Giữ vững an ninh trật tự vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Thời gian qua, Quảng Ninh đã có những chính sách phù hợp để thúc đẩy vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), miền núi, biên giới, hải đảo trên cơ sở phát huy tiềm năng, thế mạnh, gìn giữ bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của các dân tộc. Trong đó, các điều kiện về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc, ổn định chính trị đã tạo nền tảng quan trọng để KT-XH ngày càng phát triển, chất lượng đời sống người dân ngày càng nâng cao.

Xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc

Nhằm phát huy vai trò của đồng bào các dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể trên địa bàn tỉnh đã làm tốt công tác tuyên truyền cho nhân dân các dân tộc thực hiện đường lối, chính sách đại đoàn kết dân tộc trong tình hình mới. Trong đó phải nói tới vai trò nòng cốt của lực lượng Công an tỉnh trong nhiệm vụ xây dựng, củng cố vững chắc thế trận an ninh nhân dân, triển khai thực hiện phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ) lan tỏa sâu rộng. Việc xây dựng các mô hình, điển hình tiên tiến trong phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ cần xuất phát từ đặc điểm, tình hình của địa bàn; mục tiêu, yêu cầu, nội dung, hình thức phải vừa sức dân, hợp lòng dân, đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân, nhất là đồng bào DTTS. Đồng thời sự phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, đa dạng hóa các nguồn lực tham gia bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở.

Công an và Đoàn Thanh niên xã Ba Chẽ phối hợp tập huấn CNTT cho lực lượng an ninh cơ sở, tháng 9/2025.

Từ sự tham mưu của lực lượng Công an, Ban Chỉ đạo phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội và xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ các cấp thường xuyên được kiện toàn. Các mô hình, hoạt động tại cơ sở được đẩy mạnh với các nội dung, hình thức sát hợp với đặc điểm, tình hình của mỗi dân tộc, vùng miền; trọng tâm là nâng cao nhận thức của đảng viên, quần chúng nhân dân trong công tác tự phòng, tự quản về ANTT, tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội. Tiêu biểu như các mô hình “Phát huy vai trò người có uy tín, già làng, thầy cúng, thầy thuốc vận động nhân dân tham gia công tác bảo đảm ANTT, phòng ngừa tảo hôn”, chương trình “Đổi vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ lấy bình chữa cháy”... Đặc biệt là làm rõ chủ trương của Đảng và Nhà nước luôn tôn trọng quyền tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng, nhưng cũng sẽ nghiêm khắc xử lý đối với những hoạt động tôn giáo trái pháp luật, mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu đi ngược lại lợi ích quốc gia, dân tộc.

Từ sự gắn bó mật thiết, hỗ trợ tích cực của quần chúng nhân dân, lực lượng Công an càng làm tốt hơn nữa việc giữ vững thế chủ động chiến lược, không bị động, bất ngờ; không để phát sinh điểm nóng; kiềm chế gia tăng tội phạm, tạo sự chuyển biến tích cực về trật tự, an toàn xã hội... Các tầng lớp nhân dân đã tích cực ủng hộ, giúp đỡ lực lượng Công an trong công tác bảo đảm ANTT, cung cấp nhiều tin có liên quan đến ANTT, trong đó rất nhiều tin có giá trị giúp các cơ quan chức năng phát hiện, ngăn chặn và điều tra, xử lý nhiều vụ việc ngay tại cơ sở; đấu tranh, ngăn chặn âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch.

Các lực lượng Công an, Biên phòng, nhân dân xã Hoành Mô phối hợp tham gia đường biên giới. Ảnh: La Nhung (CTV)

Ghi nhận tại các địa phương tuyến biên giới, những dấu ấn sâu đậm của lực lượng BĐBP tỉnh đã luôn đồng hành, gắn bó với nhân dân để giữ vững an ninh, chủ quyền lãnh thổ quốc gia. Với phương châm “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt” và chủ trương “3 bám, 4 cùng” (bám đơn vị, bám địa bàn, bám chủ trương chính sách; cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng đồng bào), những người chiến sĩ quân hàm xanh đã thực sự tạo được khối đoàn kết, gắn bó với đồng bào DTTS vùng biên giới. Từ tuyên truyền, vận động nhân dân hiểu, tin tưởng và chấp hành tốt đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước; nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong tham gia bảo vệ an ninh cơ sở; đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực phản động, tội phạm...

