Giáo dục tài chính từ sớm để trẻ hiểu giá trị đồng tiền và quý sức lao động

Thực trạng đáng lo ngại

Theo số liệu từ Bộ Công an, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025 đã có gần 1.500 vụ lừa đảo qua mạng bị phát hiện, thiệt hại hơn 1.600 tỷ đồng. Nạn nhân không chỉ là người lớn tuổi mà có cả học sinh, sinh viên vốn rất thông thạo về công nghệ. Các em bị cuốn vào những chiêu trò “bắt cóc online”, “việc nhẹ lương cao”, “học bổng giả” hoặc “đầu tư tiền ảo siêu lợi nhuận”.

Thầy Lê Văn Ngà - giáo viên tại Hà Nội - nhận định: Học sinh hiện nay rất nhạy với công nghệ, nhưng lại thiếu kỹ năng tài chính. Các em dễ tin vào lời mời ngọt ngào, mà không nhận ra phía sau là bẫy lừa đảo. Nếu không có sự chuẩn bị từ sớm, các em rất dễ trở thành nạn nhân trong xã hội số.

Việc học về tài chính sẽ giúp trẻ hiểu rằng đồng tiền không “tự nhiên sinh ra” mà là kết quả của lao động, sáng tạo và mồ hôi nước mắt. Khi biết điều đó, các em sẽ biết trân trọng công sức của cha mẹ, không phung phí và có trách nhiệm hơn trong chi tiêu. “Làm ra đồng tiền đã khó, giữ được đồng tiền còn khó hơn”, một bài học tài chính mà thầy cô thường nhắc học sinh trong lớp.

Giáo dục tài chính giúp trẻ biết lập kế hoạch chi tiêu, đặt mục tiêu tiết kiệm, hiểu rằng không phải lúc nào cũng nên vay mượn. Những bài học này chính là nền tảng để trẻ trưởng thành với hành vi tài chính lành mạnh, tránh sa vào tín dụng đen hay tiêu xài hoang phí.

Trong bối cảnh lừa đảo trực tuyến lan tràn, kiến thức tài chính cơ bản là “vaccine” giúp các em nhận diện rủi ro, tự cứu mình trước nhiều chiêu trò lừa đảo.

Đáp ứng nhu cầu cấp thiết đó, bộ sách Giáo dục tài chính do ThS Lê Thị Thúy Sen - Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng chủ biên - đã ra đời. Đây là bộ sách về giáo dục tài chính đầu tiên, do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và Nhà sách Tân Việt phát hành dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12, được thiết kế khoa học và hệ thống.

Giáo dục tài chính từ sớm để trẻ hiểu giá trị đồng tiền và quý sức lao động - 1 — Bộ sách Giáo dục tài chính của tác giả ThS Lê Thị Thuý Sen (Ảnh: Nhà sách Tân Việt).

Điểm nổi bật của bộ sách đó chính là dễ hiểu - dễ nhớ - dễ áp dụng cho học sinh, dễ dạy - dễ triển khai cho giáo viên, kèm tài liệu hướng dẫn.

Bộ sách đã được cố vấn bởi những chuyên gia đầu ngành như: Nhà giáo ưu tú, PGS.TS Trần Hoàng Ngân, Đại biểu Quốc hội khoá XIII, XIV, XV; TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia; PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng; PGS.TS Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TPHCM; Luật sư Trương Thanh Đức - luật sư chuyên sâu về kinh tế, tài chính, ngân hàng.

Với việc lồng ghép hơn 100 câu ca dao, tục ngữ, giúp kiến thức gần gũi, giàu nhân văn. Mỗi bài học chia thành 4 phần rõ ràng: Hiểu đúng - Dùng hay - Đấu trí tài chính - Khéo khôn với tiền.

Cô Trần Huyền My (Trường THCS Thanh Trì, Hà Nội) nhận xét: “Bộ học liệu này rất hay. Các em sẽ tránh được tín dụng đen, chi tiêu quá đà, lừa đảo trực tuyến nếu được học sớm”.

