 181 είχαν προσαρτηθεί από το Ισραήλ, ενώ η Ιορδανία προσάρτησε τη Δυτική Όχθη και η Αίγυπτος κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας. Το Ισραήλ προσάρτησε επίσης τη Δυτική Ιερουσαλήμ, ενώ η Ανατολική Ιερουσαλήμ τέθηκε προσωρινά υπό τον έλεγχο της Ιορδανίας. Έχοντας χάσει όλα τα εδάφη της, ξέσπασε ένα τεράστιο κύμα αραβικής μετανάστευσης από την Παλαιστίνη προς τις γειτονικές χώρες.

Το 1964, ο Γιασέρ Αραφάτ ίδρυσε την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) και ένα χρόνο αργότερα ιδρύθηκε το πολιτικό κόμμα Φατάχ. Το 1967, οι αραβικές χώρες άρχισαν να σχεδιάζουν μια δεύτερη επίθεση στο Ισραήλ. Σε απάντηση, το Ισραήλ εξαπέλυσε προληπτική επίθεση σε τρεις αραβικές χώρες: τη Συρία, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, οδηγώντας στο ξέσπασμα του Πολέμου των Έξι Ημερών. Το Ισραήλ νίκησε για άλλη μια φορά, κατακτώντας τη Δυτική Όχθη (συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ), τη Λωρίδα της Γάζας, τα Υψίπεδα του Γκολάν και τη Χερσόνησο του Σινά.

Μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, η PLO κατέφυγε στην Ιορδανία, όπου υποστηρίχθηκε από τον Βασιλιά Χουσεΐν. Το 1970, η PLO στράφηκε απροσδόκητα εναντίον του Βασιλιά της Ιορδανίας στο περιστατικό του «Μαύρου Σεπτέμβρη» και στη συνέχεια μετακινήθηκε στον Νότιο Λίβανο, όπου δημιούργησε μια βάση για να συνεχίσει τις επιθέσεις της στο Ισραήλ. Τον Οκτώβριο του 1973, η Αίγυπτος και η Συρία επιτέθηκαν ξανά στο Ισραήλ στον Πόλεμο του Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια της ιερής εορτής του Γιομ Κιπούρ. Ωστόσο, το Ισραήλ νίκησε για άλλη μια φορά. Το Ισραήλ αργότερα επέστρεψε τη χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο βάσει των Ειρηνευτικών Συμφωνιών του Καμπ Ντέιβιντ του 1978.

Ωστόσο, οι ελπίδες για ειρήνη στην περιοχή διαψεύστηκαν από μια σειρά επιθέσεων της PLO και παλαιστινιακών μαχητικών ομάδων. Το 1982, το Ισραήλ απάντησε εξαπολύοντας μια ολοκληρωτική επίθεση στον Λίβανο. Οι παλαιστινιακές μαχητικές ομάδες ηττήθηκαν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Το αρχηγείο της PLO εκκενώθηκε στην Τυνησία τον Ιούνιο του 1982 με εντολή του ηγέτη της PLO, Γιάσερ Αραφάτ.

Μαζική Τζιχάντ

Η Παλαιστινιακή Ιντιφάντα (Ιερός Πόλεμος) ξεκίνησε το 1987, οδηγώντας στην ίδρυση του κινήματος Χαμάς, το οποίο υποστήριζε τον ένοπλο αγώνα, σε αντίθεση με την PLO και τη Φατάχ, οι οποίες ήταν πιο διπλωματικές και πολιτικές. Το 1988, ο Αραβικός Σύνδεσμος αναγνώρισε την PLO ως τον μοναδικό εκπρόσωπο της Παλαιστίνης, δημιουργώντας συγκρούσεις μεταξύ των παλαιστινιακών δυνάμεων.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι διεθνείς προσπάθειες για την επίλυση της σύγκρουσης εντάθηκαν. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1993, οι Συμφωνίες του Όσλο Ι υπογράφηκαν από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Γιτζάκ Ράμπιν και τον πρόεδρο της PLO, Γιασέρ Αραφάτ, με την παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, επιτρέποντας στην PLO να αποχωρήσει από την Τυνησία και να εγκαθιδρύσει μια παλαιστινιακή εθνική κυβέρνηση στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Ωστόσο, αυτή η ειρηνευτική διαδικασία αντιμετώπισε σημαντική αντίθεση από παλαιστινιακές ισλαμιστικές ομάδες, ιδίως τη Χαμάς και τη Φατάχ.

Τον Σεπτέμβριο του 1995, υπογράφηκε στην Ουάσινγκτον μια νέα ενδιάμεση συμφωνία (Όσλο II) για την επέκταση της αυτονομίας στη Δυτική Όχθη. Ωστόσο, στις 4 Νοεμβρίου 1995, ο πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν δολοφονήθηκε από έναν Εβραίο εξτρεμιστή. Το 2004, ο πρόεδρος Αραφάτ πέθανε, με αποτέλεσμα η ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή να περιέλθει σε αδιέξοδο.