5 năm qua, lực lượng BĐBP tỉnh luôn chủ động phối hợp với cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, LLVT địa phương tuyên truyền trên 3.600 buổi cho hơn 110.000 lượt quần chúng nhân dân khu vực biên giới. Đồng thời, có 497 tổ với 5.599 thành viên tham gia quản lý bảo vệ 112 mốc quốc giới, hàng trăm km đường biên giới và các bến cảng, bến bãi. Hàng loạt các chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn biên phòng”, “Xây dựng nhà cho hộ nghèo nơi biên giới”, “Mái ấm biên cương”, “BĐBP chung sức xây dựng nông thôn mới”... được triển khai hiệu quả thực chất, đã càng tăng cường mối quan hệ đoàn kết gắn bó quân - dân, tạo thành nguồn sức mạnh tổng hợp giữ vững ANTT trên địa bàn vùng sâu, vùng xa.

Coi trọng đội ngũ người uy tín

Thực tế cho thấy, người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS luôn có vị trí, vai trò quan trọng đối với cộng đồng dân cư. Trong từng dòng họ của các dân tộc, dù lớn hay nhỏ đều có người đứng đầu là trưởng tộc hay trưởng họ, là người đóng vai trò chủ trì về sinh hoạt tín ngưỡng để nhớ về tổ tiên, cội nguồn; duy trì tôn ti, trật tự và quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của gia đình đối với dòng họ, cộng đồng. Sức ảnh hưởng của họ có thể tác động rất lớn đến các hoạt động sinh hoạt, lao động, sản xuất, thực hiện các nghi lễ tín ngưỡng, bảo vệ, giữ gìn ANTT làng bản... Vì vậy, để các chính sách thúc đẩy phát triển vùng đồng bào DTTS đi vào cuộc sống, bên cạnh sự nỗ lực của hệ thống chính trị, các ban, ngành, đoàn thể phải kể đến vai trò quan trọng của đội ngũ những người có uy tín.

Người uy tín thôn Năm Giai, phường Bình Khê, tham gia bảo vệ trật tự, bình yên khu dân cư.

Lực lượng quần chúng đặc biệt này được chính cộng đồng suy tôn, chính quyền công nhận, đã trở thành những “cầu nối” quan trọng giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân tại nơi cư trú. Bằng lời nói, việc làm, cách ứng xử mẫu mực và sự am hiểu thực tiễn cơ sở, người uy tín được con cháu trong gia đình, dòng họ, nhân dân trong thôn bản hết sức tín nhiệm, tin tưởng. Do đó, họ trở thành nhân tố quan trọng để cùng cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể cơ sở triển khai các nhiệm vụ chính trị, chăm lo đời sống cho đồng bào DTTS về mọi mặt. Bao gồm tích cực vận động, cổ vũ đồng bào phát triển sản xuất, nhân rộng các mô hình hiệu quả; tham gia xây dựng và thực hiện các quy ước, hương ước của khu dân cư; đoàn kết xây dựng nếp sống văn hóa, phòng chống các tệ nạn xã hội, bài trừ hủ tục; dẫn dắt văn hóa ứng xử của cộng đồng, góp phần giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh trong đời sống...

Có điểm tựa là đội ngũ người uy tín, các biện pháp giữ gìn ANTT trong vùng đồng bào DTTS được triển khai thuận lợi, hiệu quả hơn. Bởi khi đó, các kế hoạch, mô hình được xây dựng, phát triển trên cơ sở tôn trọng phong tục, tập quán truyền thống, văn hóa đặc sắc của từng dân tộc; không xung đột với giá trị tinh thần, lối sống của cộng đồng. Những nỗ lực ấy đã góp phần quan trọng để các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là trong công tác dân tộc, chính sách đại đoàn kết các dân tộc... thấm sâu vào thực tiễn cơ sở.