Cô giáo Nguyễn Thị Linh - Trường THCS Nguyễn Thiện Thuật, xã Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên - chia sẻ, bộ sách hay ở góc độ kiến thức tài chính nhưng được dẫn dắt những câu chuyện đời thường bằng ca dao, tục ngữ nên giàu tính giàu tính giáo dục và nhân văn. Các em không chỉ được trang bị kiến thức kinh tế, tài chính mà còn học được những bài học về tình yêu quê hương đất nước, yêu lao động, hiếu nghĩa và trách nhiệm trong cuộc sống.

Hào hứng cầm bộ sách trên tay, em Nguyễn Hải Long, Trường tiểu học Quang Trung, Hà Nội cho biết, các kiến thức trong bộ sách rất hay và bổ ích, giúp em hiểu hơn về giá trị của đồng tiền và sức lao động của bố mẹ vất vả mỗi ngày để nuôi em ăn học. Hơn nữa, quyển sách còn có nhiều ca dao tục ngữ và câu chuyện hay giúp mỗi học sinh như Long hiểu hơn nhiều điều trong cuộc sống.

Chỉ mới phát hành thời gian ngắn nhưng bộ sách Giáo dục tài chính đã nhận được sự đón nhận tích cực từ các nhà trường và phụ huynh học sinh. Thông qua khảo sát tại các trường học, bộ sách Giáo dục tài chính được nhiều học sinh lựa chọn trong chương trình học buổi 2.

Bà Nguyễn Kim Thoa, Giám đốc Nhà sách Tân Việt (Tân Việt Books), cho biết, ngay khi được phát hành, bộ sách trên đã trở thành một trong những ấn phẩm bán chạy nhất của Nhà sách Tân Việt.

Dưới góc độ chuyên gia, PGS.TS Trương Gia Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị FPT đánh giá, bộ sách Giáo dục tài chính là nỗ lực đáng quý đưa những kiến thức cơ bản về tài chính đến với các em học sinh bậc tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông.

Việc rèn luyện thói quen chi tiêu tốt từ nhỏ sẽ giúp thế hệ làm chủ đất nước trong tương lai biết trân trọng giá trị lao động, hình thành hiểu biết và năng lực quản lý tài chính cá nhân và kinh tế vĩ mô - hành trang không thể thiếu của mỗi con người.

Điều thú vị trong các bài học là tác giả lồng ghép những câu ca dao, tục ngữ mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, giúp kiến thức tài chính trở nên gần gũi, dễ tiếp thu. Việc nội dung sách đã giới thiệu các xu hướng công nghệ góp phần truyền thông, thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng tài chính mạnh mẽ hơn nữa trong kỷ nguyên mới.

GS.TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Tài chính của Quốc Hội, Phó Chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước - cho rằng, tiền là thứ quen thuộc đối với tất cả mọi người (từ trẻ em cho đến người già), nhưng không phải ai cũng hiểu đúng về tiền, không ít người vì tiền mà mắc phải lầm lỗi.

Giáo dục tài chính giúp các em có được những kiến thức cơ bản về tiền, biết sử dụng tiền phù hợp, thấy được cơ chế điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước và hiểu được các quan hệ tài chính liên quan đến sử dụng tiền để cân nhắc, lựa chọn phù hợp khi quyết định tham gia.

John Quelch, Giám đốc Điều hành Surfin Meta, tác giả một số cuốn sách về kinh doanh nổi tiếng của Mỹ và trên toàn cầu, khẳng định giáo dục tài chính cho giới trẻ là điều cần thiết cho hạnh phúc và sự ổn định lâu dài của mỗi gia đình, cho sự thành công của mỗi quốc gia.

“Giáo dục tài chính không chỉ dạy chúng ta về tài chính mà còn dạy về tầm quan trọng của tính chính trực và sự tôn trọng lẫn nhau trong việc xây dựng một nền kinh tế dựa trên niềm tin và hợp tác hiệu quả”, GS. John Quelch nhấn mạnh.

