“Giữ lửa” văn hóa Tày

Người Tày ở tỉnh Lào Cai định cư rải rác ở nhiều địa phương. Trong những năm gần đây, khi đô thị hóa diễn ra, bản làng của người Tày cũng bị tác động không nhỏ, nhiều nét văn hóa bị mai một, thậm chí mất dần. Trước nguy cơ đó, nhiều địa phương có đông đồng bào Tày đã có những động thái tích cực nhằm bảo vệ, gìn giữ văn hóa truyền thống, đặc biệt là việc gìn giữ văn hóa truyền thống của người Tày ngay trong mỗi gia đình, tạo sự tiếp nối gìn giữ và phát huy giá trị tốt đẹp của dân tộc.

Nghệ nhân Hà Thị Lan ở thôn Hán, xã Thượng Bằng La năm nay 78 tuổi, bà đang nắm giữ rất nhiều làn điệu dân ca, dân vũ của dân tộc Tày. Bà thường xuyên truyền dạy cho thế hệ trẻ trong xã.

Nghệ nhân Hà Thị Lan chia sẻ: Tôi luôn mong muốn có thể gìn giữ văn hóa truyền thống, để những nét đẹp đó sống mãi, trường tồn cùng thời gian. Ngoài các lớp truyền dạy do xã tổ chức, tôi dạy tất cả những ai muốn học về làn điệu Then, múa Dậm Thuông...; giải đáp những thắc mắc của mọi người về các tiết lễ, quy tắc văn hóa gia đình bao đời nay của người Tày.

Trong gia đình bà Lan, tiếng Tày là ngôn ngữ chính. Từ bữa ăn sáng đến lúc đi ngủ, mọi cuộc trò chuyện đều diễn ra bằng tiếng mẹ đẻ. Bà Lan tin rằng, ngôn ngữ là linh hồn của dân tộc, mất đi tiếng nói là mất đi cội rễ.

“Bố mẹ đi làm cả ngày, tôi ở nhà dạy cho các cháu nói tiếng Tày, hát Then, kể chuyện cổ tích. Không dạy bây giờ, mai mốt lớn lên các cháu quên hết thì sao?” - bà Lan trăn trở. Những câu hát Then mượt mà được bà Lan cất lên mỗi tối, ru các cháu vào giấc ngủ, biến ngôi nhà sàn nhỏ bé thành trường học văn hóa sống động.

Không chỉ ngôn ngữ, ẩm thực cũng là “mạch nguồn” quan trọng trong việc “giữ lửa” văn hóa Tày. Từ việc hái rau rừng, chuẩn bị nồi đất, đến mâm cơm lễ trong những dịp đặc biệt - mỗi món ăn, mỗi cách bày biện mang theo ký ức và ý nghĩa đều được bà Lan truyền lại ngay trong căn bếp nhà mình.

Em Hoàng Dương Bích - cháu bà Lan chia sẻ: “Từ bếp lửa của gia đình, em đã được bà, mẹ dạy nấu cơm, đun bánh. Bà và mẹ dạy cho em những điệu múa truyền thống, những câu chuyện kể của dân tộc Tày, em rất thích”.

Những ngày gần đây, người dân ở Lâm Thượng hân hoan hướng về Giải bóng đá nữ các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh mở rộng - nơi có đội bóng đá nữ của xã góp mặt.

Không bỏ sót trận đấu nào của các cô gái trong trang phục truyền thống của người Tày Lâm Thượng, bà Hoàng Thị Bình - thôn Khe Bín không khỏi xúc động khi đội nhà giành chức vô địch: “Mấy đứa nhỏ ở Lâm Thượng giỏi quá. Chúng đã mang màu sắc của người Tày Lâm Thượng ra với bạn bè ngoài tỉnh rồi”.

Lên ngôi vô địch chính là những đền đáp xứng đáng cho việc gìn giữ văn hóa Tày ở Lâm Thượng mà các cô gái chính là những “hạt nhân” gìn giữ văn hóa ngay từ trong gia đình.

Chị Triệu Thị Thiện - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Lâm Thượng chia sẻ: Phụ nữ ở Lâm Thượng không chỉ là người “giữ lửa” nghề truyền thống, mà còn là lực lượng chủ động trong việc bảo tồn, sáng tạo và truyền nghề cho thế hệ sau.

Xác định việc “giữ lửa” văn hóa Tày là nhiệm vụ quan trọng, là nền tảng cho sự phát triển của địa phương, cả Lâm Thượng và Thượng Bằng La đã có nhiều hoạt động thiết thực nhằm hỗ trợ việc bảo tồn và phát huy văn hóa Tày. Các lớp học tiếng Tày, lớp dạy hát Then, đàn Tính được mở tại các nhà văn hóa cộng đồng; các lễ hội truyền thống được phục dựng và tổ chức quy mô hơn; các sản phẩm thổ cẩm, thủ công mỹ nghệ được khuyến khích sản xuất và quảng bá.

Đặc biệt, việc đưa văn hóa Tày vào các chương trình du lịch cộng đồng cũng là hướng đi hiệu quả, giúp người dân có thêm thu nhập và tạo động lực để họ tự hào, gìn giữ văn hóa của mình.

Ông Nguyễn Hữu Điệp - Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Bằng La cho biết: Cấp ủy, chính quyền địa phương chủ trương bảo tồn và lan tỏa các giá trị văn hóa tiêu biểu như điệu múa Dậm Thuông, hát Then, đàn Tính, Lễ hội Lồng Tồng, nếp nhà sàn truyền thống; đồng thời địa phương cũng đẩy mạnh tuyên truyền để nghệ nhân truyền dạy cho thế hệ trẻ, gắn việc bảo tồn văn hóa truyền thống với du lịch cộng đồng, để đạt được mục tiêu “ngọn lửa” truyền thống luôn rực sáng trên quê hương Thượng Bằng La.

“Ngọn lửa” văn hóa Tày không chỉ được giữ gìn bằng những nỗ lực cá nhân, mà còn bằng tình yêu thương, sự gắn kết của mỗi gia đình, mỗi cộng đồng. Với sự đồng lòng của chính quyền, cộng đồng và đặc biệt là sự kiên trì, tâm huyết của mỗi gia đình, “ngọn lửa” ấy sẽ mãi mãi soi sáng con đường phát triển bền vững, giữ gìn bản sắc cho các thế hệ mai sau. Bởi lẽ, văn hóa không chỉ là di sản của quá khứ, mà còn là “mạch nguồn” nuôi dưỡng hiện tại và kiến tạo tương lai.

Nguồn: https://baolaocai.vn/giu-lua-van-hoa-tay-post888956.html