Giá dừa giảm sâu: Liên kết để không 'ngã giá'

Tại Vĩnh Long, giá dừa tươi được thương lái mua xô từ 40.000 - 50.000 đồng/chục (12 trái). Những vườn trái nhỏ, không đẹp, nông dân còn bị thương lái ép giá xuống còn 30.000 - 35.000 đồng/chục.

Giá dừa tươi giảm sâu sau 1 năm tăng giá mạnh. (Ảnh: Nguyễn Liến)

Đây là đợt quay đầu giảm giá sau khi dừa tươi đạt mức cao kỷ lục vào năm ngoái. Tháng 8/2023, dừa Việt Nam được xuất khẩu sang Mỹ và 1 năm sau tiếp tục rộng đường sang Trung Quốc với việc ký Nghị định thư, đẩy giá dừa gọt vỏ loại xuất khẩu lên 14.000 - 15.000 đồng/trái.

Liên kết để trụ vững

Theo ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam, giá dừa hiện thấp hơn giai đoạn cao điểm năm ngoái hơn 100%, dù vẫn cao hơn đáy năm 2023 khi dừa chỉ còn 2.000 đồng - 3.000/trái.

Trong khi đó, chi phí chăm sóc dừa tươi cho mỗi hecta vẫn ở mức 8-10 triệu đồng/năm, bao gồm phân bón, thuốc trừ sâu và nhân công.

Nông dân ký hợp đồng được doanh nghiệp bao tiêu đầu ra, giúp giá bán ổn định và kỹ thuật canh tác được hướng dẫn bài bản. (Ảnh: Nguyễn Liến)

Ông Phan Đoàn Anh Tuấn (xã Giao Long, tỉnh Vĩnh Long) có 5 công rưỡi trồng dừa, 125 cây đang cho trái. Thay vì bán cho thương lái, ông Tuấn ký hợp đồng với doanh nghiệp và được bao tiêu đầu ra.

“Trước đây bán cho thương lái, giá bấp bênh, nhưng khi ký hợp đồng với công ty, tôi được bao tiêu 75.000 đồng/chục, cao hơn nhiều so với giá thị trường hiện nay.Doanh nghiệp hướng dẫn kỹ thuật, yêu cầu dùng phân hữu cơ, trái tròn, đạt độ đường nên năng suất và giá trị đều cao hơn", ông Tuấn chia sẻ

Các doanh nghiệp xuất khẩu hiện thu mua cao hơn thị trường 10–15% giá thị trường do kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt. Tuy nhiên, số hộ đạt tiêu chuẩn còn rất thấp.

Thực tế, mô hình liên kết đang giúp nhiều nông hộ “trụ vững” giữa giai đoạn khó khăn, khi doanh nghiệp đóng vai trò bảo đảm đầu ra và kỹ thuật, còn nông dân tuân thủ tiêu chuẩn vùng trồng.

Theo Hiệp hội Dừa Việt Nam, mùa mưa không phải là lý do khiến giá dừa giảm sâu bởi chỉ 10% sản lượng dừa tươi được tiêu thụ trong nước, phần lớn phục vụ xuất khẩu.

Nguyên nhân khiến dừa Việt dễ bị ép giá khiến giá giảm là thiếu minh bạch, thiếu bền vững và thiếu đồng bộ. Hầu hết dừa Việt Nam chưa có nhật ký trồng trọt; quy trình chăm sóc, bón phân không được ghi chép, khó truy xuất nguồn gốc. Một số mô hình thâm canh cũ gây ô nhiễm nước, không đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Nhiều nông hộ trồng lẫn các giống dừa khác nhau khiến chất lượng trái không đồng nhất, gây khó cho khâu xuất khẩu.

Hệ quả, nhiều cơ sở gọt dừa xuất khẩu nhỏ lẻ phải đóng cửa chỉ sau vài tháng vì hàng bị trả về do không đạt chuẩn. “Chất lượng thiếu kiểm soát là điểm yếu lớn nhất khiến dừa Việt mất lợi thế cạnh tranh với Thái Lan, Indonesia”, ông Cao Bá Đăng Khoa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dừa Việt Nam khẳng định.