Μετά από χρόνια ανεπιτυχών διαπραγματεύσεων, η Δεύτερη Ιντιφάντα ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 2000, η ​​οποία πυροδοτήθηκε από την «προκλητική» επίσκεψη του ηγέτη της ισραηλινής αντιπολίτευσης Λικούντ Αριέλ Σαρόν στο Τζαμί Αλ-Άκσα, με χιλιάδες δυνάμεις ασφαλείας να έχουν αναπτυχθεί μέσα και γύρω από την Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Η βία κλιμακώθηκε σε ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ των Παλαιστινιακών Εθνικών Δυνάμεων Ασφαλείας και των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, η οποία διήρκεσε καθ' όλη τη διάρκεια του 2004-2005. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το Ισραήλ συνέχισε να ανακαταλαμβάνει περιοχές που διοικούνται από την Παλαιστινιακή Αρχή και άρχισε να χτίζει ένα τείχος που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το ισραηλινό έδαφος και να χτίζει οικισμούς στη Δυτική Όχθη. Μέχρι τον Ιούνιο του 2007, το Ισραήλ άρχισε να επιβάλλει χερσαίο, αεροπορικό και θαλάσσιο αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας. Τον Φεβρουάριο του 2009, υπογράφηκε εκεχειρία με τη συμμετοχή της διεθνούς κοινότητας, αν και οι σποραδικές μάχες μεταξύ των δύο πλευρών συνεχίζονται.

Η γη της Παλαιστίνης, με την Ιερή Πόλη της Ιερουσαλήμ, έχει ιδιαίτερη σημασία και για τις τρεις θρησκείες: τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ. Η Ιερουσαλήμ είναι η ιερότερη πόλη στον Ιουδαϊσμό, η πρώην τοποθεσία του Εβραϊκού Ναού και η πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου του Ισραήλ. Για τους Χριστιανούς, η Ιερουσαλήμ είναι ο τόπος όπου εκτελέστηκε ο Ιησούς και είναι επίσης η τοποθεσία της Εκκλησίας του Παναγίου Τάφου. Για τους Μουσουλμάνους, η Ιερουσαλήμ είναι ο τόπος όπου ο Προφήτης Μωάμεθ έκανε το «νυχτερινό του ταξίδι στον παράδεισο» και όπου ιδρύθηκε το Τζαμί αλ-Άκσα.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται

Στις 29 Νοεμβρίου 2012, εγκρίθηκε το ψήφισμα 67/19 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το οποίο αναβάθμισε την Παλαιστίνη σε «κράτος-παρατηρητή μη μέλους» στον ΟΗΕ. Αυτή η αλλαγή καθεστώτος χαρακτηρίστηκε ως de facto αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, η σύγκρουση μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ συνέχισε να αναζωπυρώνεται συχνά. Το καλοκαίρι του 2014, η Χαμάς εκτόξευσε σχεδόν 3.000 ρουκέτες προς το Ισραήλ και το Τελ Αβίβ ανταπέδωσε με μια μεγάλη επίθεση στη Γάζα. Οι μάχες έληξαν στα τέλη Αυγούστου 2014 με κατάπαυση του πυρός που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου.

Μετά από ένα κύμα βίας μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων το 2015, ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα δεσμεύονται πλέον από την εδαφική διαίρεση των Συμφωνιών του Όσλο. Τον Μάιο του 2018, ξέσπασαν ξανά συγκρούσεις μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ. Η Χαμάς εκτόξευσε 100 ρουκέτες από τη Γάζα προς το Ισραήλ. Το Ισραήλ απάντησε επιτιθέμενο σε περισσότερους από 50 στόχους στη Γάζα σε διάστημα 24 ωρών.

Το 2018, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μετέφερε την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, ανατρέποντας την μακροχρόνια πολιτική των ΗΠΑ στο παλαιστινιακό ζήτημα. Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ διχάζει περαιτέρω τη Μέση Ανατολή παρά τα χειροκροτήματα του Ισραήλ και ορισμένων συμμάχων. Τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2020, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και στη συνέχεια το Μπαχρέιν συμφώνησαν να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, και η Σαουδική Αραβία εξετάζει το ενδεχόμενο ομαλοποίησης των σχέσεων με το Τελ Αβίβ. Η Αίγυπτος και η Ιορδανία είχαν προηγουμένως ομαλοποιήσει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ το 1979 και το 1994.

Η τάση ομαλοποίησης μεταξύ μουσουλμανικών χωρών και Ισραήλ υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και πολλές δυτικές χώρες, αλλά οι παλαιστινιακές δυνάμεις και ορισμένες χώρες έχουν απορρίψει αυτές τις συμφωνίες. Στις 7 Οκτωβρίου, η Χαμάς εκτόξευσε χιλιάδες πυραύλους σε ισραηλινό έδαφος, προκαλώντας εκατοντάδες θύματα. Το Ισραήλ ανακοίνωσε σφοδρά αντίποινα, προκαλώντας το ξέσπασμα και την εξάπλωση μιας νέας σύγκρουσης μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ. Η οδυνηρή και ασταθής ιστορία στο «καζανάκι» της Μέσης Ανατολής επαναλαμβάνεται.

Πηγή: https://baoquocte.vn/xung-dot-israel-palestine-lich-su-va-hien-tai-246821.html