Với sức mạnh của chuyển đổi số toàn diện, ở vùng sâu vùng xa của tỉnh đều đã có điện lưới, sóng điện thoại, truyền hình, wifi... Tuy nhiên xuất phát từ văn hóa truyền thống và bản sắc dân tộc, đội ngũ già làng, trưởng bản, người uy tín và trưởng các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở đóng vai trò quan trọng để tuyên truyền, vận động nhân dân. Có sự tác động này, bà con càng thêm chủ động hỗ trợ các lực lượng Công an, Biên phòng, chính quyền cơ sở trong công tác giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và thế trận Biên phòng toàn dân vững chắc. Nhiều người có uy tín tuy tuổi cao, nhưng vẫn nhiệt tình tham gia công tác ở cơ sở, đảm nhiệm các chức vụ, như bí thư chi bộ, trưởng thôn bản, trưởng ban công tác mặt trận và các đoàn thể; tham gia làm tổ trưởng, tổ hòa giải, tổ an ninh; là hội viên mẫu mực của các tổ chức chính trị - xã hội. Trong các đợt tiếp xúc cử tri của ĐBQH, HĐND các cấp, nhiều người có uy tín tiêu biểu đã tích cực góp ý kiến phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, tích cực tham gia củng cố hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh.

Tỉnh cũng thực hiện tốt các chính sách chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở, nhất là cán bộ người DTTS; nhất là thường xuyên đổi mới nội dung, đa dạng, linh hoạt hình thức vận động phù hợp với đặc điểm tâm lý, môi trường hoạt động, điều kiện hoàn cảnh khác nhau của người có uy tín để huy động tốt nhất sự tham gia của họ vào các hoạt động của địa phương. Hằng năm, Ban Dân tộc tỉnh (nay là Sở Dân tộc và Tôn giáo) phối hợp với các ngành thường xuyên tổ chức tập huấn cho đội ngũ người uy tín để cập nhật kịp thời các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước, nhất là các chính sách về công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo, quốc phòng an ninh... Đồng thời thường xuyên gặp gỡ, thăm hỏi, biểu dương khen thưởng kịp thời để động viên những điển hình tiên tiến; tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện chính sách đối với người có uy tín.

Phát huy vai trò chủ thể, chủ động của người dân

Có thể thấy, những chủ trương, giải pháp bảo đảm ANTT trong vùng đồng bào DTTS đều hướng tới mục tiêu là phát huy vai trò chủ thể, chủ động của người dân. Như để phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội, yếu tố quan trọng là nâng cao nhận thức về pháp luật, từ đó ý thức trách nhiệm tự giác tuân thủ, tránh xa các hành vi vi phạm và tích cực tham gia vào việc xây dựng môi trường xã hội an toàn, lành mạnh. Hay như để xóa bỏ hủ tục, tập quán lạc hậu là vấn đề nhạy cảm, không thể giải quyết chỉ bằng các giải pháp hành chính hay pháp luật mà cũng phải thay đổi từ nhận thức mỗi người dân. Khi xác định được đâu là các tập quán không còn phù hợp, không còn các giá trị mang tính văn hoá, làm cho xã hội chậm phát triển... thì việc đẩy lùi lạc hậu sẽ xuất phát từ nhu cầu tự nguyện.

Giải pháp này không chỉ là một khẩu hiệu tuyên truyền, mà thực sự đã đi sâu vào thực tiễn, được cụ thể hóa trong hàng loạt những chương trình, mô hình, dự án hướng về cơ sở được Quảng Ninh triển khai những năm qua. Nổi bật như các Đề án: Nâng cao năng lực cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật tại vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2024-2030; Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2020-2025; Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng DTTS trên cơ sở tiếng mẹ đẻ của trẻ; Chương trình tổng thể phát triển bền vững KT-XH gắn với bảo đảm vững chắc QP-AN ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS, miền núi... Cùng với đó là các phong trào về cải thiện vệ sinh môi trường nông thôn, đảm bảo ANTT, văn minh trong việc cưới, việc tang... mà MTTQ và các tổ chức CT-XH phối hợp triển khai.

