Hiện đại hóa khai thác than hầm lò: An toàn, hiệu quả

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, ngành Than đang đứng trước yêu cầu phải vừa bảo đảm sản lượng, vừa giảm thiểu tác động môi trường và bảo đảm an toàn lao động. Hiện đại hóa công nghệ khai thác trở thành hướng đi tất yếu, đặc biệt là ở các mỏ hầm lò, khi điều kiện khai thác ngày càng xuống sâu

.

Khai thác ở độ sâu tới âm 300 mét, với công suất thiết kế 2,5 triệu tấn than mỗi năm, Công ty Than Khe Chàm-TKV là một trong những đơn vị đi đầu trong hiện đại hóa khai thác hầm lò. Tại đây, tiến trình đổi mới bắt đầu từ cơ giới hóa, bước chuyển quan trọng giúp giảm sức lao động thủ công, tăng năng suất và bảo đảm an toàn. Trong khai thác, hệ thống máy khấu than công suất lớn kết hợp giàn chống thủy lực đồng bộ đã giúp nâng cao độ ổn định của gương lò, giảm rủi ro sập vách và tăng năng suất rõ rệt.

Kỹ sư giám sát tại Trung tâm giám sát điều khiển sản xuất, Công ty Than Khe Chàm, TKV.

Đặc biệt, việc đưa máy đào lò Combai EBH-45 vào vận hành có thể vừa khấu, vừa xúc tải cùng lúc đã rút ngắn tiến độ mở diện sản xuất, tăng tốc độ đào lò trung bình lên 40-50m mỗi tháng. Cùng với đó công nghệ khoan ép nước gia cố vỉa than giúp ổn định địa tầng, giảm bụi, giảm rung chấn, cải thiện môi trường và điều kiện làm việc cho thợ lò. Nhờ đồng bộ hóa các thiết bị tiên tiến, năng suất lao động tại Công ty than Khe Chàm ngày càng tăng cao trong những năm gần đây, chi phí sản xuất giảm, môi trường và điều kiện làm việc được cải thiện rõ rệt. Thợ lò Đoàn Trọng Thương, Công trường Khai thác đào lò 6 cho biết: Trước kia làm bằng công nghệ giá xích, khoan nổ mìn và tải bộ thủ công thì năng suất đạt từ 6 đến 7 tấn than/1 công. Khi áp dụng cơ giới hóa, năng suất đã tăng gấp hơn 2 lần, từ 15 đến 20 tấn/công. Bình quân 9 tháng đầu năm nay, thu nhập của thợ lò đạt trên 1 triệu đồng/công.

Nếu cơ giới hóa giúp giảm sức lao động thủ công, thì tự động hóa và tin học hóa lại giúp điều hành sản xuất hiệu quả, chính xác và an toàn hơn, đóng vai trò như là “bộ não” của toàn mỏ.

Nổi bật là Dự án Hệ thống giám sát và điều khiển tự động hóa Mỏ Khe Chàm III, tổng mức đầu tư hơn 207 tỷ đồng, hoàn thành giữa năm 2025. Hệ thống gồm hơn 170 camera, 70km cáp quang và tín hiệu, tạo thành mạng điều khiển khép kín kết nối toàn bộ khu vực khai thác, thông gió, trạm điện và trạm khí nén.

Từ Trung tâm điều hành tập trung, kỹ sư có thể giám sát và điều khiển toàn bộ hoạt động trong hầm lò theo thời gian thực – từ khấu than, vận tải, bơm nước đến cảnh báo khí mêtan. Mọi thông số kỹ thuật được số hóa và đồng bộ trên nền dữ liệu trung tâm, giúp người vận hành nắm bắt tình hình mỏ tức thời, xử lý sự cố trong vài giây. Dự án không chỉ giúp tự động hóa toàn bộ quy trình sản xuất, mà còn mở ra kỷ nguyên “mỏ thông minh” – nơi mọi hoạt động được quản lý và tối ưu bằng công nghệ số.

Những đổi thay ở Than Khe Chàm cũng là điển hình cho chiến lược hiện đại hóa toàn diện mà Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) đang triển khai tại các mỏ than hầm lò.

Thợ lò Công ty Than Hà Lầm, TKV làm việc tại lò chợ cơ giới hóa giàn chống
thủy lực đồng bộ.

Trên toàn hệ thống, TKV thực hiện quyết liệt “Ba hóa”: Cơ giới hóa - Tự động hóa - Tin học hóa, coi đây là trụ cột trong mô hình sản xuất hiệu quả, an toàn và bền vững. Đến nay, TKV đã đưa vào vận hành 14 dây chuyền Combai EBH-45, 26 dây chuyền bán cơ giới hóa, và gần 100% than vận tải qua giếng nghiêng được chuyển sang băng tải tự động. Khoảng 70% mỏ hầm lò tại Quảng Ninh đã tự động hóa hệ thống điện, 60% trạm bơm và quạt gió giám sát từ xa, từng bước hình thành mô hình “mỏ xanh - sạch - ít người - năng suất cao”.

TKV cũng đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trên mọi lĩnh vực. Bản đồ địa chất 3D giúp quản lý trữ lượng và theo dõi biến động khai thác; các trung tâm dữ liệu kết nối toàn bộ mỏ hầm lò trong hệ thống. Phần mềm quản lý tích hợp về vật tư, tài chính, nhân sự cùng nền tảng giao ca điện tử được triển khai rộng khắp, tạo nên một quy trình điều hành thống nhất. Nhờ đó, dữ liệu sản xuất được liên thông, giám sát theo thời gian thực, giúp tối ưu hiệu quả, nâng cao năng suất và bảo đảm an toàn ở từng khâu vận hành.

Quá trình đổi mới công nghệ đang tạo nên diện mạo mới cho ngành than Việt Nam, với hệ thống khai thác, vận hành và quản lý ngày càng hiện đại, an toàn và thông minh hơn. Đó là hành trình tất yếu để tiến tới sản xuất an toàn, hiệu quả và thân thiện với môi trường; khẳng định vai trò trụ cột của ngành Than trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và mục tiêu phát triển xanh, bền vững của tỉnh Quảng Ninh.

Lê Nam

Nguồn: https://baoquangninh.vn/hien-dai-hoa-khai-thac-than-ham-lo-an-toan-nang-cao-hieu-qua-3382752.html