Mô hình “gia đình thông thái về tài chính”

Không chỉ có thể đưa vào giảng dạy trong nhà trường, với hệ thống tài liệu hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu, bố mẹ cũng có thể đồng hành cùng con trong việc dạy con học kiến thức từ bộ sách giáo dục tài chính. Một ưu điểm quan trọng là bộ sách có giá rất rẻ, chỉ từ 20.000 – 28.000 đồng/quyển, phù hợp với túi tiền của đại đa số gia đình Việt Nam.

Điều này cho phép mỗi gia đình đều có thể mua để cùng con học ở nhà, hình thành mô hình “gia đình thông thái về tài chính”. Cha mẹ vừa là người đồng hành, vừa là “người thầy thứ hai”, giúp con hiểu về tiền bạc, trân trọng công sức lao động và học cách chi tiêu thông minh.

Giáo dục tài chính từ sớm để trẻ hiểu giá trị đồng tiền và quý sức lao động - 2 — Một ưu điểm quan trọng là bộ sách có giá rất rẻ, chỉ 20.000 - 28.000 đồng/quyển, phù hợp với túi tiền của đại đa số gia đình Việt Nam (Ảnh: Nhà sách Tân Việt).

Nếu nhà trường là nơi gieo mầm kiến thức, thì gia đình chính là “mảnh đất” nuôi dưỡng thói quen. Khi cha mẹ cùng con học bộ sách Giáo dục tài chính, mỗi gia đình có thể trở thành một lớp học nhỏ, nơi giá trị đồng tiền được trao đổi bằng trải nghiệm thật.

Cha mẹ cũng có vai trò làm gương, con cái không chỉ học từ sách, mà còn từ cách bố mẹ chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư. Một lời nhắc nhở khi đi siêu thị, một ví dụ nhỏ khi trả tiền điện nước… chính là những bài học sống động.

Ngoài ra, mỗi thành viên trong gia đình có thể cùng học, cùng thảo luận. Bộ sách được thiết kế dễ hiểu, dễ áp dụng, nên cả cha mẹ và con cái đều có thể cùng nhau học. Mọi thành viên bàn bạc về kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm cho kỳ nghỉ, hay lập kế hoạch mua sắm hợp lý.

Anh Nguyễn Thanh Phú (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: “Tôi muốn con được học để hiểu giá trị đồng tiền, từ đó trân trọng công sức của bố mẹ và biết chi tiêu hợp lý”.

Thầy giáo Lê Văn Ngà, Trường THCS Linh Đàm, bày tỏ hy vọng rằng, bộ sách Giáo dục tài chính sẽ là người bạn đồng hành tin cậy, không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn khơi mở tư duy và vun đắp phẩm chất đẹp cho các em học sinh.

Vì thế, giúp các em hình thành thói quen tài chính lành mạnh, biết trân trọng lao động, tiêu dùng thông minh và sống có trách nhiệm là những nền tảng quan trọng để các em vững vàng hơn trong hành trình trở thành công dân chủ động, tự tin và thành công trong tương lai.

Cô Sái Thu Vân mong muốn, môn học giáo dục tài chính sẽ nhanh chóng được đưa vào chương trình dạy buổi 2 để các em học sinh có thể tiếp cận với những kiến thức về tài chính ngay từ trên ghế nhà trường, từ đó tránh xa các cạm bẫy lừa đảo, bẫy tín dụng đen…

Giáo dục tài chính từ sớm chính là đầu tư cho tương lai. Khi mỗi đứa trẻ hiểu giá trị đồng tiền, biết trân quý sức lao động, biết tiết kiệm và chi tiêu hợp lý, xã hội sẽ có một thế hệ công dân trưởng thành, tự chủ và bản lĩnh.

Đưa giáo dục tài chính vào buổi học thứ hai ở trường học, đồng thời khuyến khích mỗi gia đình áp dụng bộ sách tại nhà, là cách hiệu quả nhất để xây dựng một Việt Nam của những gia đình thông thái về tài chính, thế hệ trẻ an toàn và xã hội lành mạnh.

Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/giao-duc-tai-chinh-tu-som-de-tre-hieu-gia-tri-dong-tien-va-quy-suc-lao-dong-20251026150734715.htm