Gốm Trần - Võ, cuộc gặp gỡ của đất, lửa và sáng tạo

Họa sĩ Trần Chí Lý (ngồi) và họa sĩ Võ Văn Việt tại triển lãm gốm Trần - Võ tại phường Thuận An, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Cẩm Thành

Triển lãm gốm Trần - Võ đang được trưng bày tại phường Thuận An, Thành phố Hồ Chí Minh, không chỉ dừng lại ở việc giới thiệu tác phẩm mà còn gợi mở những suy ngẫm sâu sắc về hành trình sáng tạo và diện mạo của gốm đương đại Việt Nam.

Truyền thống, cách tân hội tụ

Đến với triển lãm, người xem được thưởng thức trên 200 tác phẩm gốm do 2 họa sĩ Trần Chí Lý và Võ Văn Việt - những người gắn bó hàng chục năm với nghề “nặn đất sét” sáng tạo. Các tác phẩm phong phú, đa dạng mẫu mã, được tạo nên từ kỹ thuật phủ men nhiều lớp, để men tự tương tác và hình thành nên những cấu trúc tự nhiên, bất quy tắc nhưng đầy cuốn hút theo phong cách của từng tác giả. Nhiều tác phẩm có kích thước vượt quá cơ thể người, được thực hiện hoàn toàn bằng thủ công, nung trên lửa 1.0000C.

Họa sĩ Trần Chí Lý (sinh năm 1966) là “gương mặt” tiêu biểu của mỹ thuật đương đại khu vực Đông Nam Bộ. Nhiều năm qua, ông tìm tòi, thể nghiệm trên nhiều chất liệu, từ giấy dó, sơn mài, acrylic đến sắp đặt tác phẩm trên gỗ, gốm. Họa sĩ Trần Chí Lý là hội viên Ban Mỹ thuật, Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai, hoạt động sáng tác và giảng dạy tại Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong đó, gốm của họa sĩ Trần Chí Lý phần lớn được tạo hình với phong cách trừu tượng, nhiều yếu tố tượng hình, thường gợi hình dáng con người. Bề mặt các tác phẩm gốm của ông được xử lý xù xì, mốc xỉn, làm cho tác phẩm mang cảm giác cổ vật bị thời gian vùi lấp hoặc trục vớt từ đáy biển. Phong cách này gợi mở suy niệm về ký ức, lịch sử và những lớp trầm tích văn hóa.

Họa sĩ Trần Chí Lý cho biết: “Mỗi một tác phẩm “sắp đặt” thành công không phải để người xem nhìn vào là hiểu tác giả muốn nói gì mà nó thành công khi người xem có những trăn trở, tự đặt ra những câu hỏi và trả lời theo ý của mình. Ngoài cá tính sáng tạo thì đặc tính văn hóa của vùng đất, yếu tố cảnh quan thiên nhiên và môi trường sống cũng tác động không nhỏ đến sự định hình ý niệm trong tác phẩm của người nghệ sĩ”.

Họa sĩ Võ Văn Việt (sinh năm 1969) là nghệ sĩ gốm, nổi bật với sự kết hợp tinh tế giữa kỹ thuật truyền thống và phong cách đương đại. Sau khi tốt nghiệp Trường đại học Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, ông bắt đầu định hình phong cách sáng tác riêng, đồng thời tham gia nhiều triển lãm gốm quốc tế.

Với họa sĩ Võ Văn Việt, các tác phẩm trưng bày triển lãm gốm Trần - Võ cũng mang hình thái trừu tượng, kết hợp với màu sắc và kết cấu gợi mở cảm xúc sâu lắng. Ông đặc biệt chú trọng đến sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, tạo ra những tác phẩm vừa gần gũi vừa đậm tính sáng tạo. Bề mặt các tác phẩm gốm của ông được xử lý tinh tế, vừa giữ được chất liệu tự nhiên vừa tạo chiều sâu thị giác - nơi mỗi sản phẩm đều là một mạch truyện lặng lẽ, là thế giới riêng biệt, không thể lặp lại.

Có nhiều năm với nghề gốm truyền thống, họa sĩ Võ Văn Việt am hiểu tường tận đặc tính của đất, sự biến ảo của men và quy luật khắc nghiệt của lửa. Trong các tác phẩm của ông, hình khối được tiết chế, đường nét chắt lọc, thiên về cảm xúc nội tâm hơn là phô diễn kỹ thuật. Men gốm không quá rực rỡ mà trầm lắng, khi nâu đất, lúc xám tro, có tác phẩm để mộc hoàn toàn, như trả vật liệu về với trạng thái nguyên sơ ban đầu.

Cuộc gặp gỡ của đất, lửa và sáng tạo

Điểm đặc biệt của Triển lãm gốm Trần - Võ không chỉ nằm ở số lượng hay kích thước của tác phẩm mà ở cách 2 cá tính nghệ thuật khác biệt cùng song hành trong một không gian. Nếu gốm của Trần Chí Lý thiên về biểu đạt, giàu tính tạo hình và gợi mở chiều sâu triết lý, thì gốm của Võ Văn Việt lại lặng lẽ, mộc mạc, như một điểm tựa để người xem chậm lại và chiêm nghiệm. Sự đặt cạnh ấy không tạo cảm giác đối lập mà ngược lại, bổ sung và nâng đỡ lẫn nhau.

Các tác phẩm của họa sĩ Trần Chí Lý (ngồi và Võ Văn Việt tham gia Triển lãm gốm Trần - Võ tại phường Thuận An, Thành phố Hồ Chí Minh.

Đất - lửa qua bàn tay của 2 họa sĩ Trần Chí Lý và Võ Văn Việt mang những câu chuyện riêng, nhưng khi gặp nhau đã tạo nên một chỉnh thể hài hòa, giàu tính đối thoại. Sự đối thoại này góp phần nâng tầm gốm Việt Nam, đưa nó vượt ra khỏi ranh giới thủ công để tự tin bước vào “sân chơi điêu khắc” và sắp đặt quốc tế. Người xem có thể cảm nhận rõ hành trình sáng tạo, lao động bền bỉ phía sau mỗi tác phẩm gốm trong triển lãm.

Như họa sĩ Nguyễn Quốc Trọng, hội viên Ban Mỹ thuật, Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai chia sẻ: “Sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật tạo hình gốm và chất liệu men ấn tượng đã tạo nên một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc và chiều sâu thẩm mỹ của triển lãm gốm Trần - Võ. Ở đó, người xem nhận ra gốm không còn bó hẹp trong khái niệm chất liệu truyền thống mà đã trở thành một ngôn ngữ tạo hình đương đại”.

Triển lãm gốm Trần - Võ không chỉ là cuộc trưng bày tác phẩm của 2 nghệ sĩ nhiều tâm huyết với nghề mà còn là minh chứng sinh động cho sức sống bền bỉ và khả năng đổi mới của gốm trong dòng chảy nghệ thuật đương đại. Triển lãm để lại dư âm đẹp trong lòng công chúng, góp phần khẳng định vị thế của gốm không chỉ là chất liệu thủ công, mà là một ngôn ngữ tạo hình giàu giá trị thẩm mỹ cần được tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị trong đời sống hôm nay.

Cẩm Thành

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202512/gom-tran-vo-cuoc-gap-go-cua-dat-lua-va-sang-tao-b31038a/