Hà Nội hội tụ đủ điều kiện để dẫn đầu cả nước về phát triển kinh tế số

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu này, Thủ đô cần những bước đi đột phá trong phát triển hạ tầng, thể chế và nguồn nhân lực.

Phóng viên Báo Hànộimới đã có cuộc trò chuyện với chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong xung quanh nội dung này.

Ba điểm nghẽn lớn

- Ông đánh giá thế nào về thực trạng phát triển kinh tế số của Hà Nội trong thời gian qua?

- Có thể thấy Hà Nội là một trong 3 thành phố dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số, công nghệ thông tin, chỉ số cạnh tranh, đổi mới sáng tạo, an toàn, an ninh mạng.

Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 57/KH-UBND về chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh năm 2024. Theo đó, Hà Nội sẽ phát triển kinh tế số với 4 trụ cột, gồm: Công nghiệp công nghệ thông tin, số hóa các ngành kinh tế, quản trị số, dữ liệu số.

Hà Nội đang đi đúng hướng và đạt tốc độ khá ấn tượng. Năm 2024, tỉ trọng kinh tế số chiếm khoảng 16,25% GRDP. Các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu cốt lõi, như dân cư, doanh nghiệp bảo hiểm... được duy trì, khai thác khá hiệu quả. Các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, thương mại điện tử, hóa đơn điện tử... ngày càng mở rộng.

Trên địa bàn Thủ đô có gần 10.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghiệp điện tử với tổng doanh thu khoảng 12,8 tỷ USD, thu hút hơn 207.000 lao động. Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã làm chủ các công nghệ lõi, phát triển khoảng 40 nền tảng “Make in Viet Nam” như Tổng Công ty Giải pháp doanh nghiệp Viettel; Tổng Công ty Công nghệ và Giải pháp CMC; VNPT Hà Nội; Công ty Công nghệ DTT; Công ty cổ phần Công nghệ Phenikaa Maas...

Các lĩnh vực phát triển mạnh là doanh nghiệp số, dịch vụ công trực tuyến và thương mại điện tử. Chẳng hạn, doanh thu bán lẻ trực tuyến của Hà Nội hiện chiếm gần 13% tổng mức bán lẻ hàng hóa, tăng gấp đôi so với năm 2020.

Tuy nhiên, kinh tế số trên địa bàn Thủ đô vẫn còn dưới tiềm năng và yêu cầu kỳ vọng trong quản lý Nhà nước, cũng như trên thực tế nhu cầu và khả năng thị trường...

- Vậy theo ông đâu là những điểm nghẽn khiến kinh tế số của Hà Nội chưa thể bứt phá?

- Theo tôi có ba điểm nghẽn lớn đối với kinh tế số Thủ đô.

Thứ nhất là chênh lệch trong mức độ chuyển đổi số giữa các khu vực. Trong khi khối hành chính công và các doanh nghiệp lớn đã tiến khá xa, thì khối doanh nghiệp nhỏ và vừa còn chậm. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội, nhìn chung các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội đã có nhận thức về chuyển đổi số, nhưng chưa đạt như kỳ vọng. 35,75% doanh nghiệp đã từng sử dụng một số giải pháp chuyển đổi số nhưng hiện tại không còn sử dụng; 39,45% doanh nghiệp đã số hóa dữ liệu, quy trình.

Thứ hai là hạ tầng dữ liệu và an toàn thông tin. Dù Hà Nội đã xây dựng Trung tâm Phục vụ hành chính công và nâng cấp gần 1.200 dịch vụ công trực tuyến và tích hợp trên Cổng dịch vụ công quốc gia nhưng hệ thống dữ liệu của các sở, ngành vẫn chưa đầy đủ, đồng bộ. Khi dữ liệu lớn (Big data) thiếu lại không được chia sẻ, thì kinh tế số khó bứt phá và khả năng phân tích, ứng dụng cho hoạch định chính sách hay phát triển dịch vụ số còn rất hạn chế.

Thứ ba về tư duy chuyển đổi số, nhiều cơ quan, doanh nghiệp vẫn coi chuyển đổi số chỉ là “số hóa giấy tờ”, trong khi bản chất phải là đổi mới mô hình hoạt động dựa trên dữ liệu và công nghệ. Khi chưa thay đổi cách nghĩ, sẽ rất khó tạo ra tăng trưởng thực chất.

Thanh toán số được đẩy mạnh trong mọi hoạt động mua sắm với tỉ lệ người dùng ngày càng cao. *Ảnh: Nguyễn Vĩnh*

Tập trung cho các trụ cột

- Hà Nội đặt mục tiêu kinh tế số đạt 30% cơ cấu kinh tế thành phố vào năm 2030 và 40% trở lên vào năm 2045. Theo ông, đâu là các trụ cột cần tập trung để hiện thực hóa mục tiêu này?

- Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội cần phấn đấu là địa phương đi đầu trong đổi mới và phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số, hướng tới xã hội văn minh, hiện đại.

Tôi cho rằng, Hà Nội cần đẩy mạnh phủ sóng 5G, tiếp tục mở rộng mạng cáp quang tới 100% hộ dân và doanh nghiệp. Thành phố đang triển khai trung tâm dữ liệu đạt chuẩn quốc tế, đây sẽ là nền tảng cho đô thị thông minh và kinh tế dữ liệu.

Về đổi mới sáng tạo, trên địa bàn Hà Nội hiện có hơn 1.000 startup hoạt động, chiếm khoảng 26% tổng số doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo cả nước cùng 2/3 số tổ chức nghiên cứu và nhà khoa học đầu ngành trên toàn quốc. Tuy nhiên, Hà Nội cần tiếp tục cải thiện thể chế, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, mở rộng hợp tác quốc tế...

Và điều rất quan trọng là về nguồn nhân lực số, Thành phố cần tập trung đào tạo kỹ năng số cho người lao động. Các trường đại học lớn như Bách khoa, Kinh tế Quốc dân... đang mở thêm ngành về dữ liệu, AI, blockchain - đây là hướng đi rất đúng.

Ngoài ra, cần mở rộng không gian kinh tế số ra khu vực nông thôn. Các mô hình “xã số”, “hợp tác xã số”, “làng nghề số” cần được nhân rộng. Việc đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử không chỉ giúp mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, mà còn tạo chuỗi giá trị mới cho nông nghiệp Thủ đô.

- Hà Nội đang có những chính sách hoặc cơ chế cụ thể nào để kích thích sáng tạo trong doanh nghiệp công nghệ, startup hay tổ chức nghiên cứu, thưa ông?

- Hà Nội đã có nhiều chính sách cần thiết thúc đẩy số hóa, kích thích sáng tạo trong doanh nghiệp công nghệ, startup hoặc tổ chức nghiên cứu trên địa bàn, tiêu biểu như Kế hoạch số 57/KH-UBND ngày 8-2-2024 của UBND thành phố Hà Nội về chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh năm 2024; Kế hoạch số 259/KH-UBND ngày 29-8-2024 của UBND thành phố Hà Nội về khắc phục một số tồn tại, hạn chế nhằm đảm bảo hoàn thành Kế hoạch chuyển đổi số của thành phố Hà Nội trong năm 2024; Quyết định số 6785/QĐ-UB ngày 31-12-2024 của UBND thành phố Hà Nội về việc phê duyệt đề án “Một số nhiệm vụ đột phá về chuyển đổi số thành phố Hà Nội năm 2025”.

Đặc biệt, 6 nghị quyết vừa được thông qua tại kỳ họp 26 (kỳ họp chuyên đề) HĐND thành phố Hà Nội về cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024 nếu được thực thi tốt chắc chắn sẽ tạo hành lang pháp lý quan trọng, khơi thông các nguồn lực để Thủ đô bứt phá trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số...

Trên thực tế, Hà Nội hiện đang dành tối thiểu 3% ngân sách cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là mức đầu tư lớn so với mặt bằng chung của cả nước, cho thấy sự ưu tiên đặc biệt của Thủ đô đối với lĩnh vực này.

- Với vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế của cả nước, ông kỳ vọng gì về vai trò đầu tàu của Hà Nội trong nền kinh tế số quốc gia?

- Tôi cho rằng Hà Nội không chỉ dẫn đầu, mà còn có trách nhiệm làm hình mẫu cho cả nước. Hà Nội hội đủ điều kiện - từ hạ tầng công nghệ, nhân lực đến môi trường sáng tạo - để trở thành “thành phố sáng tạo số” của khu vực Đông Nam Á.

Nếu làm tốt, kinh tế số không chỉ là động lực tăng trưởng mạnh mẽ mới, mà còn là thương hiệu và bản sắc mới định vị Thủ đô trong kỷ nguyên công nghệ và củng cố vị thế Thủ đô trong hành trình vươn mình mang tầm vóc khu vực và toàn cầu.

Điều quan trọng là phải quán triệt và duy trì tinh thần suy nghĩ đúng, hành động nhanh, chính sách linh hoạt và tầm nhìn mục tiêu dài hạn, Hà Nội vì cả nước, đồng hành cùng cả nước và cả nước cùng Hà Nội vươn mình xây dựng Thủ đô và đất nước ta ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn theo di nguyện thiêng liêng của Hồ Chủ tịch.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn: https://hanoimoi.vn/ha-noi-hoi-tu-du-dieu-kien-de-dan-dau-ca-nuoc-ve-phat-trien-kinh-te-so-720376.html