Đà Nẵng: Quảng bá và phát huy giá trị di sản bia ma nhai Ngũ Hành Sơn

Ủy ban Nhân dân thành phố Đà Nẵng quyết định tập trung bảo tồn nguyên vẹn, phục chế tư liệu ma nhai, hạn chế xâm hại của tự nhiên và con người là nhiệm vụ cấp bách, lâu dài; nghiên cứu, giải nghĩa và có giải pháp bảo quản để kéo dài tuổi thọ tư liệu

Đây là một trong những nội dung chính của đề án quảng bá và phát huy giá trị di sản tư liệu ma nhai tại Di tích quốc gia đặc biệt Danh thắng Ngũ Hành Sơn vừa được Ủy ban Nhân dân thành phố Đà Nẵng phê duyệt.

Là kho tàng di sản tư liệu quý giá bằng chữ Hán và chữ Nôm, với số lượng lớn gồm 78 bia ma nhai (trong đó có 76 bia chữ Hán và 02 bia chữ Nôm) còn bảo tồn được đến ngày nay, hệ thống Bia Ma nhai Ngũ Hành Sơn được công nhận là Di sản Tư liệu Ký ức khu vực châu Á-Thái Bình Dương năm 2022

Hệ thống Bia ma nhai Ngũ Hành Sơn có niên đại trải dài từ nửa đầu thế kỷ XVII đến những năm 60 của thế kỷ XX, là loại hình độc đáo, hiếm thấy ở Việt Nam cũng như trong khu vực châu Á-Bình Dương.

Nội dung, phong cách biểu hiện của bia ma nhai có hình thức, phong cách biểu hiện đa dạng và độc đáo, với nhiều thể loại như ngự bút, bia ký, tán, thơ văn, đề từ, đề danh, câu đối… của các vị vua, quan triều Nguyễn, cao tăng, cùng bao thế hệ tao nhân, mặc khách đã từng dừng chân lưu đề trên vách đá, hang động tại danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Các tác phẩm được tạo hình trên đá độc đáo và ấn tượng, với nhiều kiểu chữ viết như Chân, Hành, Thảo, Triện, Lệ…

Ma nhai Ngũ Hành Sơn với nghệ thuật điêu khắc tinh xảo đọng lại qua hệ thống bia ký thời các chúa Nguyễn còn đánh dấu một nét son đáng tự hào trên bản đồ phân bố ma nhai tại Việt Nam.

Động Huyền Không đang lưu giữ Ma nhai nhiều nhất với 30 Ma nhai có các nội dung đa phần là thơ tả cảnh ngụ tình, trong đó có ngự bút của vua Minh Mạng với chữ khắc dịch là “Huyền Không Động” và một số văn bia đề danh, ghi lại kỷ niệm khi vãng cảnh núi Ngũ Hành. (Ảnh: Trần Lê Lâm/TTXVN)

Đặc biệt, Bia Ma nhai là những tư liệu cực kỳ giá trị, chân xác và đặc sắc, quý hiếm, không thể thay thế, được giới nghiên cứu Việt Nam và nước ngoài rất quan tâm bởi nó mang hệ giá trị trên nhiều mặt như lịch sử, địa lý, văn học, nghệ thuật, tôn giáo, ngôn ngữ, văn hóa-giáo dục.

Những di sản này lưu trữ những “ký ức” về các mối quan hệ giao lưu, tiếp xúc kinh tế, thể hiện rõ tính giao thoa, hòa điệu về kinh tế, văn hóa, xã hội giữa Việt Nam với các quốc gia trong khu vực trên tuyến đường hàng hải như Nhật Bản, Trung Quốc từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX, cũng như vị thế, vai trò của người phụ nữ Việt Nam trong các cuộc hôn nhân quốc tế ở thế kỷ XVII.

Bên cạnh đó, những tấm bia ma nhai còn khắc họa những thông tin về lịch sử Phật giáo Việt Nam với tính chất hội nhập, mang tính quốc tế cao của Phật giáo ở thế kỷ XVII, khi khu vực Ngũ Hành Sơn được xem là trung tâm Phật giáo của Quảng Nam-Đà Nẵng, thu hút sự quan tâm và sùng bái của không chỉ người Việt Nam mà của các dân tộc khác, như người Nhật Bản và người Trung Quốc.

Theo quyết định, Ủy ban Nhân dân thành phố giao phường Ngũ Hành Sơn chủ trì, phối hợp các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan tổ chức triển khai các nhiệm vụ, giải pháp của đề án theo 2 giai đoạn: từ nay đến năm 2030 và định hướng đến năm 2045.