Từ năm 2024 đến nay, toàn tỉnh tổ chức gần 10.000 hội nghị tuyên truyền, phổ biến, thu hút khoảng 2 triệu lượt người tham dự; qua đó cấp phát nhiều tờ thông tin, tài liệu pháp luật với thiết kế sinh động, dễ hiểu, phù hợp với đặc thù từng nhóm đối tượng. Đồng thời phát hành tài liệu điện tử như infographic, video clip, sổ tay pháp luật điện tử, góp phần đa dạng hóa kênh tiếp cận và nâng cao hiệu quả tuyên truyền. Đã có trên 30 cuộc thi tìm hiểu pháp luật được tổ chức, thu hút gần 31.500 lượt người tham gia nhờ cách thức tổ chức linh hoạt, kết hợp trực tiếp và trực tuyến, đảm bảo mọi đối tượng, kể cả vùng sâu, vùng xa, đều có cơ hội tiếp cận thông tin pháp luật.

Các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật còn được triển khai thông qua sóng truyền hình, truyền thanh, các website cổng thông tin điện tử, trang mạng xã hội... Công tác phối hợp giữa Báo và Phát thanh, Truyền hình tỉnh, Sở Tư pháp, Công an tỉnh được tăng cường, tập trung làm tốt các nhiệm vụ lan tỏa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về công tác bảo đảm ANTT tới nhân dân. Đặc biệt là tuyên truyền các mô hình, điển hình tiên tiến trong phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ; cảnh báo người dân về phương thức, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù địch và các loại tội phạm; lan tỏa thông điệp về lòng yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc... Cách thức tuyên truyền ở từng địa phương, từng địa bàn cụ thể, hướng tới nhóm đối tượng nào (độ tuổi, ngành nghề, trình độ dân trí...) phải xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ và tình hình thực tế phù hợp với cơ sở và thuận tiện cho người dân.

Hiện nay, không gian mạng, nhất là mạng xã hội ngày càng phổ biến trong đời sống, hỗ trợ cho nhiều hoạt động học tập, giải trí, thương mại... Do vậy, việc thực hiện phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ trong vùng đồng bào DTTS của Quảng Ninh cũng đã có những đổi mới tích cực để phù hợp với xu thế này. Các kênh tuyên truyền chủ trương, chính sách, nắm bắt dư luận xã hội trên không gian mạng được tăng cường; đang góp phần tích cực để đẩy lùi những thủ đoạn của đối tượng xấu, đấu tranh với các luận điệu thù địch, chống phá, thông tin xấu độc gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đảm bảo ANTT trong vùng đồng bào DTTS đã tạo nền tảng vững chắc để Quảng Ninh thúc đẩy KT-XH phát triển bền vững, toàn diện, rút ngắn khoảng cách chênh lệch vùng miền. Đây cũng tiếp tục là nhiệm vụ quan trọng, để toàn tỉnh hướng tới những mục tiêu mới, phấn đấu xây dựng Quảng Ninh giàu mạnh, văn minh, hiện đại, hạnh phúc, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030.

Quảng Ninh là địa phương đầu tiên hoàn thành mục tiêu Chương trình giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trước 3 năm. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh chỉ còn 8 hộ nghèo và 1.237 hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều riêng của tỉnh. Hết năm 2024, mức thu nhập bình quân của đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo năm 2024 là 83,790 triệu đồng/người/năm, tăng 14,2% so với năm 2023.

Hoạt động đối ngoại nhân dân được đẩy mạnh, góp phần quan trọng xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định, hợp tác, phát triển. Những năm qua, tỉnh tiếp tục duy trì và thực hiện hiệu quả 9 cặp kết nghĩa hai bên biên giới Việt Nam - Trung Quốc (7 cặp bản - bản; 1 cặp xã - trấn; 1 cặp phường - trấn).

Hoàng Giang

Nguồn: https://baoquangninh.vn/bao-dam-an-ninh-trat-tu-vung-dong-bao-dan-toc-thieu-so-3377734.html