Những mắt xích quan trọng của chuỗi giá trị

Tại xã Giao Long (Vĩnh Long), Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Trung tâm BSA và Vina T&T Group tổ chức Company Tour giới thiệu mô hình “xanh hóa” chuỗi giá trị dừa Việt. Từ hành trình 10 năm đưa dừa xiêm xanh Bến Tre chinh phục thị trường Mỹ đến những câu chuyện liên kết nông dân, chuyển đổi số, chương trình mang đến góc nhìn mới về sự đồng hành bền vững giữa doanh nghiệp và nông dân.

Theo bà Nguyễn Thị Huế, Trợ lý Tổng giám đốc Tập đoàn Vina T&T Group, hiện doanh nghiệp liên kết hơn 500 hộ nông dân trồng dừa, sản lượng xuất khẩu mỗi năm đạt 4,5 triệu trái sang Mỹ, Úc, châu Âu.

Dừa tươi sau khi thu hoạch tại vườn sẽ vận chuyển ngay về nhà máy để sơ chế, đóng gói. (Ảnh: Nguyễn Liến)

“Dừa Việt Nam có vị ngọt thanh hơn dừa Thái, nhưng để cạnh tranh quốc tế, chúng ta phải có vùng trồng đồng nhất, kiểm soát chất lượng và kể được câu chuyện thương hiệu Việt,” bà Huế nói.

Vina T&T đã đầu tư công nghệ bảo quản dừa tươi đến 90 ngày, công suất xử lý 20.000 trái/ngày, ghi rõ xuất xứ “Dừa xiêm xanh Bến Tre – Product of Vietnam” trên bao bì và đưa thương hiệu hợp tác xã địa phương lên sản phẩm xuất khẩu.

Cùng với dừa tươi, các doanh nghiệp như VFARM với nhãn hàng Coboté đang phát triển sản phẩm chế biến sâu từ dầu dừa, hướng đến dòng chăm sóc cá nhân và mỹ phẩm tự nhiên. Bà Đinh Thị Hạnh Tâm – CEO & Founder của VFarm và nhãn hàng Coboté, cho rằng: “Dầu dừa có thể tạo ra cả chất hoạt động bề mặt và dưỡng chất tái tạo tế bào. Hiểu chuỗi và kết nối chuỗi, đó là cách nâng giá trị dừa Việt”.

Nhiều chuyên gia cũng khuyến nghị tận dụng phụ phẩm dừa (vỏ, gáo, nước thải) để sản xuất phân vi sinh, than hoạt tính; kết hợp chuyển đổi số trong sản xuất để tăng hiệu quả và giảm thất thoát.

Đối thoại giữa các bên trong chuỗi liên kết, mở ra góc nhìn về “xanh hóa” chuỗi giá trị nông sản Việt. (Ảnh: Nguyễn Liến)

Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, mô hình liên kết cần mở rộng thành tứ giác kết nối: nông dân – doanh nghiệp – nhà trường – truyền thông, để không chỉ sản xuất tốt mà còn kể được câu chuyện hàng Việt ra thế giới.

Giá dừa giảm 100% chỉ trong một năm là lời cảnh báo rõ ràng về sự mong manh của ngành nông sản khi thiếu liên kết và tiêu chuẩn hóa.

Ông Cao Bá Đăng Khoa khẳng định: “Cây dừa giờ không còn là cây xóa đói giảm nghèo, mà là cây chủ lực quốc gia. Nông dân phải thay đổi tư duy, áp dụng quy trình sinh học, ghi chép minh bạch, như cách ngành sầu riêng đã làm”.

Liên kết bền vững, minh bạch quy trình, đồng nhất chất lượng là chìa khóa giúp dừa Việt không còn “ngã giá”, đồng thời giữ vững vị thế trên thị trường quốc tế.

Nếu biết tận dụng thời điểm này để chuẩn hóa vùng trồng, chuyển đổi xanh và kể câu chuyện thương hiệu Việt Nam, cây dừa sẽ không chỉ là nguồn sống mà là biểu tượng mới của nông nghiệp Việt hội nhập bền vững.

Nguồn: https://baolangson.vn/gia-dua-giam-sau-lien-ket-de-khong-nga-gia-5061550.html