Cụ thể, giai đoạn 1 (đến năm 2030) tập trung xây dựng sản phẩm quảng bá và phát huy giá trị di sản ma nhai.

Bên cạnh đó, đưa nội dung, kiến thức về ma nhai tại Danh thắng Ngũ Hành Sơn vào môn học Giáo dục địa phương - môn học bắt buộc. Ưu tiên cho học sinh tham quan thực tế và trải nghiệm các sản phẩm công nghệ như VR360, bảo tàng ảo.

Xây dựng hệ thống thuyết minh thông minh nhằm giúp hiểu được lịch sử, nội dung, giá trị của di sản ma nhai. Song song đó, xây dựng các phim ngắn (TVC) giới thiệu, quảng bá di sản ma nhai, trình chiếu trên truyền hình, internet, tại các hội nghị, hội thảo; lưu trữ làm tư liệu, bộ quà tặng phục vụ công tác nghiên cứu, giao lưu, đối ngoại của thành phố.

Xây dựng tập sách ảnh đa ngôn ngữ về di sản tư liệu ma nhai, tập hợp kết quả nghiên cứu và những hình ảnh chất lượng cao. Sản xuất phim 3D Mapping tái hiện bối cảnh lịch sử, nhân vật, sự kiện... để trình chiếu tại các công trình lớn ở Đà Nẵng và các địa phương khác, nhằm thu hút du khách.

Tổ chức hội thảo quốc tế nhằm tổng kết, đánh giá ma nhai là di sản nhân loại và tìm giải pháp bảo tồn, phát huy.

Trong giai đoạn 2 (định hướng đến năm 2045), tập trung khai thác những sản phẩm quảng bá đã thực hiện trong giai đoạn 1 và gắn kết phát huy giá trị di sản ma nhai với hoạt động khai thác du lịch trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt Danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Cụ thể, đối với định hướng quy hoạch, đầu tư, thành phố tiếp tục kế thừa giai đoạn 1, đầu tư mới hệ thống chiếu sáng mỹ thuật tôn vinh giá trị ma nhai. Xây dựng Bảo tàng ảo đa ngôn ngữ tích hợp dữ liệu lớn (Big Data). Sản xuất phim 3D (giai đoạn 2) tái hiện khung cảnh, con người, sự kiện để làm cơ sở tích hợp hệ thống thực tế ảo và trình chiếu trên phương tiện truyền thông đại chúng.

Cùng với đó, tiếp tục kiểm tra, giám sát, bảo vệ nghiêm ngặt các di tích; kiểm kê, đánh số, phân loại ma nhai; tiếp tục sưu tầm, sao chụp, số hóa, phiên âm dịch nghĩa. Có giải pháp phục chế, vệ sinh, xử lý toàn bộ ma nhai bị rêu bám, che phủ bởi sơn, xi măng, gia cố bia bị nứt vỡ.

Tạo các sản phẩm du lịch từ ma nhai, chú trọng vai trò cộng đồng; xuất bản ấn phẩm nghiên cứu về Phật giáo Đàng Trong; xây dựng đề án bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước.

Hỗ trợ nghiên cứu, sưu tầm, tư liệu hóa bia ma nhai, xây dựng cơ sở dữ liệu; hỗ trợ sáng tạo nội dung, sản phẩm truyền thông, du lịch, quà tặng.

Các Ma nhai thu hút sự quan tâm của các du khách quốc tế. (Ảnh: Trần Lê Lâm/ TTXVN)

Có thể nói ma nhai ở danh thắng Ngũ Hành Sơn có các ý nghĩa và giá trị vượt ra ngoài ranh giới của một quốc gia, là loại hình Di sản Tư liệu quan trọng đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương và thế giới. Nó đặc trưng cho giao lưu, tiếp xúc và tiếp biến văn hóa giữa các nước Đông Á, biểu hiện cho tầm nhìn chiến lược biển, chính sách ngoại giao rộng mở, mềm dẻo của Việt Nam từ thời trung đại được kế thừa cho tới ngày hôm nay.

Hiện nay, toàn bộ nội dung ma nhai ở danh thắng Ngũ Hành Sơn đã được dịch ra tiếng Việt và được xây dựng cơ sở dữ liệu để tra cứu./.

(Vietnam+)

Nguồn:https://www.vietnamplus.vn/da-nang-quang-ba-va-phat-huy-gia-tri-di-san-bia-ma-nhai-ngu-hanh-son-post1076999.vnp